Ný saga - 01.01.1996, Page 11

Fangarnir á Mön
i
Mynd 2.
Hópur þýskra
fanga bíður þess á
hafnarþakkanum
að vera fluttur burt
í tundurspillinum
Sheffield.
yfir Vestur-Evrópu með herjum sínum, var
komið annað hljóð í strokkinn:
í maílok 1940 var aðeins einn hundraðs-
hluti almennings mótfallinn aðgerðum
stjórnvalda í garð útlendinga og meirihlut-
inn taldi, að taka ætti alla útlendinga í
gæslu. Þessar tölur voru í hrópandi ósam-
ræmi við samsvarandi tölur einum mánuði
áður.37
En þegar fjöldahandtökurnar voru hafnar
vöknuðu bresk stjórnvöld upp við vondan
draum. Hvar átti að geyma alla þessa útlend-
inga sem talið var að ógnuðu öryggi Bret-
lands?
í ágúst 1939 hafði breska hermálaráðu-
neytið (War Office) látið reisa 27 fangabúðir
um allt Bretland, en um áramótin 1939/40
höfðu flestar þeirra verið lagðar niður. Vildu
yfirvöld öryggismála í London ógjarnan safna
hættulegum útlendingum saman í landinu
sjálfu, því þeir gætu orðið „fimmta herdeild"
Þjóðverja, ef til innrásar þýska hersins kæmi
og fallhlífarhermenn tækju búðirnar.38 Um
miðjan maí 1940 ákváðu því bresk stjórnvöld
að notfæra sér reynsluna úr fyrri heimsstyrj-
öldinni. Árin 1914-15 höfðu Bretar handtek-
ið 32.000 útlendinga, aðallega Þjóðverja, og
voru um 20.000 þeirra geymdir í Knockaloe-
búðunum á eynni Mön og margir fluttir nauð-
ugir til fyrrum nýlendna Bretaveldis.39 Ekki
stóð á Manarbúum að taka við erlendum
föngum að nýju, en að þessu sinni var erfiðara
að eiga við samveldisríkin.
Frá því í lok maí og fram í miðjan júní
hafði breska nýlendumálaráðuneytið sam-
band við stjórnvöld í Kanada, Suður-Afríku,
Nýja-Sjálandi og Ástralíu í því skyni að leita
eftir aðstoð þeirra við að hýsa erlenda fanga
frá Bretlandi. Bretar ráðgerðu að senda allt
að 7.000 útlendinga til fangabúða erlendis,
þar af 3.000 stríðsfanga og 4.000 óbreytta
borgara, en „aðeins þá allra hættulegustu.“
9