Morgunblaðið - 05.09.2009, Page 30

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 5. SEPTEMBER 2009
– meira fyrir áskrifendur
Heimili
og hönnun
Fáðu þér áskrift á
mbl.is/askrift
Í blaðinu verða kynntir geysimargir
möguleikar sem í boði eru fyrir þá
sem eru að huga að breytingum á
heimilum sínum.
Nánari upplýsingar veitir
Katrín Theódórsdóttir í síma 569-1105,
kata@mbl.is
Tekið er við auglýsingapöntunum til kl. 16.00
mánudaginn 14. september.
Morgunblaðið gefur út glæsilegt
sérblað um Heimili og Hönnun
föstudaginn 18. september 2009
Meðal efnis verður :
Ný og spennandi hönnun..
Innlit á falleg heimili.
Áberandi litir í haust og vetur.
Lýsing á heimilum.
Sniðugar lausnir á heimilum.
Upprennandi hönnuðir.
Stofan.
Eldhúsið.
Kósý hlutir fyrir haustið.
Þjófavarnir.
Ásamt mörgu öðru spennandi efni.
SUMARIÐ 1999
hófst íslenzka ævintýr-
ið, sem svo hefur verið
kallað, þegar rík-
isbankarnir þrír voru
látnir kaupa hlutabréf
í deCODE af áhættu-
fjárfestum í Banda-
ríkjunum og umboðs-
mönnum þeirra hér á
landi fyrir sex millj-
arða króna. Það voru
gríðarlega miklir peningar. Um
þessi gráu bréf slógust Íslendingar
eins og börn um sælgæti frá her-
flugvél í kvikmynd Hrafns Gunn-
laugssonar eftir sögu Davíðs Odds-
sonar. Árið 1999 kom út bók, sem
mér hefur orðið einna kærust – Jón-
as – eftir Pál Valsson. Með alúð
reisti Páll sér glæsilegt minnis-
merki. Einn fjölmiðlamaður spurði
hann hvort við ættum nokkurn Jón-
as Hallgrímsson í dag. Engan einn,
en væri hann neyddur til svars
kæmi sér í hug blanda af nátt-
úrufræðingnum Össuri og skáldinu
Davíð. Ég skrifa þetta eftir minni,
en svo mikið varð mér um, að ég
man þetta svona. Það breytir ekki
því, að árið 1999 var Davíð kóngur
yfir Íslandi og vei þeim, sem reyndu
að andæfa honum. Fræg varð
spurning hans: „Hverjir eru í stjórn
Læknafélags Íslands?“ Enn harðar
brást Davíð Oddsson við Orcan-
hópnum, sem spillti
fyrir honum einkavæð-
ingu FBA-bankans
með því að klófesta
tveggja milljarða
króna hlut, sem öðrum
var ætlaður. Fyrir ná-
kvæmlega tíu árum.
Listaskáldið góða
Jónas Hallgrímsson
var alla tíð fátækur.
En hann var, eins og
Einar Ólafur Sveins-
son prófessor lýsti öðr-
um betur, snillingur: „Skáldið sem
sá hina hreinu fegurð.“ (Skírnir
1957.) Einar segir Jónasi hafa verið
gefin sérstök gáfa, sem voru furðu-
leg augu, augu gædd sérstökum
skýrleika á fegurð himins og jarðar.
„Við eins konar gullgerðarlist breyt-
ist allt, sem hann snertir við, í skír-
an málm.“ Einnig: „Eitt aðal-
einkenni í öllum hans verkum er
hlýja, samúð, góðvild. Mannást hans
kemur hvarvetna fram, ekki sízt
samúð með þeim, sem eiga bágt.“
Tengdafaðir minn sagði að siðferði
væri góðvild.
Alkunnugt er þunglyndi Jónasar.
Það hefur þroskað afburða skilning
hans og gáfur: „þá er það víst, að
beztu blómin gróa í brjóstum sem
að geta fundið til“. Vafalítið hefur
óhófleg áfengisneyzla Jónasar verið
í senn smyrsl og salt í hjartasárin.
Eitt kvæða hans, mér einkar hjart-
fólgið, heitir „Grátittlingurinn“.
Þrátt fyrir þunglyndið skín í gegn
trú Jónasar á hjálpræði guðs. Í
kvæðinu fer sakbitinn lítill drengur
að leita gulla sinna, hrúts og tripp-
isins Toppu, sem skyndilegt haust-
hret hafði hrakið og gert hann fullan
kvíða. Drengurinn finnur lítinn grá-
tittling „frosinn niður við mosa.“ Og
frelsar hann með kossi!
Kalinn drengur í kælu
á kalt svell, og ljúft fellur,
lagðist niður og lagði
lítinn munn á væng þunnan.
Lítill fugl skaust úr lautu,
lofaði guð mér ofar,
sjálfur sat ég í lautu
sárglaður og með tárum.
Felldur em eg við foldu
frosinn en má ei losast;
andi guðs á mig andi,
ugglaust mun ég þá huggast.
Mig langar að vekja athygli á einu
atriði, sem ekki er algengt að heyra
eða sjá í dag. Jónas lætur fuglinn
þakka guði lífgjöfina. Ekki sér. Það
er það sem gerir gæfumuninn.
Siðferði er góðvild
Eftir Jóhann
Tómasson » Jónas lætur fuglinn
þakka guði lífgjöf-
ina. Ekki sér. Það er það
sem gerir gæfumuninn.
Jóhann Tómasson
Höfundur er læknir.
ÞÓ AÐ Ísland, Fær-
eyjar og Grænland,
liggi ekki þétt saman
landfræðilega séð, eiga
þau margt sameig-
inlegt. Þetta eru „litl-
ar“ þjóðir í alþjóð-
legum samanburði.
Engu að síður eru þær
ríkar að auðæfum til
lands og sjávar.
Landfræðileg lega
þeirra og sambærileg skilyrði í at-
vinnulífi og menningu gera að verk-
um að hagsmunir þjóðanna fara á
margan hátt saman. Sömuleiðis þær
ógnanir og áskoranir sem þær
standa frammi fyrir. Má þar nefna
auknar pólsiglingar sem skapa bæði
tækifæri og hættur í norðurhöfum;
vaxandi alþjóðavæðingu með mikl-
um fólksflutningum milli landa og
samkeppni um mannafla og atgervi.
Allar horfast þjóðirnar þrjár í
augu við brottflutning ungs fólks
sem leitar út fyrir landsteina eftir
menntun, en skilar sér misvel til
baka. Allar eru þær miklar fisk-
veiðiþjóðir. Ekkert er því mikilvæg-
ara efnahagslífi þeirra en sjávar-
útvegurinn … og mannauðurinn.
Vestnorræna ráðið – sem er póli-
tískur samstarfsvettvangur land-
anna þriggja – hélt í síðustu viku
ársfund sinn í Færeyjum. Fundinn
sóttu fulltrúar landsdeildanna
þriggja sem skipaðar eru sex þing-
mönnum hver. Ég átti þess kost sem
formaður Íslandsdeildar Vestnor-
ræna ráðsins að sitja fundinn. Ekki
þarf að koma á óvart að sjávar-
útvegsmál og menntun voru þar í
brennidepli.
Samstarf í menntamálum
Eining var um það á ársfundinum
að tryggja bæri aukið samstarf Ís-
lands, Færeyja og Grænlands á sviði
menntamála. Var meðal annars sam-
þykkt að hvetja ríkisstjórnirnar til
að koma á samstarfi milli mennta-
stofnana um nemendaskipti milli
mennta- og fjölbrautaskóla í lönd-
unum þremur.
Fundurinn hvatti menntamála-
ráðherra landanna til
að koma á til-
raunaverkefni milli
landanna um fjarnám.
Einnig var samþykkt
tillaga Íslands um að
efla samstarf um bók-
legt og starfstengt
nám, m.a. iðn- og verk-
menntir fyrir ófaglært
starfsfólk í löndunum.
Lögðum við til sérstakt
tilraunaverkefni tiltek-
inna menntastofnana í
þessu skyni í þeim til-
gangi að hvetja þá sem ekki hafa
stundað framhaldsnám til að auka á
þekkingu sína svo þeir verði betur
búnir undir hugsanlegar breytingar
á atvinnumarkaði. Hafa Mennta-
skólinn á Ísafirði og Fræðslumiðstöð
Vestfjarða lýst sig reiðubúin til að
taka þátt í verkefninu af Íslands
hálfu.
Þessi áhersla á samstarf í mennta-
málum er ekki að ófyrirsynju. Aldrei
fyrr hafa þjóðirnar þrjár þurft svo
mjög á því að halda að standast sam-
anburð við umheiminn – standast
samkeppnina um unga fólkið og þar
með framtíðarbyggð landanna. Sam-
keppnin um unga fólkið veltur ekki
hvað síst á möguleikum þess til
menntunar og framtíðaratvinnu.
Efnahagsleg stoð undir hvort
tveggja er sjávarútvegurinn í þess-
um löndum – en sjávarútvegsmál
voru annað aðalumfjöllunarefni árs-
fundarins.
Samstarf í sjávarútvegsmálum
Þingfulltrúar ársfundarins beindu
sjónum að þörfinni fyrir aukið sam-
starf milli landanna á sviði sjávar-
útvegs. Annars vegar varðandi
rannsóknir á ástandi fiskistofna og
sjávarspendýra á norðlægum slóð-
um, sem ráðið hefur ályktað um áð-
ur. Hins vegar varðandi hagnýtingu
fiskistofnanna og fiskveiðistjórnun
landanna. Í ályktun fundarins var
því beint til sjávarútvegsráðherra
Íslands, Færeyja og Grænlands að
láta gera nákvæma úttekt á því sam-
starfi sem löndin eiga með sér um
bæði rannsóknir á lifandi auðlindum
hafsins og um stjórnun fiskveiða,
ekki síst varðandi deilistofna.
Jafnframt var samþykkt – að
frumkvæði okkar Íslendinga – að
þemaráðstefna ráðsins næsta ár
skyldi helguð samanburði á mismun-
andi fiskveiðistjórnunarkerfum Ís-
lands, Grænlands og Færeyja. Um-
rædd þemaráðstefna er
undirbúningur fyrir ársfund Vest-
norræna ráðsins 2010 og verður hún
haldin á Sauðárkróki í byrjun júní
næsta sumar. Þar er ætlunin að
kryfja fiskveiðistjórnunarkerfi land-
anna og meta kosti þeirra og galla.
Sú umræða er tímabær á þessum
vettvangi, nú þegar við Íslendingar
stöndum frammi fyrir endur-
skipulagningu okkar eigin fisk-
veiðistjórnunarkerfis. Grænlend-
ingar hafa sömuleiðis ýmis
vandamál að kljást við í sínu kerfi.
Þar er m.a. um að ræða ágreining
vegna fiskveiðasamningsins við ESB
– en þannig vill til að ESB er einnig
að endurskoða eigin fiskveiðistjórn-
unarstefnu. Þemaráðstefna Vestnor-
ræna ráðsins um fiskveiðistjórnun
gæti því orðið innlegg í þá stefnu-
mótun, ef vel er á málum haldið.
Það var lærdómsríkt að sitja
þennan ársfund Vestnorræna ráðs-
ins og upplifa þá vináttu og sam-
kennd sem ríkir milli þjóðanna
þriggja. Víst er að þessar þjóðir
þurfa að standa saman um þá hags-
muni og gagnvart þeim hættum sem
steðja að fámennum samfélögum á
norðlægum slóðum.
Fiskurinn og fólkið eru verðmæt-
ustu auðlindir okkar – og vestnor-
rænu löndin eiga í samkeppni við
umheiminn um hvort tveggja.
Samkeppnin um
fólkið og fiskinn
Eftir Ólínu
Þorvarðardóttur »Ekkert er mikilvæg-
ara efnahag Íslands,
Færeyja og Grænlands
en sjávarútvegurinn og
mannauðurinn. Við eig-
um í samkeppni við um-
heiminn um hvort
tveggja.
Ólína Þorvarðardóttir
Höfundur er alþingismaður og vara-
formaður Vestnorræna ráðsins.