Nýr Stormur - 23.09.1966, Blaðsíða 11

FÖSTUDAGUR 23. sept. 1966
^Íoimuir
11
GUNNAR HALL:
Þættir ör stjórnmálasögu
íslands eftir árið 1900
Fundur í Bárubúö
Sýndi ræöumaður því næst
framá með ljósum rökum, að
niðurstaða sú, , sem þessir
bræðingsmenn hefðu komizt
að, væri ekkert annað en Upp-
kastið alræmda, millilanda-
frumvarpið frá 1908 með
þeim breytingum, sem upp-
kastsmenn sjálfir heföu gert á
því á þinginu 1909 (minnihl.
breytingarinnar), að viðbættu
örlitlu öðru, sem vart myndi
til neinna bóta. Hefðu sjálf-
stæðismenn algjörlega yfir-
gefið sínar fyrri skoðanir, hop
að af þéim grundvelli, sem
þeir hefðu áður barist á, og all
ir uppkastsandstæðingar, þar
sem þeir nú gengnir inn á það»
að óuppsegjanleg yrðu um ald
ur og æfi þau tvö aðalmálin
(utanríkismál og hermál) sem
úr því skæru, hvort um full-
valda ríki væri að ræða eða
eki. Með þessu girtu þeir fyrir
það, að við gætum nokkurn
tíma hugsað til þess að losna
út úr sambandinu (skilja við
nani). Þar sem lögfesta ætti
þessi mál (og þar með ísland)
í danska ríkinu.
Og svo langt hopuðu „sjálf-
stæðismenn" aptur á bak, að
þeir gengu að því, að gefa það
eftir, sem sjálfir uppkastsm.
voru horfnir frá á þinginu
1909: að sambandið héti „det
danske Monarki" (hið danska
konungsríki) og að' ísland
væri í „Statsforbindelse" (rík
ishluta sambandi“) við Dan-
mörku. Þeir ætluðust til sem
verra var en uppkastið gerði
ráð fyrir, að 57. gr. stjórnar
skrárinnar yrði tekin upp í
sambandslögin, og þannig við
urkennt íslenzkt sérmál lagt
undjr samþykki dansks ríkis
valds o. s. frv. Og þetta „nýja“
sem nota ætti sem dulu til að
breiða yfir stökkið, er „sjálf-
stæðismenn“ hopa frá stefnu
sinni, hinum uppsegjanlega
grundvelli yfir á hinn óupp-
segjanlega uppkastsgrundvöll,
— þessi ráðherra frá okkur i
Höfn ' (í ríkisráðinu), sem
„gæta ætti hagsmuna okkar“
í sameiginlegu málunum, væri
auðsjáanlega ekkert annað en
fánýtur embættismaður, sem
hirða ætti sin laun, er ísland
borgaði honum, engu gæti
hann fram komið, eins og frá
honum væri gengið í „bræð
ingsuppkastinu“, þar sem Dan
ir gætu eins vel stjórnað þeim
málum án hans, og létu íslend
inga sjálfráða hvort þeir vildu
hafa hann þar eða ekki! —
Um þetta hefði nú ísafold
og hennar nánustu fylgifiskar
gert bandalag við „uppkasts-
berserkina“ gömlu, hefðu
skuldbundið sig til með undir-
skriftum, eð fylgja fram milli-
landanefndar uppkastinu með
þessum „breytingum" — og
mynda til þess einn stjórnm.
flokk. Þetta hefðu þeir gert
allt í leyni og á bak við alla
flokksmenn svo að segja, og
síðan gert og ætlað sér að gera
öflugar tilraunir til að veiða
menn á þetta „samkomulag",
án þess að birta hefði átt, um
hvað samkomulagið væri. Nú
ætli þeir að hjálpa fjandmönn
um sínum, vera fyrri til að
demba á þjóðina uppkastinu,
gera það sama, sem ísafold
hefði hamast mest á móti og
skammað heimastjórnarmenn
fyrir æruleysisskömm. Fær nú
blaoið framan í sig öll sín orð
— og verður nú, og þess
menn, að styðjast við tóm rök
uppkastsmanna!
Engin furða væri, þótt Guð-
mundur Hapnesson væri að
braska í að koma þessu á —
hann hefði víst alltaf verið
veill fyrir „uppkastinu" og nú
orðinn einskonar bræðings-
maður af guðs náð. Kynlegra
væri með suma aðra, er nú
hefðu snúizt allt í einu, svo
sem Björn Jónsson — en sjálf
sagt væri vanheilsu hans að
einhverju um að kenna. Eða
Einar Hjörleifsson sem talað
og nafnlaust, fram að síðustu
tímum gegn uppkastinu og
uppkastsmönnum. Eða Sigurð
Hjörleifsson, sem menn hefðu
haldið einn allra ýtnasta
flokksmannin (að ýmsra áliti
um of), nú þegar nýbúið væri
að ráða hann til að vera í
framtíðinni stjórnmálarit-
stjóra ísafoldar, í þeirri mein
ingu gert, að koma henni úr
þeirri pólitísku niðurlægingu,
sem hún nú um hríð hefur
verið í, hefði hann svikið
flokk og stefnu, ásamt fleir-
um. En þeir menn, sem skuld-
bundið hefðu sig til að styrkja
hann með fjárframlögum til
ritstjórnarstarfa við ísafold,
og álitsvo að uppi gæti hald-
ist stefna og álit sjálfstæðis-
flokksins, gætu ekki verið við
það bundnir lengur, er hann
hefði komið sér saman við
heimastjórnarmenn að mynda
með þeim nýjan flokk.
Nokkrir af þeim, sem undir
hefðu skrifað skuldbindingu
þessara bræðingsmannahefðu
líklega verið til þess neyddir,
á einn eða annan veg, með
röngum skýringum á sam-
/komuláginu o. fl.
Nú hefðu ísafold og heima-
stjórnarblöðin myndað ,hring‘
um bræðinginn, ætluðu sér að
útiloka allar athugasemdir við
hann, en lofprísa samkomulag
ið á alla lund, með allskonar
blekkingum og fyrirslætti eins
og þegar væri byrjað á 1 þeim
blöðum. í sameiningu ætluðu
þau sér nú að segja það hvítt,
sem svart, og svart, sem er
hvítt!
Því væri örðugt aðstöðu
fyrir þá, sem ekki hefðu látið
af sannfæringu sinni, meðal
landvarnar- og sj álfstæðis-
manna. Og fáránlegt væri til
þess að hugsa, að mennirnir
hefðu hlaupið til þessa, til
eyðileggingar á sjálfstæðis-
flokknum einmitt nú; nú
hefði flokkurinn af ýmsum
ástæðum staðið svo vel að
vígi, að lítil ástæða hefði ver-
ið að kasta sér í faðminn á
heimastjórnarflokknum, sem
ekki hefði neitt sérlega glæsi-
lega aðstöðu. En mönnunum
hefði sjáanlega legið mikið á
að komast í samábyrgðina,
ísafold væri nógu lengi búin
að tönglast á henni og útmála
gæði hennar. — ísafoldarlið-
ið hefði nú ekki lengur getað
verið án fyrir utan. Og tung-
unni væri það tamast, sem
hjartanu væri kærast! En
þetta yrði sú argvítugasta
„samábyrgð", sem hugsast
gæti, þar sem „makkað“ yrði
um velferðarmál þjóðarinnar
og þeim miðlað eftir því sem
samábyrgðarhöf ðingj unum
þætti henta.
Ræðumaður sagði að lokum
að gegn þessari yfirvofandi
siðspillingu yrðu allir góðir
drengir að berjast eftir mætti,
þótt reynt yrð af sambræð-
ngum á alla lund að kæfa alla
mótstöðu. Landvarnar- og
sjálfstæðismönnum, er fylgt
hefðu fram réttu máli, án
þess að „spekúlera“ í hinu eð-
ur þessu yrðu nú að vera fast-
ir fyrir og ekki láta þessa svo-
kölluðu leiðtoga og flokk, tæla
sig burt frá sinni sjálfstæðis-
stefnu. En nú er eldraunin
fyrir dyrum.
Filistear —
Framh. af bls. 12.
hann til kaupanna, ef hann
gæti útvegað nægilegt fé, en
sjálfur kvaðst lögfræðingur-
inn ekki sinna fjárútvegun í
þessu máli, þar sem hér væri
um gróðabrall að ræða, en
hann kvaðst hafa nóg á sinni
könnu. Öðru máli hefði verið
um að ræða, ef fasteignasal-
inn hefði verið að kaupa sér
íbúð, þá hefði hann ef til vill
reynt að hlaupa undir bagga.
Lögfræðingnum, sem er úr
betri helming stéttarinnar
hafði fallið vel við unga mann
inn og þeirra viðskipti höfðu
verið slétt og þess vegna vildi
hann ekki aðstoða hann í
þessu máli, vegna þess að
hann vissi að hér var um nauð
arsölu að ræða.
Gekk honum gott eitt til við
að láta hinn unga mann spila
á eigin spítur, en ekki aðstoða
hann við að gera slík „kúpp“,
þar sem það gæti haft slæm
áhrif á fjármálalegt siðferði
hans. Taldi hann víst, að þótt
hann segði sitt álit á kaupun-
um og hvetti hann til þeirra,
að þá skipti það ekki máli;
ungi maðurinn hefði ekki féð
undir höndum og gæti ekki
fengið það í bönkum. Hann
hafði hinsvegar ekki hug-
mynd um að félagi hans
geymdi stóra fjárhæð fyrir
mennina utan af landi. Enda
fór svo, honum til mikillar
undrunar að hann var beðinn
um að gera samningana á
kaupum unga mannsins á
húseigninni.
Framh. á bls. 5

H(JNAN6SGULTBDÖKKGRÆNTaaGULT0KKUR
ljómagult
^RÍMUVÍTt
.^.^.^.„.„.„.„•„.„.^■„■„.„■„...„■„■„■„■.■.■.■„■.■„■„•.■„■.■.■„■.■.■.■.■„■.■„■.■„■.■.■.■.■.■.■.■.■.■.■.■.■.■.■.■^.■.V.V.V.V.V.'.V.V.V.V.V.V.V.'.WiV.VAV