Eyjablaðið - 23.12.1984, Blaðsíða 8

8
EYJABLAÐIÐ
Pallakrærnar farnar að láta á sjá
inn á heimilin, margir urðu ár-
vissir t'arfuglar.
Ég kom vitanlega fúll og fé-
laus, þurfti hlífðarföt og fleira
áður en ballið byrjaði. Ég bað
Sigurð aldrei um peninga á
vertíð, „sló” heldur smálán
hjá Pétri og Páli. Veit þó að
þessa hefði ekki verið synjað ef
eftir hefði verið leitað, en ég
vissi að peningar lágu ekki á
lausu.
Vertíðina áður hafði Ámi
Jónsson verslunarstjóri á
Tanganum (G. Ólafsson og Co)
heimilað mér úttekt, en hann
var kunningi pabba.
Ég fór inn á Tanga, heilsa
Árna vel, og bið hann ásjár.
— Nú verður þú víst að tala
við hann Gunnar sjálfan. Pað er
nú svo að nú ræður hann öllu
um reikningslán. — Það hafði
harnað á kreppudalnum. Mér
varð um og ó, ólíklegt að hann
vildi lán svona strákbjána. En
ég varð einhvernveginn að fá
gúmstígvél, svuntu, vettlinga
og svo framvegis.
Opið inn í kontórinn, ég býð
Gunnari konsúl góðan dag.
Gunnar sat við stórt borð og
mér fannst hann ábúðarmikill;
tók lítt undir.
— Hm, hm, hvað vilt þú?
— Ég ætlaði að spurja þig
hvort ég gæti fengið að taka út í
reikning á Tanganum til loka.
— Hm, hm, reikning, reikn-
ing .. .
Ég bætti þá við, ef það mætti
verða lítið lóð á vogarskál mér
til inntektar í huga Itins volduga
Tangajarls:
— Ég var í reikningi hérna í
fyrravetur.
— Nú fyrst sýndist mér hann
líta upp frá stóra skrifborðinu.
— í fyrra, í fyrra. Borgað-
irðu, borgaðirðu?
— Já, ég borgaði um lokin.
— Nú jæja, vertu þá áfram,
vertu bara áfram.
Gunnar spuröi mig ekki að
nafni né hvar ég ynni. En liann
tók mig trúanlegan; aldamóta-
maður.
Ekki varð ég málkunnugur
Gunnari fyrr en mörgum árum
síðar. Hann bjó þá einn í Vík,
gamall maður og einmana.
Hitti hann þá stundum á
Bjössabar þegar hann var að
sækja Moggann sinn. Pá kom
fyrir að hann sagði: Komdu inn
og kjaftaðu við mig, herra
bókavörður, ef þú ert ekki vant
við látinn. Hann hafði hlerað
að ég væri einn hinna mörgu
afkomenda Bjarna hreppstjóra
á Víkingslæk.
Ég kom þá stöku sinnum inn
til Guiinars. Hann hafði frá
mörgu að segja og margt rætt.
dægurmál og fleira. Ekki meira
um það. —
Pá er hér var komið var Sig-
urður í Skuld orðinn útgerðar-
maður á nýjan leik, keypti ‘A í
m/b Maggý VE 111, áður
Garðar III. Formaður og einn
eigenda var Guðni Grímsson,
tengdasonur Sigurðar. Hann
var ættaður frá Stokkseyri,
mikill sómamaður. Hann var
með bátinn 22 vertíðir, mikill
aflamaður ojg fór vel með
veiðarfæri. Arsæll Grímsson,
bróðir Guðna, átti bátinn
hálfan.
Sigurður og Guðni tóku nú á
leigu Kötukró, fá skref frá kró
Sigurðar. Þar skyldi vera sam-
eiginleg aðgerð og annexía til
söltunar í kró Sigurðar.
Fljótt kom í Ijós, að þetta var
alltof lítið pláss fyrir afla af
hálfum bát, sem var um 17
lestir. 2
Pá er ég mætti ti! leiks var
tilvonandi vinnufélagi minn, á
útvegi Guðna, ekki kominn.
Petta var Helgi nokkur, ein-
hvers staðar úr Rangárvalla-
sýslu, sagður mikill dugnaðar-
forkur að sögn. Þótti mér nú vel
hafa skipast að fá slíkan víking
mér við hlið. Liðu nú tímar
fram eins og segir í fornum
sögum.
Nú fór að fiskast allhressi-
lega. Fljótt fylltist Kötukró.
Eftir 2-3 væna róðra var sölt-
unarplássið þrotið og of fljótt
að rífa upp (umsalta). Það kom
fyrir að ég fékk menn í tíma-
vinnu, en það vildi ég forðast í
lengstu lög. Tímavinna þótti
dýr, dagvinna kr. 1,20 og
næturvinna 1,80-2,00 kr. —
Loks kom Helgi, aðgerðar-
maður formannsins, vörpu-
Iegur maður og sýnilega laus
við minnimáttarkennd. Hugði
ég gott til að nú mundi hækka
hagur Strympu. Lokið mundi
baráttu minni við ofurefli þess
gula. Kom sér vel því nú var
aflahrota og full kró af fiski.
Helgi hóf þegar starfið, af-
hausaði af miklum móð og ég
reif úr innvolsið, lifur, hrogn og
slóg. Það hét að slíta. Þá kaus
Helgi að fletja, kvaðst vanur
því verki á trollara. Þótti mér
við hæfi að fallast á óskir félaga
míns. Sá guli liafði ekki langa
dvöl á flatningsborðinu hjá
Helga. En ekki hafði ég lengi
saltað er mér hætti að lítast á
blikuna. Vinurinn risti svo
djúpt niður með hryggnum, en
mér hafði verið tekinn vari fyrir
því. Djúpflattur fiskur yrði
þunnur og léttist því um of. Ég
hafði lært að fylgja mænunni.
Ég sagði við Helga svo
diplómatískt sem ég kunni, að
þó svona flatning væri góð og
gild á togara, þá væri hún litin
óhýru auga hér í Eyjum.
Höfðum við nú verkaskipti,
Helgi saltaði og gekk vel
undan.
Þá tók lítið betra við. Maður-
inn var hroðvirkur, saltaði
ójafnt, en þá liggur fiskurinn
saman saltlaus á köflum og
fellur í mati. Bað ég víking
þennan að vanda betur söltun-
ina. Hét hann góðu um það en
fljótt sótti í sama horfið.
Við félagar risum snemma úr
rekkju, ekki veitti af. Helgi
hafði herbergi í kjallaranum á
Lundi. Ég gekk við hjá honum
og urðum við svo samferða
niður á Palla.
Svo er það 3-4 dögum eftir
hingaðkomu Helga, að ég geng
í Lundinn um sexleytið að
morgni. Helgi lá þá enn í hvílu
sinni, kvaðst veikur og barst lítt
af. Fór ég því einn í króna þar
sem kösin beið.
Næsta morgun geng ég við í
Lundi. Þá er fuglinn floginn og
fréttist brátt að hann væri
farinn úr bænum.
Var ég nú aftur orðinn einn á
kaldri braut. En skjótt réð
Guðni annan aðgerðarmann,
sem var væntanlegur eftir fáa
daga. Sá var úr Árnessýslu,
Eiríkur Guðleifsson frá Lang-
stöðum í Flóa. Þekkti ég
bræður hans tvo, Kristófer og
Guðmund, afbragðs verk-
menn.
Eiríkur var ágætur vinnu-
félagi, hress og skemmtilegur á
hverju sem gekk. Og það gekk
á ýmsu. Margar nætur var lítið
sofið, en það var ekki það
versta. Verst var að vita ekki
hvar skyldi koma aflanum fyrir
frá degi til dags. En ég held að
skaplyndi Eiríks og óvílsemi
hafi ráðið mestu um að við
unnum varnarsigur á þeim gula
vertíðina þá arna.
Eiríkur var nokkru betur en
þrítugur þegar leiðir okkar lágu
saman í Éyjum. Hann andaðist
sumarið 1977.
Mokafli 1932
Vertíðina 1932 kom ég til
Eyja um miðjan febrúar.
Seinnipart ntánaðarins var
rótarafli. Um það bil viku af
mars gerði eindæma aflahrotu,
en stóð stutt. Nokkrir bátar
lögðu net 18. mars, misjafn afli,
sumir töpuðu veiðarfærum.
Norðangarður og skælingur.
Hinn 11. aprílmánaðar hef
ég skrifað í minnisbók: „Hefur
ekki fiskast annað eins í
mannaminnum í Eyjum. Bátar
fá um 200 í net”. Hér er nú
kannski fullyrt um of, en þetta
var landburður. Þetta voru að
sjálfsögðu hampnet, sem nú er
gagnslaust að leggja í sjó. —
Þá er hér var komið var
félagsaðgerð formanns og Sig-
urðar í Skuld hætt. Ég tók þá
einn fjórða af bátnum.
Það kynni að hafa verið þá
sem mér var fengin ein heima-
sætan í aðgerðina og hressti það
sál mína. Átti að „ræsa” hana
er mér þætti henta. Vakti ég
hana af værum svefni klukkan 5
árdegis. En svo var ég doðru-
legur eftir króarstöðurnar, að
ég hafði ekki rænu á að vekja
dömuna með kossi, enda vafa-
samt hversu svo mjúklátri að-
ferð hefði verið tekið. í Kötu-
kró beið okkar um 700 þorskar
óaðgerðir, því ekki var upp-
keyrslu lokið fyrr en um mið-
nætti. Það munaði vel um þá
stuttu þó ung væri. Ég hausaði,
hún sleit, ég flatti, hún saltaði.
— Of sjaldan naut ég þó verka
svo dugandi liðsmanns. —
Sjóveitan
kemur til sögunnar
Árið 1933 kom til sögu einn
stærsti áfanginn í fiskverkunar-
sögu Vestmannaeyja: Sjóveit-
an. Mikið átak á kreppuárun-
um, með Básaskersbryggju og
dýpkunarskipinu Vestmanna-
ey sem kom í maí 1935.
Baráttan fyrir sjóveitunni var
orðin löng og ströng. Framfara-
menn í útgerð unnu þar þarft
verk. Og þvílíkur munur að
þurfa ekki lengur að sæta
sjávarföllum til þess að draga
óhreinan sjó undan Pöllum upp
um króagólfin, fá nógan tæran
sjó úr krana. —
Árið 1934 var aflaár, en fisk-
verð lágt. Vöruverð samt
hækkandi. Sem fyrr þraut
söltunarplássskjótt. Reglan var
sú, að best væri að láta fiskinn
„taka salti” 7-10 daga það
skemmsta. í landburði af fiski
varð að rífa upp of fljótt. Og
líka þurfti pláss fyrir umsaltaða
fiskinn. Þá var það helst til ráða
að setja í stafla úti á bersvæði og
breiða yfir segldúk. Var flutt úr
Kötukró á autt svæði sunnan
Strandvegar skammt frá Sölu-
turni Þorláks og á steypt plan
norðan íshússins.
Nú þarf ég að minnast vina
minna Þorláks í Turninum og
Ólafs á Sólheimum, sem á
þessum árum verslaði í Reynis-
kjallara. Án þeirra hefði líf
okkar landkrabba og sjóara
orðið stórum tómlegra. Leið
okkar dráttarkarla lá framhjá
Turninum. Við gerðumst
þorstlátir við að streða þeim
gula upp í krærnar. Og ölið
hans Þorláks Sverrissonar,
heimabruggað (óáfengt) var
mjög gott. Við gátum sagt eins
og Skugga-Sveinn: „Gott áttu
ölið Lalli”. Glasið kostaði 20
aura. Mjólkurglas kom sér líka
vel, 10 aura glasið og krem-
kexkakan, 5 aura. Stundum var
ekkert í buddunni, en samt var
rennt í glas upp á borgun
seinna. Og síst hefði ég viljað
svíkja þann mann sem veitti
mér þyrstum svaladrykk. Á
góðri stund frá dagsins önn var
komið við í Turninum eða
Reyni og spjall tekið við þessa
gömlu sveitabændur og öðl-
inga. Það var oft gestkvæmt hjá
þeim ölbændum.
Eitt sinn sem oftar var mér
vant skotsilfurs. Fór með 3-4
pör af sjóvettlingum til Þorláks,
ef hann kynni að fást til að
kaupa. Hann mun hafa farið
nær um að piltur var blankur og
kvað sjálfsagt að kaupa vettl-
ingana.
Aflahrotur
og saltleysi
Vertíðina 1935 verður sú
breyting, að auk hlutar Sigurð-
ar í Skuld í m/b Maggý, tók
Þessi mynd er tekin yfir höfnina og sjást vel Pallakrærnar og gamla fshúsið