Ný saga - 01.01.1996, Page 93

Björn S. Stefánsson
Sex framboðslistar
með sama manninum!
RIÐ 1903 VAR BOÐIÐ MEÐ LÖGUM að
kjósa um framboðslista til bæjar-
stjórnar hér á landi, en fram til þess
greindi hver kjósandi í heyranda hljóði
hverja hann kaus. Algengt var fram um 1920,
að sami maður væri á fleiri en einum lista.
Menn buðu sig ekki fram, heldur voru boðnir
fram. Með framvexti stjórnmálaflokka dró úr
því, að menn væru á fleiri en einum lista. Það
var afnumið árið 1936 með lögum. Það var
hins vegar fyrst árið 1962, að menn gátu neit-
að að skipa sæti á framboðslista.
Siglufjarðarbær varð til með lögum 1918,
þegar Hvanneyrarhreppur í Eyjafjarðarsýslu
var gerður að bæjarfélagi. í ársbyrjun 1919
var kosið til bæjarstjórnar í fyrsta sinn.1 Tveir
listar voru boðnir fram. Fyrr barst listi frá
kaupmanna- og verzlunarmannafélagi Siglu-
fjarðar og sfðar listi frá verkamannafélagi
Siglufjarðar. Voru listarnir merktir A og B, í
sömu röð. Sex menn voru á hvorum lista, eins
og kjósa átti, en samkvæmt lögum sat bæjar-
fógeti í bæjarstjórn og var forseti hennar og
framkvæmdastjóri (bæjarstjóri). Á A-lista
voru tveir kaupmenn efstir, svo héraðslæknir-
inn, þá sóknarpresturinn, síðan verzlunar-
stjóri og neðstur kennari. Á B-lista var sókn-
arpresturinn efstur, síðan verkstjóri, þá kaup-
maður, þá annar verkstjóri og neðstir tveir
trésmiðir. Sóknarpresturinn á Hvanneyri,
Bjarni Þorsteinsson, var oddviti hreppsnefnd-
ar og hafði um alllangt skeið haft forystu í
prestakallinu í andlegum sem veraldlegum
efnum. I kjörbókina er ekki skráð nein at-
hugasemd við gerð listanna, svo sem það að
sami maður sé á tveimur listum.
Atkvæði greiddu 197. A-listi hlaut 87 at-
Tafla 1.
Útreikningur kjörstjórnar á atkvœðum
Bjarni Þorsteinsson B 136 2/6 atkv.
Helgi Hafliðason A 701/6 -
Flóvent Jóhannsson B 64 3/6 -
Sigurður Kristjánsson A 59 5/6 -
Friðbjörn Níelsson B 57 -
Guðm. T. Hallgrímsson A 53 2/6 -
kvæði, B-listi 90, en 20 seðlar voru ógildir.
Fyrst úrskurðaði kjörstjórn hvorum lista þrjá
menn. Síðan reiknaði hún út hverjir hefðu
náð kosningu af hvorum lista (sbr. töflu 1).
Efsta manni listans (seðilsins) var reiknað
heilt atkvæði, 2. manni 5/6 úr atkvæði, 3.
manni 4/6, 4. manni 3/6, 5. manni 2/6 og 6.
manni 1/6 úr atkvæði. Sýnilegt er, að einhverj-
ir kjósendur A-lista hafa flutt sr. Bjarna upp
um sæti, öðru vísi hefði hann ekki getað feng-
ið nema 133 1/2 atkvæði. Efsti maður á A-
lista hefur hins vegar lækkað verulega með
breyttri röðun.
Það er nú framandi fyrirkomulag, að sami
maður skuli vera á tveimur framboðslistum.
Athugum, hvort það þurfi að hafa verið sigl-
firðingum framandi árið 1919. Þeir voru þá
óvanir listakosningum. Til fimm manna
hreppsnefndar höfðu menn verið kosnir á
þriggja ára fresti, tveir og þrír til skiptis.
Framboð tíðkuðust ekki. Kosið var í heyr-
anda hljóði. Hver kjósandi réð því hverja tvo
eða þrjá hann nefndi, þegar röðin kom að
honum, en hann raðaði þeim ekki. Má segja,
að þeim sem báru fram B-listann hafi leyfzt
sams konar frjálsræði að velja menn, þótt þeir
Algengt var
fram um 1920,
að sami maður
væri á fleiri en
einum lista.
Menn buðu
sig ekki fram,
heldur voru
boðnir fram
91