Eyjablaðið - 23.12.1984, Blaðsíða 13

EYJABLAÐIÐ
13
I BJARMA-
PAKKHÚSINU
Framhald
,,Einn er hér með auma sjón,
œttaður frá Tegi,
Högnason og heitir Jón,
hann á slæmum vegi”.
Væri hann beðinn um að fara
með vísuna fyrir aðra var hann
vanur að bæta við: „Ja, ætli
hann sé á slæmum vegi þó”.
Hérna á götunni var það að
einn úr strákahópnum vatt sér
allt í einu að Jóni og segir með
uppgerðar myndugleik: „Hvað
segir þú Jón Hrognason?”.
Lengi stóð Jón og horfði með
undrunarsvip á spyrjandann en
svaraði loks og velti vöngum:
„Ja, mikið getur annars
heimskan stigið hátt!”. Allir
hinir strákarnir veltust um af
hlátri en sá sem ætlaði að her.da
gaman að Jóni varð eins og
halaklipptur hundur.
Gamla samstarfsfólkið úr
Bjarma-pakkhúsinu er, að ég
best veit, allt horfið til feðra
sinna nema Jóhann Pálmason
frá Stíghúsi, sem nú dvelur á
elliheimili bæjarins.
Sigurður Guttormsson.
F R I Ð U R
Pessa dagana heyrist æ oftar í
útvarpinu lag þar sem borin er
fram sú spurning, „Hafa þeir
nokkra hugmynd um að jólin
nálgast?”. Þetta lag er tileinkað
þeim milljónum Afríkubúa sem
svelta. Okkur er sagt að u.þ.b.
sex milljón Afríkubúa svelti á
sama tíma og kristnir menn búa
sig undir mestu hátíð sína, jólin,
friðarhátíðina niiklu. Þá verður
væntanlega hvorki sparað við
sig í mat né drykk.
Hér heima höfum við fengið í
vegarnestið fyrir jólaundir-
búninginn tvær fréttir. Sú fyrri
tjallar um stóraukin umsvif
Nató og Bandaríkjahers hér á
landi með uppsetningu tveggja
ratsjárstöðva. Sú síðari um að
ríkisstjórn Bandaríkjanna hafi
ákveðið að hafa hér kjarnorku-
vopn á ófriðartímum.
Ratsjárstöðvar
Reynt er að telja okkur trú
um að ratsjárstöðvarnar séu
reistar í friðsamlegum tilgangi,
því þær nýtist flugmálastjórn til
að stjórna flugumferð í kring-
unt landið. Er líklegt að Nató
reisi radarstöðvar fyrir alþjóð-
legt tlug? Auðvitað ekki. Nató
er að styrkja stöðu sína vegna
vaxandi umsvifa Sovétríkjanna
í hafinu kringum ísland. Þessi
vaxandi umsvif þurfa ekki að
koma á óvart. Þau staðfesta
aðeins hernaðarlega mikilvæga
legu landsins í augum Banda-
ríkjanna og Sovétríkjanna.
Deilur þeirra varðandi upp-
setningu Pershing II eldtlaug-
anna í Vestur-Evrópu sýnir svo
ekki verður um villst að þessi
tvö stórveldi eru í innbyrðis
samkeppni varðandi hervæð-
ingu. Það er því Ijóst að þessar
ratsjárstöðvar sem stendur til
að byggja hér á landi verða ekki
til að auka friðarlíkurnar. Þvert
á móti, þær verða til að auka
enn frekar vígbúnaðarkapp-
hlaupið milli þessara stórvelda.
Reyndar hefur núverandi
utanríkisráðherra Geir Hall-
grímsson sagt að Nató sé öflug-
asta friðarhreyfingin því varan-
legur friður hafi verið tryggður
í Evrópu frá stríðslokum. En
hvað hefur gerst síðan þá?
Talið er að um 50 milljónir
manna hafi látið lífið í 150
vopnuðum átökum í heiminum
frá 1945 til ársins í ár. í dag eru
vopnuð átök talin á a.m.k. 30
stöðum. Svo þessi stórveldi
hafa haft nóg að gera í vopna-
skakinu þótt þau hafi ekki
blásið til orrustu í Evrópu á
þessu tímabili.
Kjarnorkuvopn
á fslandi
í hvorugri heimsstyrjöldinni
kom til vopnaðra átaka á Is-
Iandi. Talið er að um 5% þeirra
er létu lífið í fyrri heims-
styrjöldinni hafi verið óbreyttir
borgarar. I síðari heimsstyrj-
öldinni voru um 48% þeirra er
þá létu lífið óbreyttir borgarar.
í Vietnam styrjöldinni voru um
80% þeirra er létu lífið ó-
breyttir borgarar. Það eru því
vax^ndi líkur á því að óbreyttir
borgarar láti Iífið í vopnuðum
átökum, þótt barist verði með
hefðbundnum vopnum. En það
sem gerir óhjákvæmilegt að ís-
lendingar lendi í næstu styrjöld
sem háð verður í Evrópu er sú
staðreynd að hér á að geyma
kjarnorkuvopn á ófriðartjm-
um. Nú hafa helstu talsmenn
kjarnorkuvopnavígbúnaðar
lýst þ\'í yfir að tilgangurinn með
framleiðslu þeirra sé ekki að
nota þau. Heldur að fæla and-
stæðinginn frá Jjví að nota
kjarnorkuvopn. A sama tíma er
verið að tala um möguleikann á
því að heyja „takmarkað
kjarnorkustríð”. En hver ætlar
að setja mörkin í þessu stríði
þegar spurningin um sigur er
spurningin um það hver veröur
fyrr til að útrýma andstæðingi
sínum, Bandaríkin eða Sovét-
ríkin ef sú spá reynist rétt að
þessir tveir risar hetji þriðju
heimsstyrjöldina?
Nei, með tilkomu kjarnorku-
vopna er Iífið sjálft og varð-
veisla þess hér á jörðinni orðið
sameiginlegt baráttumál allra
íbúa jarðarinnar. Það skiptir
ekki máli hver byrjar kjarn-
orkustríð. Ef það byrjar á
annað borð verður ekki búandi
hér á jörðinni að því loknu,
hvorki fyrir sovéskan hers-
höfðingja eða bandarískan.
Hvorki fyrir íslenskan sjálf-
stæðismann eða íslenskan
komma.
Priðji heimurinn
Á friðarþingi Rauðakross-
félaga sem haldið var á Álands-
eyjum nú í haust kom m.a. fram
að friðarhugtakið hefur breytt
um merkingu á undanförnum
árum. Friður verður ekki
tryggður hér á jörðinni fyrr en
allar þjóðir samþykkja að leysa
deilumál sín á friðsaman hátt,
virða grundvallar mannréttindi
s.s. skoðana- og tjáningarfrelsi
og lífsgæðunum verður skipt
réttlátar milli íbúa jarðarinnat
en nú er gert.
Það er ekki nóg að hjálpa
fólki þegar það líður hungur.
Það verður að útrýma hungri úr
heiminum. Það verður að
hjálpa þeim þjóðum sem ekki
geta brauðfætt þegna sína til
þess að standa á eigin fótum án
tillits til þess stjórnarfyrir-
komulags sem þær kjósa sér.
Vonandi verður væntanleg
friðarhátíð til þess að æ fleiri
íbúar jarðarinnar taki virkan
þátt í að koma á varanlegum
friði í heiminum, svo aldrei
aftur endurtaki sig atburðurinn
í Hiroshima 1945. Þá verða
þetta vissulega gleðileg jól, líka
fyrir þá sem nú líða nauð í
heiminum, vegna þess að
mannréttindi eru fótum troðin,
lífsgæðunum misskipt eða
vegna þess að enn er því trúað
að friður sé best tryggður með
vopnavaldi.
Björn Bergsson.
Glefsur úr
gömlum
blöðum
Eyjablaðið, 1. tbl. 1. árg.
26. sept. 1926. Blaðið var
málgagn alþýðu í Vest-
mannaeyjum. EJtgefandi var
Verkamannafélagið Dríf-
andi.
í þessu blaði sagði m.a.:
Þær hafa í seinni tíð gerst
æ háværari raddirnar sem
borið hafa fram óskir um
nýtt blað hér í Eyjum, blað
sem bæri fram kröfur al-
þýðunnar, blað sem héldi
uppi vörnum fyrir áhuga-
málum hennar og réttind-
um. blað sem ekki væri
þrungið hinu rotna og
þunga andrúmslofti íhalds,
þjóðrembings og hleypi-
dóms. Hvort það blað sem
kemur hér í fyrsta sinn fyrir
almenningssjónir verður
hæft til þess að uppfylla
þessa köllun sína verður
tíminn að leiða í ljós, en það
eitt má fullyrða að menn
þeir sem að blaðinu standa
eru ekki íhaldssamir.
Verkamaðurinn nú á
tímum. hvort sem hann
nefnist daglaunamaður eða
bóndi sem á lítinn hlut í
mótorbát er ekki íhalds-
samur.
Kjör þessara manna á
krepputímum eru allt annað
en glæsileg. Krepputímarnir
eru að verða æ tíðari. Eins
og stjórnarfari auðvaldsins
er háttað nú á tímum ráða
þessar stéttir ekkert við
kreppurnar og það má telja
fullvíst að auðmennirnir og
þjónar þeirra sem með völd-
in fara kysu að ástandið væri
öðruvísi en það er. Að vísu
eru þeir ráðamennirnir ekki
á flæðiskeri staddir hvað
klæði og vistir snertir eins og
verkamaðurinn, en vegna
þeirra sífellda kapphlaups
innbyrðis um auð og völd
fer stjórn þeirra í handa-
skolum og hvarvetna sem
auðvaldsskipulagið ríkir í
heiminum, með auðsöfnun
og yfirdrottnun á aðra hönd
en hyldýpi örbirgðar og
ófrelsis á hina er byltingin
yfirvofandi.
Hin þýðingarmesta
krafa verkalýðsins, hver
einasti sannur, þroskaður
verkamaður fylgir, sem
kominn er til vits og ára og
kennt hefur á kúgun auð-
mannanna, er krafan um
sameign verkamannanna á
framleiðslutækjum og að
framleiðsla og verslun sé
einungis rekin með hags-
munum heildarinnar en
ekki einstaklingsins fyrir
augum.