Morgunblaðið - 06.07.2010, Page 18

18 Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 6. JÚLÍ 2010
Ó okkur auma,
stúdenta! Nú þykir ef-
laust mörgum nóg
komið að stúdentar
séu að kvarta undan
hinum óumflýjanlega
niðurskurði. Enda er-
um við öll bjórþyrstir
einstaklingar sem vita
ekki alveg hvað er
raunhæft að biðja um
eða hvað?
Nýverið var sú fjárhæð sem fjöl-
skyldufólk fær í námslán skorin
niður og nú er krafist frekari
námsframvindu en áður. Þegar fjöl-
skyldufólk er í námi og þarf að lifa
á námslánunum sínum þá er oftast
litið á námið sem fulla vinnu.
Mörgum finnst fullt nám jafnvel
vera of mikið ásamt því að sinna
barni eða jafnvel börnum. Ástæðan
fyrir einmitt þessum niðurskurði er
að aðrir sambærilegir sjóðir eins
og t.d. á Norðurlöndunum hafa
greitt lægri upphæðir til fjöl-
skyldufólks en Lánasjóður ís-
lenskra námsmanna. Hins vegar
eru velferðarkerfi þessara landa
ósambærileg, enda ekki þekkt hér
að bjóða upp á ókeypis leikskóla né
námsstyrki frá ríkinu.
Nú þegar allir vita hversu mikið
kostnaður við rekstur heimilis hef-
ur hækkað þá finnst manni erfitt
að horfa upp á að þeir sem eiga
fleiri börn verði fyrir meiri nið-
urskurði. Ætti það ekki að vera
hvati fyrir fólk sem
missir vinnuna að
hefja nám og mennta
sig frekar á meðan við
upplifum þessa óvissu-
tíma? Eru skert náms-
lán til fjölskyldufólks
hvatinn?
Upptökuprófin eru
annað baráttumál sem
margir utan háskólans
telja vera lúxusvanda-
mál. Því þú átt víst
aldrei að falla og ef þú
fellur þá eru það þín
mistök. Þá spyr ég á móti, hver
hefur ekki átt slæman dag í vinnu,
verið illa upplagður eða einfaldlega
gert mistök? Samkvæmt nýjum
reglum þá mega deildirnar ráða
hvenær þær halda upptökupróf en
almenna reglan er sú að ekki verða
sérstök upptökupróf, heldur aðeins
hægt að þreyta prófið að nýju næst
þegar almennt próf í námskeiðinu
er haldið. Nú beini ég athygli
minni aftur að fjölskyldufólki.
Hvaða áhrif hefur það á fjölskyldu
sem lifir á námslánum þegar t.d.
eitt fall verður þess valdandi að
námslánum seinkar um ár? „Nei,
Siggi minn, það er ekki matur í
kvöld, sjáum til þegar mamma
klárar prófin eftir ár.“
Nú var líka lögð fram sú tillaga
að skráningargjöld í háskólanum
hækki úr 45.000 krónum í 65.000
krónur. Þessi gjöld má alls ekki
kalla skólagjöld því þetta er jú
ríkisháskóli. Námsmenn fá hvorki
lán fyrir þessum gjöldum né geta
dreift greiðslunum. Ef við hugsum
þetta í launum sem ekki allir náms-
menn eru svo heppnir að fá þá eru
þetta um 90.000 krónur.
Þá kem ég að mjög viðkvæmum
punkti sem er mikið hitamál og það
eru lán fyrir skólagjöldunum. Er
það sanngjarnt að einstaklingur
sem velur að fara í einkarekinn há-
skóla fái lán fyrir svimandi háum
skólagjöldum en nemendur sem
sækja ríkisháskóla fá ekki slík lán?
Vissulega eru skráningargjöldin
dregin frá þeirri upphæð sem lánað
er til skólagjalda en þessar spurn-
ingar eiga engu að síður rétt á sér.
Af hverju fær fjölskyldufólk lægra
framfærslulán meðan ennþá er ver-
ið að lána fyrir skólagjöldum sem
eru valkostur?
Niðurskurður er óhjákvæmilegur
en við viljum fá að taka þátt í
þeirri umræðu sem snertir okkur.
Háskólasamfélagið er stórt og öfl-
ugt samfélag og nemendur með
börn eru stækkandi hópur. Því ætti
að varast að dæma stúdenta fyrir
að vilja gæta hagsmuna sinna.
Margir þeirra eru að berjast í
bökkum rétt eins og aðrir.
Harmakvein úr háskólanum
Eftir Eddu Her-
mannsdóttur »Niðurskurður er
óhjákvæmilegur en
við viljum fá að taka
þátt í þeirri umræðu
sem snertir okkur.
Edda Hermannsdóttir
Höfundur er stúdentaráðsliði og for-
maður fjölskyldunefndar SHÍ.
70% þjóðarinnar
(þess hluta sem tekur
afstöðu) standa gegn
ESB-aðild Íslands en
30% eru henni fylgj-
andi. Hvað þarf hátt
hlutfall til þess að
þessi þögla þjóð láti
heyrast í sér og segi
skýrum rómi: „Hættið
nú alveg, Jóhanna og
Steingrímur, við höf-
um fengið nóg!“ Þið fenguð ykkar
tækifæri, en langlundargeð land-
ans verður ekki reynt frekar. Þið
hafið ekki umboð fjöldans til frek-
ari skuldbindingar Íslands, ekki
inn í ESB, að borga Icesave, að
taka ábyrgð á bönkum og spari-
sjóðum, að ákveða samningsvexti
afturvirkt gegn hæstaréttardómi,
að selja einokunarfyrirtæki til vild-
arvina eða til frekara pukurs án
vitundar almennings.
Þreytt þjóð?
Er fólk orðið svo kosningalúið að
það lætur flest yfir sig ganga
áfram, þótt stjórnin framkvæmi
þvert gegn vilja þess í stærstu mál-
unum? Þessi ríkisstjórn gengur
gegn lýðræðinu. Algjörri sam-
heldni eða þöggun er beitt innan
flokkanna sem að henni standa og
henni er haldið á floti af formanni
flokks sem vinnur gegn vilja kjós-
enda sinna, t.d. vegna ESB og Ice-
save .
Kosningar nú
styrkja lýðræðið
Alþingiskosningar
núna myndu sann-
arlega auka styrk lýð-
ræðisins og þar með
ríkisins til langframa.
Síðustu kosningar
fóru fram á miklu
breytingaskeiði þegar
helstu frambjóðendur
stærstu flokkanna
þorðu ekki að setja
hnefann í borðið með
ákveðna afstöðu. Vinstra miðjumoð
varð því ofan á. Nú hafa línur
skýrst. Sterkari stjórn yrði nið-
urstaða nýrra kosninga og bráða-
þörf er á henni, þar sem ekki má
leyfa blekkingarstjórninni miklu að
draga lappirnar öllu lengur. Þjóðin
hefur hreinlega ekki efni á því.
Vinstri græn í vanda
Vinstri græn standa andspænis
erfiðri spurningu: Eiga þau að
framlengja líf óværunnar eða að
styðja vantraust á stjórnina? Kosn-
ingarnar í kjölfarið hreinsa til í VG
og láta lýðræðið sigra á þeim bæ
eins og gerðist í Sjálfstæð-
isflokknum. En Samfylkingin legg-
ur áfram aðaláherslu á ESB-aðild
og stendur þá eða fellur með því
baráttumáli.
Skýrt umboð
Ný ríkisstjórn hefði líkast til
skýrt umboð frá kjósendum, sem
núverandi stjórn hefur ekki. Unn-
endur lýðræðis á þingi hljóta að
vilja fella þessa stjórn nú þegar.
Verra getur það varla verið.
Eftir Ívar Pálsson
»Ný ríkisstjórn hefði
líkast til skýrt um-
boð frá kjósendum,
sem núverandi stjórn
hefur ekki. Unnendur
lýðræðis á þingi felli
þessa stjórn nú þegar.
Ívar Pálsson
Höfundur er viðskiptafræðingur með
eigið útflutningsfyrirtæki.
Gegn þjóð
Íslensk þjóðfélags-
umræða minnir helst
á krákuþing í kríu-
varpi.
Staðreyndafælni og
áherslur á annarlega
pólitík og persónur
einkenna fjölmiðlaum-
fjöllun með þeim af-
leiðingum að stað-
reyndir drukkna í
straumi rang-
hugmynda í besta falli og vitleysu
í versta lagi.
Nýlegt dæmi er umfjöllunin um
skýrslu landlæknis vegna detox-
starfsemi Jónínu Benediktsdóttur
íþróttafræðings. Vart hefur verið
vikið að helstu rökunum í bréfi því
sem var kveikjan að skýrslunni;
þó er bréfið aðgengilegt á vef
landlæknis. Básúnað er um „her-
ferð gegn Jónínu Ben.“ og í út-
varpsþætti spurði þáttarstjórnandi
hvort læknar væru ekki bara „for-
stokkaðir“, „lokaðir fyrir nýj-
ungum“, hvort ekki væri eðlilegt
að „ef þið [landlæknir] eruð að
dæma … að þú kynnir þér [starf-
semina]?“ Greinilega er ekki að
sama skapi talið eðlilegt að þátta-
stjórnendur kynni sér það efni
sem þeir fjalla um.
Bréfið til landlæknis leggur
hvorki til að embættið banni mat-
arkúra, heilsuhæli né rist-
ilskolanir. Þeim, sem vilja borga
offjár fyrir að fara í
matarkúra og láta
spúla út á sér rassinn,
er frjálst að gera það.
Né felst í því „her-
ferð“ gegn Jónínu
Benediktsdóttur – „af
hverju er verið að
ráðast gegn mér?“ –
ekki frekar en að
stöðva mann fyrir of
hraðan akstur er per-
sónuleg árás á við-
komandi.
Það væri of langt
mál að rekja allar rangfærslurnar
sem velkst hafa í fjölmiðlaflórunni
síðan skýrslan kom út en rétt er
að benda á þær meinlegustu. Í
morgunþætti Bylgjunnar sagði
Jónína að „Svanur og hans lið“
héldu fram að ristilskolanir væru
„bannaðar í Kaliforníu“. Þetta er
þvættingur. Að sjálfsögðu eru rist-
ilskolanir ekki bannaðar í kukl-
paradís heimsins og bréfið segir
ekkert slíkt, heldur er þar vitnað í
skýrslu frá bandarískum
heilbrigðisyfirvöldum þar sem
segir orðrétt: „Dómari í Kaliforníu
úrskurðaði að ristilskolun væri
„invasive medical procedure“ sem
kírópraktorar mættu ekki fram-
kvæma og smitsjúkdómadeild heil-
brigðiseftirlits Kaliforníuríkis seg-
ir: „Ristilskolun, hvort sem hún er
framkvæmd af kírópraktorum,
sjúkraþjálfurum eða læknum, ætti
að hætta. Ristilskolun getur ekki
gert neitt gagn, aðeins skaðað.““
Í sama viðtali upplýsir Jónína
(sem ekki er menntuð í lækn-
isfræði, en sem telur sig þó vera
fróðari sérfræðing í heilsu- og
læknisfræðum en læknar, sem hún
kallar „geðveika“ og „ekki starfi
sínu vaxna“) að ristillinn sé „speg-
ill sálarinnar“ og að orsakir rist-
ilkrabbameins séu ekki kunnar.
Fyrir sjálfskipaðan þarmasérfræð-
ing hljóta það að vera stórfréttir
að heyra að áhættuþættir rist-
ilkrabbameins hafa lengi verið vel
þekktir (áhugasömum er bent á að
gúgla colon cancer). Í Morg-
unblaðsgrein 12. júní segist Jónína
undrast „neikvæða tón … í við-
brögðum“ landlæknis; „hverra er-
inda gengur [hann] í þessu efni?“
Þetta er óheiðarleg spurning því
hún hefur engan áhuga á að vita
svarið eins og hún segir sjálf í
Pressunni 11. júní: „Sagðist Jón-
ína ekki hafa lesið skýrsluna en
bætti við: „Landlæknir fékk sjálf-
ur sykursýki II og breytti um
mataræði. Fékk hann sykursýki
vegna mataræðis síns?““
Þetta er reyndar dæmigert Jón-
ínusvar – skýrslan skiptir ekki
máli en þess í stað er gasprað um
heilsufar landlæknis, einkamál
hans sem kemur málinu ekkert við
og er bæði dónaleg og óviðeigandi
athugasemd.
Landlæknir gengur erinda al-
mennings og í bréfinu er farið
fram á að embættið tryggi að til
þeirra sem auglýsa (ólöglega í til-
felli Detox) og segjast geta „lækn-
að“ eða búi yfir meðferð sem
„virki á“ óteljandi alvarlega sjúk-
dóma séu gerðar sömu eða a.m.k.
ekki minni kröfur en gerðar eru
til lækna almennt hvað varðar
verndun hagsmuna þeirra sem
kjósa að notfæra sér viðkomandi
þjónustu.
Varðandi hinn meinta „nei-
kvæða tón“ landlæknis getur Jón-
ína vart búist við, eftir að hafa
hellt svívirðingum og dónaskap yf-
ir embættið, að fá þaðan kærar
kveðjur og kósíheit, en burtséð frá
því hefur Landlæknisembættið
ákveðnum skyldum að gegna
gagnvart almenningi og þær inni-
halda ekki að leggja blessun sína
yfir alla heilsutengda starfsemi,
sama hversu vel meinandi, sem
rekstraraðilar hyggja að bæti
heilsu fólks.
Jónína virðist reyndar sjálf ekki
hafa ákveðið hvers konar starf-
semi það er sem hún vill reka. Í
Morgunblaðsgreininni gerir hún
sig út fyrir að vera valkostur í
heilbrigðisþjónustu fyrir „lyfja-
meðferð“ og þar með heilbrigð-
isþjónustuaðili en segir daginn áð-
ur í viðtali að hún reki
„heilsuhótel“ og þurfi því ekki að
sýna fram á „vísindalegar rann-
sóknir“.
Það er ekki hægt að geyma kök-
una alla og éta hana líka. Þeir sem
vilja bjóða upp á heilbrigðisþjón-
ustu verða að sætta sig við að
hlíta lögum og reglum sem um þá
starfsemi gilda og uppfylla þær
kröfur sem gerðar eru í nútíma-
heilbrigðisþjónustu um vísinda-
legar rannsóknir og áreiðanleika
og þær eru, af góðum og gildum
ástæðum, að unnt sé að sanna á
vísindalegan hátt að meðferðir eða
lyf virki.
Ég er sammála Jónínu um að
þörf er á breyttu hugarfari á Ís-
landi. En það sem skortir hér er
einmitt hugarfar sem hún virðist
ófær um að tileinka sér: rök-
hugsun og hæfileiki til að greina á
milli skoðana og staðreynda og til
ákvarðanatöku sem byggist á fag-
legu mati og skynsemi en ekki
„annarlegum hagsmunum og
þröngsýni“.
Detox á krákuþingi
Eftir Írisi
Erlingsdóttur » Á Íslandi skortir ein-
mitt hugarfar sem
Jónína virðist ófær um
að tileinka sér: rök-
hugsun og hæfileika til
að greina á milli skoð-
ana og staðreynda.
Íris Erlingsdóttir
Íris Erlingsdóttir er fjölmiðlafræð-
ingur og MA í nálarstungum og jurta-
fræðum. Hún skrifaði ásamt Svani
Sveinbjörnssyni lækni, Bjarna Árna-
syni lækni og Júlíu Lindu Ómars-
dóttur, hjúkrunarfræðingi og ljós-
móður, undir kvörtunarbréf til
Landlæknisembættisins vegna starf-
semi Detox.
Morgunblaðið birtir alla útgáfudaga aðsendar um-
ræðugreinar frá lesendum. Blaðið áskilur sér rétt til
að hafna greinum, stytta texta í samráði við höfunda
og ákveða hvort grein birtist í umræðunni, í bréfum til
blaðsins eða á vefnum mbl.is. Blaðið birtir ekki grein-
ar, sem eru skrifaðar fyrst og fremst til að kynna
starfsemi einstakra stofnana, fyrirtækja eða samtaka
eða til að kynna viðburði, svo sem fundi og ráðstefnur.
Innsendikerfið
Þeir sem þurfa að senda Morgunblaðinu greinar
eru vinsamlega beðnir að nota innsendikerfi blaðsins.
Formið er undir liðnum „Senda inn efni“ ofarlega á
forsíðu mbl.is. Einnig er hægt að slá inn slóðina
www.mbl.is/sendagrein.
Ekki er lengur tekið við greinum sem sendar eru í
tölvupósti.
Í fyrsta skipti sem formið er notað þarf notandinn
að nýskrá sig inn í kerfið, en næst þegar kerfið er not-
að er nóg að slá inn netfang og lykilorð og er þá not-
andasvæðið virkt.
Ekki er hægt að senda inn lengri grein en sem nem-
ur þeirri hámarkslengd sem gefin er upp fyrir hvern
efnisþátt en boðið er upp á birtingu lengri greina á
vefnum.
Nánari upplýsingar gefur starfsfólk greinadeildar.
Móttaka aðsendra greinaMikið úrval af
fallegum
rúmfatnaði
Skólavörðustíg 21, Reykjavík, sími 551 4050