Morgunblaðið - 11.02.2009, Qupperneq 30

30 Minningar
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 11. FEBRÚAR 2009
Takk afi.
Takk fyrir að sýna
mér hvernig maður
smíðar bát úr gömlum
olíubrúsa.
Takk fyrir að steikja handa mér
ýsu með appelsínum, já einfaldleik-
inn alltaf bestur.
Takk fyrir að leyfa mér að keyra
rauðu súkkuna á leiðinni út á rusla-
hauga, löngu áður en ég fékk bílpróf
„svona, gefð’onum inn drengur“!
Takk fyrir að kenna mér að meta
hvað það er gott að leggja sig eftir
hádegismatinn.
Takk fyrir að skamma mig ekki
þegar við Hugi frændi duttum í’ða í
fyrsta sinn í Valhöll.
Takk fyrir að hlæja ekki að mér
þegar ég datt í sjóinn á Eskifirði.
Takk fyrir fara með mig á ára-
bátnum hans Valda út á fjörð.
Takk fyrir alla fimmhundruðkall-
ana sem þú gaukaðir að mér og
sagðir mér að kaupa nammi fyrir.
Takk fyrir að eiga hús við sjóinn,
þá gat ég leikið mér í fjörunni þegar
við komum í heimsókn og séð mar-
flær, hrúðurkarla og kuðunga í
fyrsta sinn.
Takk fyrir að vera besti afi í
heimi.
Takk afi.
Þinn
Axel.
Það er góðlegur lítill karl með
hatt, í skyrtu með bindi og með
vasaklútinn upp úr rassvasanum
sem stendur fyrir utan og bankar.
Ég hleyp til dyra en á leiðinni heyri
ég að hann ræskir sig hátt og
snögglega. Ég fatta strax hver þetta
er, opna dyrnar og sé að þarna er afi
kominn í heimsókn. Ég faðma hann
að mér og býð hann velkominn með
kossi. Hann hafði keyrt neðan af
Eskifirði á „Kubbnum“, litla rauða
bílnum sínum og ætlaði að kíkja í
kaffi. Hann kemur inn, tekur af sér
hattinn, heilsar hinu heimilisfólkinu
og spjallar stutta stund. Fljótlega
sest hann niður, slær pontunni í
borðið, skellir tóbaki á handarbakið
og sýgur snögglega upp í nefið. Að
því búnu fer hann að segja sprettur
og spjalla yfir kaffisopanum.
Hlátrasköllin óma um húsið og
hugur minn fer á flug. Ég velti því
fyrir mér hvers vegna afi sé bara
með níu fingur. Ég ákveð þess
vegna að spyrja hann og því var
auðsvarað. Eftir að hafa snýtt sér
duglega segir hann mér frá því þeg-
ar indíáni í Ameríku skaut puttann
af með ör. Þetta fannst mér svaka-
lega merkilegt og sagði að sjálf-
sögðu öllum vinum mínum frá því og
ekki voru þeir síður hrifnir. Ég var
ákaflega stoltur því ég átti sko flott-
asta afann!
Svona man ég eftir honum afa.
Hann var alltaf að spauga og gera
grín, taka í nefið og snýta sér fast,
ræskja sig og spjalla eða gefa manni
eitthvað gott. Þær eru líka óteljandi
skemmtisögurnar af honum þar sem
hann bregður á leik og oft við ótrú-
legustu aðstæður. Mér er sérstak-
lega minnisstæð saga sem ég hef
stundum sagt af því þegar hann var
í heimsókn hjá okkur á Otrateign-
um. Einn daginn varð afi uppi-
Halldór Friðriksson
✝ Halldór Frið-riksson fæddist á
Eskifirði 5. nóvember
1918. Hann lést á
dvalarheimilinu
Hulduhlíð 7. janúar
síðastliðinn og var út-
för hans gerð frá
Eskifjarðarkirkju 17.
janúar.
skroppa með neftóbak
en vissi ekki hvar
næstu búð var að
finna. Hann var ekki
að tvínóna við hlutina
heldur vatt sér út á
tröppur, sá þar ungan
dreng ganga framhjá
og kallaði í hann:
„Heyrðu strákur,
hlauptu nú út í búð
fyrir mig og kauptu
neftóbak handa mér.“
Strákurinn þorði auð-
vitað ekki annað en
skjótast út í búð fyrir
þann gamla og kom stuttu seinna
með fulla dollu af neftóbaki til hans.
Þarna sýndi afi og sannaði hvað
hann var ófeiminn og kunni að
bjarga sér.
Þó að afi safnaði ekki miklum efn-
islegum auði og hafi kvatt þennan
heim jafnfjáður og þegar hann kom
inn í hann safnaði hann þeim auði
sem er verðmætastur. Afi öðlaðist
virðingu, vináttu og aðdáun annarra
og raunar allra sem til hans þekktu.
Ég sá þetta mjög vel í níræðisaf-
mælinu hans í nóvember síðastliðn-
um þegar fjöldinn allur af vinum og
ættingjum hvaðanæva af landinu
heimsótti höfðingjann. Allir höfðu
eitthvað fallegt að segja um afa og
lofuðu manngæsku hans og dugnað í
hástert.
Það hefur verið mér sannur heið-
ur að fá að fylgja afa síðasta spölinn
í gegnum lífið þessi tuttugu ár sem
við höfum átt saman. Það hafa líka
verið algjör forréttindi að hafa
kynnst honum og fengið að njóta
samverustunda og alls þess góða
sem hann var gæddur. Ég tel mig
vera betri mann fyrir vikið og nýt
þess á hverjum degi. Afi var mín
fyrirmynd.
Takk fyrir allt, elsku afi minn.
Þinn afastrákur
Stefán.
Góður bróðir og mágur er látinn
eftir langa og farsæla ævi. Hann var
maður sem setti mikinn svip á um-
hverfi sitt bæði í orði og ekki síður
af verkum sínum, sem voru margs
konar.
Við Lalli vorum kornung þegar
við kynntumst, en trúlofunarveislan
var haldin á heimili Halldórs bróður
hans og Dúddu hinn 21. september
1948 á fæðingardegi móður þeirra
systkina, Elínborgar sem þá var lát-
in. Þegar við giftum okkur árið 1952
var Halldór svaramaður okkar
ásamt föður sínum. Halldór var
mikill fjölskyldumaður. Fyrir utan
sína nánustu fjölskyldu hafði hann
yfirsýn yfir fjölskyldur systkina
sinna, fylgdist með gleði og sorgum
þeirra og lét sér ekkert óviðkom-
andi sem snerti hans fólk. Þetta
varð til þess að ef okkur langaði til
að frétta af stórfjölskyldunni
hringdi maður til Halldórs og fékk
svör við því sem um var spurt.
Minni hans hélst allt til hinstu
stundar og hann var svo lánsamur
að halda reisn sinni til dauðadags.
Ég treysti mér ekki til að lýsa öll-
um þeim mannkostum sem honum
voru gefnir. Í hjarta hans voru
margar vistarverur. Góðvild og
hjálpsemi voru áberandi í fari hans
og áreiðanlega eru margir sem
fengu að njóta þess. Hann var
hreinlyndur og sagði meiningu sína
þegar því var að skipta.
Að leiðarlokum viljum við þakka
Halldóri samfylgdina í öruggri vissu
um það að hann á góða heimkomu
með öðrum ástvinum sem farnir eru
á undan honum. Við hjónin þökkum
Guði fyrir að hafa átt hann að. Hans
mun lengi verða minnst í fjölskyldu
okkar. Börnum hans, tengdabörnum
og fjölskyldum þeirra sendum við
innilegar samúðarkveðjur. Við and-
lát Halldórs Friðrikssonar verðum
við öll svo miklu fátækari. Guð
geymi hann.
Jóhanna og Þorlákur
á Skorrastað.
Lífsbók Halldórs bróður míns
Friðrikssonar hefur verið lokað.
Hann átti að baki langa lífsgöngu og
farsæld góða í farangri sínum.
Þreyttum og þjáðum getur dauðinn
fært líknsama fró og vissulega átti
það við Halldór, en það var líka
staðið meðan stætt var. Hann var
hvers manns hugljúfi, vinsæll og
virtur af samferðafólki, hörkudug-
legur og úrræðagóður og hjálpfús
svo af bar. Við ólumst ekki upp sam-
an en kynni kær tókust með okkur
og við öll í frændgarði hans nutum
alúðar hans og kærleiksríkrar um-
hyggju. Einlægni hans mátu allir
mikils, verkfærni hans og dáðríkan
dugnað ekki síður. Einstök orð-
heppni og grómlaus gamansemi
ásamt léttri lund voru aðalsmerki
hans. Það er dýrmætt að eiga svo
góða og einróma umsögn samferða-
mannanna sem Halldór átti, þar átti
við hið fornkveðna: Hann var dreng-
ur góður. Hans miklu og góðu eðl-
iskosta minnast menn í dag. Kirkj-
unni sinni var hann einstaklega trúr
og dyggur stuðningsmaður í svo
mörgu.
Söngurinn var eitt mesta lífsyndi
hans. Hann átti fjarska fallega
söngrödd og söng oft einsöng við
hinar ýmsu athafnir, hann átti þenn-
an hreina hjartans tón sem hreif alla
með sér. Í smákveðju sem ég sendi
honum níræðum sagði ég meðal
annars.
Löngum sótti á söngvamiðin,
seiðandi í hljómakliðinn.
Röddin tær og tónaþýð.
Hann varð yndi allra kóra,
átti þarna gleði stóra.
Leikandi var lundin blíð.
Margt var iðjað, aldrei hikað,
aldrei frá því góða hnikað.
Verkin mæra manninn vel.
Ríka hjálparlund hann átti,
hönd út rétti þar hann mátti.
Hans er gjöfult hugarþel.
Já, nú er hugarþelið hans hlýja
aðeins eftir í mætri minning, en hún
lifir í huga svo ótalmargra sem áttu
hann Halldór að á einhvern hátt.
Börnum hans og öllu þeirra fólki
sendum við Hanna einlægustu sam-
úðarkveðjur.
Halldór átti heita og einlæga trú
sem hann ræktaði vel. Megi sú trú
hans lýsa honum á því ljóssins landi
sem hann trúði á. Blessuð sé minn-
ing hins mæta drengs.
Helgi Seljan.
Myndin er ljóslifandi í huga mér
þó mörg ár séu nú liðin. Við hjónin
stöndum á dyrapallinum, dyrnar
opnast og Dóri frændi býður okkur
velkomin. „Komið þið inn fyrir
gæskurnar,“ segir hann, faðmar
okkur og kyssir innilega og vísar
okkur til stofu, sem ekki er stór en í
góðu samræmi við íbúðina. Á hverj-
um lófastórum fleti, á vegg, skáp og
borði eru munir, mest frá gamalli
tíð, einnig fjöldi mynda af fjöl-
skyldu, frændfólki og vinum. Hann
leiðir okkur hringinn og segir stutta
sögu um hvern hlut og mynd, brosir
útí annað og hlær með sínum sér-
staka hætti því alltaf dettur honum
eitthvað spaugilegt í hug. Hann býð-
ur okkur til sætis við borðstofuborð-
ið. Þóra eða „Dúdda“ eins og hún
var kölluð, yndisleg kona sem nú er
látin, blessuð sé minning hennar,
leggur lambahrygg á borðið. Hún
hefur, með mikilli alúð, eldað hann
við lágan hita í ofninum frá því
snemma um morguninn. Auðvitað
fylgja í kjölfarið brúnaðar kartöflur,
grænar baunir og rauðkál og svo
ávextir og rjómi í desert. Ilmurinn
og bragðið er óborganlegt. Eftir
matinn setjumst við niður í stofunni
og drekkum kaffi. Þjóðmálin eru að-
eins reifuð og hann gerir góðlátlegt
grín að ráðamönnum þjóðarinnar en
segir okkur síðan gamansögur af
fjölskyldunni á meðan hann flettir
myndaalbúmum.
Dóri var fjölskyldumaður eins og
sagt er, ræktaði frændgarðinn og
uppskar ríkulega. Systkinin, hann
og mamma voru mjög náin alla tíð
þó þau byggju hvort á sínu lands-
horninu. Þau töluðu saman svo til
daglega, þökk sé símanum. Dóri
hafði gott lag á börnum. Ég man
það vel þegar ég, sem barn, heim-
sótti Eskifjörð, að mest spennandi
var að heimsækja Dóra frænda
„Bíóstjórann í Valhöll“. Við krakk-
arnir fengum meira að segja að sitja
hjá honum uppi í sýningarsalnum og
ekki vantaði veitingarnar, kók,
lakkrís og súkkulaði. Svo gaf hann
okkur prógrömm með myndum af
uppáhaldsleikurunum okkar.
Það sækir oft á huga minn, ekki
síst eftir fjármálahrunið, hvað ver-
aldleg verðmæti eru lítils virði mið-
að við fjársjóðinn sem fólginn er í
fjölskyldu- og vinaböndum. Þegar
ég hugsa til Dóra eru mér hugstæð-
ar línur úr ljóðinu „Stríðið“ eftir
Halldór Laxness en þar segir „Því
hvað er auður og afl og hús ef engin
jurt vex í þinni krús“. Dóri og
Dúdda áttu ekki háar innistæður í
bönkum, hlutabréf né verðmætar
fasteignir en þau áttu þó allt til alls,
lifðu hamingjusömu lífi en þó ekki
áfallalausu eins og gengur og komu
börnum sínum til manns með mynd-
arbrag. Auður þeirra var fjölskyld-
an og vinirnir.
Ég sendi öllum sem sakna nú sárt
Halldórs Friðrikssonar innilegar
samúðarkveðjur.
Guðmundur F. Baldursson.
Það er komið sólarlag í lífi Hall-
dórs Friðrikssonar föðurbróður
okkar. Langur viðburðaríkur ævi-
dagur er liðinn. Hin sanna drauma-
nótt með fangið fullt af friði og ró
umvefur af nærgætni og kærleika
þreytta sál og ber hana á vængjum
sínum yfir í æðri heima. Ljósin í
bænum loga og speglast í lognkyrr-
um firðinum. Það ríkir friðsæld,
tíminn staldrar við og minningaljós
lýsa upp myndir liðinna daga.
Halldór var einstakur maður.
Hvar sem lá hans leið lagði hann
eitthvað gott af mörkum. Hann var
alltaf reiðubúinn að greiða annarra
götu og létta undir með þeim sem á
þurftu að halda, gleðja með sögum
og hljómfögrum söng, gefa af örlæti
og hlúa að þeim sem erfitt áttu. Allt
gerði hann af einstakri góðvild og
hafnaði öðru endurgjaldi en einlægu
þakklæti. Á langri lífsgöngu kom
Halldór víða við. Dugnaður hans og
ósérhlífni var með eindæmum.
Hann færðist aldrei undan þegar
taka þurfti til hendinni. Gekk til
allra starfa af fádæma elju og dugn-
aði. Slíkur var krafturinn að með
sanni má segja að hálfnað væri verk
þá hafið var – og lokið skömmu síð-
ar. Halldór var tæknilega sinnaður.
Útsjónarsemi hans við lausn vanda-
mála hvort heldur var í síma eða
sýningarvél, hrærivél eða hraðsuðu-
potti var svo ótrúleg að í hugum
okkar var hann hinn eskfirski Edis-
on. Úthald Halldórs í vinnu var
ótrúlegt. Á síldarárunum vann hann
á hafnarkrananum sólarhringunum
saman og jafnframt því við röra- og
steinasteypu, húsbyggingar, hús-
vörslu skóla og félagsheimilis og
kvikmyndasýningar.
Æskuminningar um bíóin lyfta
Halldóri í hæstu hæðir. Hann réð
yfir þeim göldrum að skila yfir á
hvíta tjaldið í Ungó og Valhöll
hetjum eins og Roy, Tarsan og al-
þýðuhetjunni Chaplin. Halldór var
sem guðfaðir þessara kappa og hylli
sína áttu þeir honum að þakka.
Mikilvægur þáttur í lífi Halldórs
var trú hans og trúnaðarsamband
við Guð. Hann hóf hvern dag með
því að lesa úr Biblíunni. Guðsorð var
fyrir honum sá náðarkraftur sem
efldi gleði og gæfu í meðbyr og jók
þrek í mótlæti. Frá því Halldór
missti eiginkonu sína, Þóru Kemp,
bjó hann einn á heimili þeirra, Lög-
bergi. Trúarlegur styrkur sætti
hann við að hafa misst kæran lífs-
förunaut. Þau höfðu bæði verið ein-
staklega kirkjurækin og virk í öllu
starfi kirkjunnar. Halldór hélt því
starfi áfram meðan heilsa leyfði.
Hann var ókrýndur yfirmeðhjálpari,
söng í kórnum, hringdi kirkjuklukk-
unum – og ræskti sig reglulega til
að undirstrika að allt gengi fram í
Guðs vilja. Löng ævi sem lifnar fyrir
hugskotssjónum færir manni þá
staðreynd, að lengst lifir minningin
um hlýtt viðmót og vinarþel. Gæska
Halldórs og væntumþykja í okkar
garð var slík að orðin tvö, Dóri
frændi, eru einkunnarorð alls þess
sem við ljúfast minnumst. Við sökn-
um hans sárt en huggum okkur við
þá vissu að ef einhver fær höfð-
inglegar móttökur himnaföðurins þá
er það Dóri. Hann á það skilið.
Frændfólki okkar vottum við okkar
dýpstu samúð.
Þó árin til eilífðar streymi
fer aldrei burt myndin þín.
Ellert Borgar, Elínborg,
Friðrik, Guðmann, Þórhallur,
Haukur og Kristín P.
Kær frændi minn og nafni Hall-
dór Friðriksson hefur lokið lífs-
hlaupi sínu. Hann var fæddur á
Hlíðarenda á Eskifirði 5. nóvember
1918 þegar spænska veikin herjaði
hér á landi. Hann ólst upp á Eski-
firði innan um stórfjölskylduna á
Hlíðarendatorfunni þar sem and-
rúmsloft samhjálpar, glaðværðar og
nægjusemi greyptist frá fyrstu
stundu inn í vitund Halldórs og ann-
arra frændsystkina sem þar ólust
upp. Hann var trúr uppruna sínum,
bjó alla tíð á Eskifirði og frændsemi
hans var viðbrugðið.
Ánægjuleg minning mín frá
bernsku er ferð fjölskyldunnar til
Eskifjarðar þar sem okkur vegna
frændsemi eða vináttu var tekið
með kostum og kynjum. Halldór var
einn þeirra eftirminnilegu manna
sem ég hitti þá í fyrsta sinn. Hann
nefndi mig aldrei annað en „gæsk-
urinn“ og því orði fylgdi ólýsanleg
hlýja og væntumþykja. Halldór réð
bíóinu á staðnum. Það fannst mér
öfundsvert hlutskipti. Stjörnump-
rýdd hljómsveit Svavars Gests var á
hljómleikaferð um landið og hélt
barnaskemmtun í félagsheimilinu
Valhöll þar sem við systkinin vorum
sérstakir boðsgestir Halldórs
frænda. Þetta var ungum frænda
ógleymanleg upplifun. Búningarnir
og kúrekahattarnir sem hljómsveit-
in setti upp eru mér enn minnis-
verðir.
Kynnin af Halldóri jukust þegar
árin liðu þrátt fyrir fjarlægðina.
Hlýjan og væntumþykjan sem
streymdi ætíð frá frænda mínum
varð þess valdandi að manni fannst
styttra á milli samverustunda en var
í reynd. Milli Halldórs og pabba var
sérstakur strengur allt frá barn-
æsku og ævina alla. Samband þeirra
var sem náið bræðralag. Á unglings-
árum létu þeir smíða fyrir sig lítinn
bát með rá og reiða sem þeir áttu
saman þar til veru pabba á Eskifirði
lauk.
Veturinn og vorið 1995 reyndust
pabba mínum erfið. Sumarið áður
hafði mamma dáið og veikindi og
nokkur depurð hrjáðu þennan hrók
alls fagnaðar. Þá kom Halldór
frændi til skjalanna. Hann bauð
Árna frænda sínum til sín á Eski-
fjörð til hálfsmánaðar dvalar. Veran
með Halldóri rifjaði upp bræðralag
þeirra frá bernskuárunum. Í sum-
arblíðu heimsóttu þeir fjölda fólks á
Eskifirði og ferðuðust um mestallt
Austurland með stoppi á ótal bæj-
um. Heim kom pabbi endurnærður
og fullur lífsgleði sem entist honum
til hinstu stundar.
Við systkinin erum Halldóri
frænda ævinlega þakklát fyrir þessa
velgjörð hans og þá miklu frænd-
semi sem hann sýndi okkur alla tíð.
Börnum hans og fjölskyldum þeirra
sendi ég innilegar samúðarkveðjur.
Halldór Árnason.
„Dóri minn, það er nú ekki al-
slæmt að búa í Reykjavík.“ „Jú, það
er það. Það er ekki búandi í Reykja-
vík.“ Við gátum karpað um þetta
endalaust, en Dóri átti ekkert sér-
stakt erindi til Reykjavíkur. Mest
var þó karpið á gamansömum nót-
um, utan eitt skipti sem gerði það að
verkum að við töluðum ekki meira
um Reykjavík. Þá vissi ég fyrir víst
að honum var alvara. Staðurinn til