Morgunblaðið - 03.01.2009, Qupperneq 25

Eftir Maríu Ólafsdóttur
maria@mbl.is
Þjóðverjar eiga sér langasögu í notkun jurtalyfja ogframleiða mikið af þeim,sama er að segja um
Frakka og Breta, en þar eru einnig
sérstakir skólar sem kenna notkun
slíkra lyfja og lækninga. Í Þýska-
landi er slíkt einnig hluti af námi
lækna. Í Bandaríkjunum er þetta
vaxandi og gamlar hefðir fyrir slíkri
notkun í Kína, Japan og Kóreu.
Lyfjaiðnaðurinn þróaðist úr þess-
um jarðvegi og mörg lyf sem notuð
eru í dag eiga uppruna sinn í nátt-
úruefni úr jurtum. Menn hafa síðan
smám saman verið að breyta þessum
efnum og gera þau virkari en það
auðveldar að sækja um einkaleyfi á
þeim. Lyfjaiðnaðurinn hefur þróast á
síðustu 200 árum og þegar lyfin
komu á markað lögðu menn þessi
náttúruefni úr jurtum til hliðar að
miklu leyti. Á síðustu árum hafa þau
hins vegar orðið vinsæl aftur þar sem
aukaverkanir eru síður vandamál
þegar notuð eru náttúruefni úr jurt-
um, sérstaklega í blöndu eins og
kemur fyrir í náttúrunni,“ segir dr.
Sigmundur Guðbjarnason, einn
stofnenda Saga Medica, félags sem
framleiðir heilsuvörur úr íslenskum
lækningajurtum.
Læra af notendunum
Fyrsta vara félagsins sem fór á
markað var Angelica jurtaveig sem
síðar kom á markað sem töflur þar
sem jurtaveigin er bragðsterk og
inniheldur 45 prósent alkóhól og því
ekki við allra hæfi. Þá kom á markað
SagaPro sem einkum hefur verið
mælt með til að draga úr tíðum þvag-
látum. Til að byrja með var talið að
SagaPro myndi helst gagnast mið-
aldra og eldri mönnum með bólgur
og ofstækkun í blöðruhálskirtli en
síðar kom á daginn að það virkar
einnig vel fyrir konur með ofvirka
blöðru. Þá hafa Bandaríkjamenn
sem vilja markaðssetja vörurnar
ytra farið með sýnishorn til að gefa
vinum og kunningjum og þannig kom
í ljós að efnið virkar einnig ágætlega
við asma. „Í slíkum tilvikum leitum
við skýringa á því hvort virknin sé
raunveruleg og þá hvers vegna þetta
virkar á það sem neytandinn bendir
á því við lærum heilmikið af notend-
unum. Það hafa fjórar greinar birst
um rannsóknir okkar í alþjóðlegum
vísindatímaritum og fjalla þrjár
þeirra um áhrif efna úr ofantöldum
fæðubótarefnum svo og ilmolíum úr
hvannafræjum til að hefta vöxt á
krabbameinsfrumum og æxlum.
Þessu höfum við þó ekkert flaggað
því til þess að geta gefið einhver fyr-
irheit í slíkum efnum þarf klínískar
rannsóknir sem ekki er auðvelt að fá
framkvæmdar hér á landi,“ segir
Sigmundur.
Bætt minni
Á vegum félagsins hafa verið
rannsökuð lífvirk efni í einum 40
jurtum og þær jurtir sem reynast
hafa mestu virknina eru hvönn, vall-
humall, blágresi og blóðberg. Þannig
hefur nú verið þróuð ný vara úr
hvönn og blágresi, SagaMemo, sem
ætlað er að bæta minnið og draga úr
minnistapi. Virku efnin í henni eru
efni sem virka á sama hátt og lyfin
sem notuð eru við Alzheimers sjúk-
dómi sem erfitt er að meðhöndla en
hægt er að tefja framvindu sjúk-
dómsins með efni sem virkar á
ákveðið ensím í heila. Í bæði hvönn
og blágresi eru efni sem virka með
sama hætti, draga úr virkni þessa
ensíms sem brýtur niður mjög mik-
ilvægt boðefni í heilanum og með því
vex magn þessa boðefnis í heilanum
og minnið batnar. Slíkt lyf hefur þeg-
ar komið á markað í Kóreu, gert úr
samskonar hvönn og þeirri íslensku
sem þar vex.
Í Mexíkó og Pakistan
Sigmundur stundaði nám í líf-
efnafræði í háskóla í München og síð-
ar hjartarannsóknir í áratug í Detro-
it í Bandaríkjunum. Hann kom heim
árið 1970 til að taka þátt í að byggja
upp kennslu í efnafræði við Háskóla
Íslands og varð síðar háskólarektor.
Þegar hann lét af störfum sem slíkur
árið 1992 hóf hann að kanna lækn-
ingamátt íslenskra jurta og stofnaði
Saga Medica árið 2000. Hann segir
rannsóknir hópsins hafa vakið
nokkra athygli erlendis. Hann sé til
að mynda nýlega kominn frá Mexíkó
þar sem fjallað var um ómega-3 fitu-
sýrur, en þær hefur hann rannsakað
mikið. Þá hefur honum verið boðið á
ráðstefnu í Pakistan nú í janúar þar
sem fjallað verður um náttúruefni og
yngri og eldri vísindamenn verða
leiddir saman til þess að efla þetta
rannsóknarsvið í þeim heimshluta.
Náttúruefni aftur orðin vinsæl
Morgunblaðið/Frikki
Þekkt víða Rannsóknir Saga Medica hafa vakið athygli erlendis, segir dr. Sigmundur Guðbjarnason.
Líkt og nafnið ætihvönn bendir til hefur hvönn lengi
verið notuð sem matjurt. Hér á landi voru hvanna-
garðar við flesta bæi á öldum áður og þess getið í Ís-
lendingasögunum að fólk hafi skorið hvönn. Hvönn
og aðrar jurtir úr íslenskri náttúru hafa löngum ver-
ið notaðar í lækningatilgangi og reynst vel.
Morgunblaðið |25
SPELT
Spelt hefur haldið hreinleika sínum frá
upphafi kornræktar og inniheldur flest
næringarefni sem þarf til að viðhalda
góðri heilsu.
Himnesk hollusta býður uppá lífrænar og
vandaðar vörur sem stuðla að betra lífi.
Gómsætar uppskriftir á biovorur.is www.biovorur.is