Lesbók Morgunblaðsins - 03.10.2009, Blaðsíða 4

Á
stralski leikstjórinn Bruce Beresford
komst í heimspressuna í kringum 1980,
fyrir nokkrar gæðamyndir þar sem Brea-
ker Morant bar af öðrum. Hann var einn
bakhjarla „Áströlsku nýbylgjunnar“, sem síðar
mátti nefna „Áströlsku útrásina“, þar sem flestir
leikstjórarnir (m.a. Fred Schepisi, Peter Weir og
Roger Donaldson), héldu tafarlaust vestur um haf
og juku enn á hróður sinn.
Smám saman hefur vegur þeirra farið minnk-
andi, t.d. hefur Beresford lítið gert minnisstætt
síðan hann lauk við Paradise Road (1997). Ferill
leikstjórans er annars einstaklega sveiflugjarn,
frá toppmyndum á borð við Driving Miss Daisy
og Tender Mercies, til afleitra verka sem hafa
samstundis fallið í gleymsku og dá. En nú virðist
Eyjólfur vera allur að braggast, nýja myndin
hans, Mao’s Last Dancer, hefur fengið góða dóma
og vann til verðlauna á Toronto-kvikmyndahátíð-
inni fyrir skömmu. Að auki er Beresford með
margar vænlegar myndir í gangi á ýmsum fram-
leiðslustigum.
Mao’s Last Dancer segir sanna sögu sem hefst
innan bændafjölskyldu í kínversku þorpi undir
miðri Menningarbyltingu formannsins. Þrír leik-
arar túlka söguhetjuna, Li Cunxin (Huang Wen
Bin á barnsaldri, Chengwu Guo afgreiðir táning-
inn og Chi Cao túlkar hann á fullorðinsárunum),
sem er valinn af kommúnistaflokknum til að
þjálfa listdans við akademíuna í Beijing. Með tím-
anum verður hann fær og þróttmikill dansari og
verður einn af óskabörnum byltingarinnar. Kafla-
skipti verða í lífi hans þegar Li Cunxin er boðið að
kynnast framandi menningu í hinni fjarlægu
Houston-borg í Texas. Þar ræður ríkjum Ben
Stevenson (Bruce Greenway), sem er fljótur að
koma auga á hæfileika hins unga, kínverska dans-
ara. Li Cunxin gerir sér jafnframt ljóst að Banda-
ríkin eru ekki það myrka og niðurnídda heims-
veldi sem hann hafði numið af skólabókum í
bernsku. Þrátt fyrir ugg í brjósti um afleiðingar
þess fyrir fjölskyldu sína í Kína, ákveður dans-
arinn að gerast pólitískur flóttamaður í Banda-
ríkjunum, en kínverska ríkisstjórnin er ekki á
sama máli.
Kaldhæðnin í hinni óvenjulegu mynd um dans-
arann er að pólitískur bakgrunnur hans verður Li
Cunxin lyftistöng í hinum alþjóðlega ballettheimi.
Mao’s Last Dancer segir sitt lítið af hverju. Ólíkt
pólitískt andrúmsloft svífur yfir vötnunum í mynd
um hvernig Li Cunxin hverfur frá fábrotnu lífi til
KVIKMYNDIR
SÆBJÖRN VALDIMARSSON
Örlagasaga
Li Cunxin sem er valinn
af kommúnistaflokkn-
um til að þjálfa listdans
við akademíuna í Beij-
ing, hverfur frá fá-
brotnu lífi til frægðar.
Óskabarn byltingarinnar
Mao’s Last Dancer (2009) | Bruce Beresford
É
g er búinn að bíða svo lengi eftir þessari
plötu að mig skortir orð til að byrja á
þessari grein. Immortal er ein allra
merkilegasta sveitin sem norska svart-
þungarokkið hefur getið af sér en svanasöngur
sveitarinnar, hin magnaða Sons of Northern
Darkness, kom út árið 2002. Eftir þá plötu lýsti
hinn mikli Abbath, leiðtogi sveitarinnar, því yf-
ir að mál væri að linnti. Fyrir fullt og fast.
Harmakvein mikið upphófst hjá svörnum fylg-
ismönnum í kjölfarið, nema hvað, og frægð
sveitarinnar og umtal um hana ágerðist með
hverju árinu. Abbath og kátir kappar hans
sneru síðan aftur sumarið 2007 sem nokkurs
konar goðsagnir og meðlimir hylltir sem hálf-
guðir á tónleikum, þó aðallega Abbath. Lykt af
breiðskífu var farin að læðast um loft og kom
All Shall Fall út í Evrópu í þessari viku en
Bandaríkjamenn verða að bíða fram í þá næstu.
Svartþungarokkið hefur í gegnum tíðina vakið
meiri athygli fyrir lífstílslega fylgifiska ef svo
mætti kalla; kirkjubrennur, ofbeldi og
aðra óáran. Sem er raunverulega
synd því að þegar best hefur tek-
ist til hefur nýsköpun og framþró-
un hvað þungt rokk varðar verið
mest áberandi í þessu forminu og
með nokkrum rökum mætti kalla til
landa sveitarinnar í Emperor sem
Bítla svartþungarokksins. En ef svo
er, þá er Immortal þess Rolling Sto-
nes. Abbath hefur nefnilega gætt þess í gegn-
um tíðina að horfa ávallt spaugsamur í gegnum
fingur sér með sig og sína tónlist, sem er
merkilegt, því að fylgismenn tónlistarinnar
horfa iðulega í gaupnir sér alvarlegir,
er síst hlátur í hug, hvað þá ærslalegt
sprell sem Abbath vippar stundum
upp. En þetta er margslungnara en
svo og það er það sem gerir þessa
hljómsveit eins frábæra og raun er.
Því að utan við fíflaganginn, fárán-
lega málninguna og miðaldaaxir
stendur ótrúleg tónlist. Abbath,
sem syngur og leikur á gítar, fer
engar venjulegar leiðir í laga-
samningu; riffin eru hugvitsamleg og fara jafn-
an í óvæntar áttir og bygging laganna er út-
hugsuð þar sem á köflum er beitt nokkurs
konar hringaðferð; lag er opnað og því lokað
með sama stefi á áhrifaríkan hátt. Textarnir
eru svo sérkapítuli út af fyrir sig, fjalla nánast
allir um ímyndað konungsríki í norðri; þar sem
stormar og fimbulkuldi ríkja, með ógurlegum
hrímþursum og jötnum. All Shall Fall er rök-
rétt framhald af síðustu plötu; kannski eilítið
rokkaðri og trúlega eru það áhrif frá I, hlið-
arbandi sem Abbath hinn ofvirki rekur. Ég get
ekki nógsamlega mælt með þessari sveit. Segi
bara að lokum: Heill þér Abbath! Og velkominn
aftur. arnim@mbl.is
Öflugir
Liðsmenn Immortal
bregða á leik!?
PLÖTUR VIKUNNAR
ARNAR EGGERT THORODDSEN
Að eilífu, Immortal...
All Shall Fall | Immortal
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 3. OKTÓBER 2009
4 Kvikmyndir
B
esta plata þarsíðasta árs var
hæglega hin ótrúlega La-
dy’s Bridge með Shef-
fieldbúanum Richard Hawley. Plat-
an fór næstum algerlega undir
radarinn hjá spekúlöntum en gam-
aldags rokkið þar, undir miklum
áhrifum frá Presley og Orbison,
var svo gott sem full-
komið í allri út-
færslu. Maður sat
hljóður undir snilld-
inni, öldungis gátt-
aður eftir allan þenna
tíma á hinum ótrúlega
mætti sem góð tónlist
getur búið yfir.
Truelove’s Gutter er
sjötta plata Hawley og hans myrk-
asta til þessa en hann hefur sagt í
viðtölum að platan sé innblásin af
erfðiðleikum í eigin lífi og annarra.
Eins og með allar plötur Hawley til
þessa, fyrir utan þá fyrstu sem hét
einfaldlega eftir höfundinum, er
platan nefnd eftir kenni-
leiti í heimabænum
Sheffield. Gæðin hér eru
síst minni en á síðasta
verki; platan er þó lág-
stemmdari og ber-
strípaðri en gengur
jafn vel upp í alla
staði. Þessi drengur
er bara einfaldlega
með þetta.
Truelove’s Gutter | Richard Hawley
Í næturhúmi
Bossa nova
andatrú
POPPKLASSÍK
ÁRNI MATTHÍASSON
V
inicius de Moraes, höfuðskáld bossa
nova, vann með fjölda tónlistarmanna
og þar á meðal gítarleikaranum snjalla
Baden Powell. Nokkur aldursmunur
var á þeim, de Moraes tæplega aldarfjórðungi
eldri, og því merkilegt að þeir skyldu ná svo vel
saman og sannast á þeirri skífu sem hér er
nefnd til sögunnar.
Samkvæmt sög-
unni átti de Moraes
upptökin að sam-
starfinu, hafði heyrt
til Baden Powell og
hreifst af gítarleik
hans. Svo vildi til þeg-
ar þeir hittust að báðir
höfðu þeir verið að
velta fyrir sér bras-
ilískum menningararfi og ekki síst can-
domblé-trú sem er einskonar afrísk andatrú
sem varð til í Brasilíu á sextándu öld. Þessa sér
stað í tónlistinni sem þeir sömdu saman 1962 og
kölluð afró sömbur. Svo mikið fjör var í sam-
starfinu að 25 lög urðu til á þeim þrem mán-
uðum sem Baden Powell hinn ungi bjó heima
hjá de Moraes.
Lagasafnið var svo lagt í salt um hríð en
þremur árum síðar fundu þeir útgefanda og
tóku svo upp úrval laganna í byrjun janúar 1964
sem lyktaði með breiðskífunni Os Afro-Sambas
de Baden Powell e Vinicius de Moraes, en meðal
þeirra sem koma við sögu er söngflokkurinn
frábæri Quarteto Em Cy.
Skömmu fyrir andlát sitt afneitaði Baden Po-
well þessari skífu, enda gerðist hann kristinn
með árunum og þótti víst illt að eiga það í ferils-
skránni að hann skuli hafa daðrað við villutrú.
Honum þótti hljómur á plötunni líka full frum-
stæður, en upptökustjórinn, Guerra Peixe, lagði
einmitt á herslu á að skífan hljómaði sem líkast
því að hún væri hljóðrituð heima í stofu við
frumstæðar aðstæður; fannst það passa best við
músíkina og var líka heillaráð.
Plötunni var bráðvel tekið, hún seldist mjög
vel og fékk fína dóma, og segja má að hún hafi
loks komið Baden Powell á kortið, gert hann að
alþjóðlegri stjörnu, en hann fluttist í kjölfarið til
Frakklands og bjó þar og í Þýskalandi. Os Afro-
Sambas de Baden Powell e Vinicius de Moraes
er líka stórmerkileg skífa, sannkallað meist-
araverk, og í raun ólík flestu því sem gefið var
út í Brasilíu á þeim tíma.
Þeir sem áhuga hafa á að heyra þetta meist-
araverk gæti sín á því að Baden Powell end-
urgerði skífuna þremur áratugum síðar og sú
útgáfa, þó skemmtileg sé, stendur upprunalegri
útgáfu talsvert að baki. arnim@mbl.is
É
g sé að það hefur óvart orð-
ið til ákveðið tema í þess-
ari yfirferð minni. Dökkleitt
og drungalegt (sjá umslög) og
stemningin er slík í tónlistinni
líka. Þetta er vel karllægur pakki
líka, ég viðurkenni það. Alltént,
hér höfum við í höndunum
nýja hljóðversplötu
frá gruggrokk-
urunum í Alice in
Chains, plata sem
margir hafa beðið
eftir í ofvæni. Arf-
leifð Alice in Chains
liggur í plötunni Dirt
(1992) sem er eitt
það almagnaðasta
sem kom út úr grugginu og
stendur með höfuðstólpum
gruggsins eins og Nevermind,
Badmotorfinger og (hóst …) Ten.
Sveitin féll svo í hálfgert dá árið
1996 og árið 2002 dó söngv-
arinn, Layne Staley, eftir ára-
langa baráttu við eit-
urlyfjafíkn. Nýr söngv-
ari, William DuVall,
slóst svo í hópinn ár-
ið 2005 og með hon-
um er höggvið nokk-
urn veginn í sama
grugguga knérunn-
inn – fullum fjór-
tán árum eftir síð-
ustu plötu.
Black Gives Way To Blue | Alice in Chains
Sú besta snýr aftur?
Tónlist