Skólablaðið - 01.03.1980, Qupperneq 16

húsagerð á opinberum vettvangi, hafa fallið í
þessa gryfju, en hins vegar sézt yfir að leita að
rotum meinsins. Auðvitað eru misjafnir sauðir í
mörgu fé, - það á raunar við um allar stéttir
þjóðfélagsins. En sannleikurinn er þvx miður sá
að ^fOQtaðir arkítektar teikna og hanna aðeins
brot af því er hér rís sem byggingar sökum þess
að löggjöfin veitir ýmsum stéttum tæknimanna
réttindi til húsateiknunar þótt þeir hafi litla
sem enga skipulagslega,- hvað þá fagurfræðilega-
menntun hlotið. En sú sorgarsaga verður ekki rak-
in hér, enda væri hún efni í margar blaðagreinar.
Þó að arkítektar kunni að bera ábyrgð á
einhverjum af þeim mörgu meinum 'sem hrjá íslenzka
byggingarlist þá eiga þeir einpig heiðurinn af
því sem best hefur verið gert á síðustu árum.
Þau verk færa bjartsýnum mönnum heim sanninn um
að svo vel sé hægt að gera, svo langt sé hægt að
ná, svona góður geti árangur orðið sl_hugurinn
heill 2g_YÍlíí 2g hæfileikar til.
Hörður Agústsson segir svo m.a. í grein er
hann ritar í tímaritið Birting árið 1960:
„Hvers vegna hafa hinir gáfuðustu íslenzku
arkítektar ekki mótað umhverfi okkar meira en
raun ber vitni? Orsakirnar tel- ég einkum vera
tvær: í fyrsta lagi að aðhald það, sem húsameist-
arar fá erlendis af sterkri sögulegri hefð ásamt
hinni almennu skólun og ögun fyrir tilstilli sýn-
inga, menntastofnana, tímarita o.fl., fyrirfinnst
ekki hérlendis. í öðru lagi tel ég að orsökin
sé sá óeðlilegi stríðs- og hernámsgróði, sem yfir
Island og íslendinga hefur flætt síðastliðin
20 ár, og sú spilling og upplausn í þjóðfélaginu
sem í kjölfar gullsins hafa siglt.
Útibú Landsbanka íslands á Akranesi.
Arkæitektar: ðmar Þór Guðmundsson
og örnólfur Hall.
Minningarkapella Jóns Steingrímssonar
á Kirkjub-jarklaustri.
Arkítektar: Helgi og Vilhjálmur Hjálmarssynir.
Ekki má þó skella allri skuldinni á ís-
lenzka arkítekta einvörðungu, húsagerðarlist er
ekki síður afsprengi heillar þjóðar en fárra
manna. Við eigum öll nokkurn hlut að máli, en
aðallega þó þeir, sem við teljum til forystu í
þjóðmálum."
Áhrif stríðsgróðahugmyndarinnar og hins
ruglaða verðmætaskyns hermangarans hvíla enn í
dag sem mara á íslenzku menningar og' þjóðlífi, -
einnig og ekki hvað sízt á byggingarlistinni.
Mat almennings á arkítektúr og öðrum listgreinum
er oft og tíðum brenglað og margir eru blindir
á gildi listræns og vel hannaðs umhverfis. Margir
lifa í þeirri trú að arkítektúr sé í því fólginn
að byggja með sem allra mestum íburði og til-
kostnaði og kalla það því sóun og bruðl þegar sér
fróðum mönnum er falin hönnun opinberra mann-
virkja. En mér er spurn: Ef þe'ir menn, sem sér-
menntaðir eru í öllu því er varðar húsbyggingar,
vita ekki hvernig best er að byggja og hagkvæmast
- hverjir vita það þá?
Lífsgæða- og samkeppniskapphlaup seinni ára
hefur ásamt verðbólgunni aukið enn á rótleysið
og ringulreiðina sem stríðsgróðinn skildi eftir
sig. Á meðan slík skálmöld ríkir hér á landi er
lítil von til þess að hér rísi heilbrigð byggða-
menning. Við erum m.ö.o. komin að kjarna meins-'
ins, því, þegar annarleg sjónarmið eru látin
marka stefnuna í menningarmálum, mælistika her-
mangarans er lögð á listræn verðmæti, fyrir-
greiðslupólitík og kunningsskapur látin ráða við
úthlutun opinberra verkefna, þröngsýni, vanþekk-
ing og fordómar halda áfram að einkenna afstöðu
almennings til byggingarlistar, - öllu bví sem
Jón Haraldsson arkítekt hefur réttilega nefnt
„mengun menningar".
o