Morgunblaðið - 04.05.2011, Blaðsíða 16

16 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 4. MAÍ 2011
VIÐTAL
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Félagarnir í Hafliða-félaginu á Siglufirði hafa
undanfarin ár víða leitað teikninga að togar-
anum Elliða SI 1, sem kom til landsins árið
1947. Leitin hefur verið árangurslaus til þessa.
Fyrir þremur árum fengu þeir búlgarskan lista-
smið til að smíða stórt líkan af togaranum Haf-
liða SI2 og setur þetta hálfs annars metra langa
líkan mikinn svip á fordyri Síldarminjasafnsins
á Siglufirði. Nú vilja þeir bæta um betur og
heiðra Siglufjörð og siglfirska sjómenn með lík-
ani af Elliða.
„Við höfum allir tengsl við Siglufjörð og vor-
um allir á þessum togurum á sínum tíma, flestir
á Hafliða,“ segir Kristján Elíasson, sem nú er
stýrimaður á togaranum Venusi. „Koma ný-
sköpunartogaranna var ekkert annað en bylt-
ing í íslensku atvinnulífi á árunum eftir stríðið.
Með smíði líkana af þessum skipum viljum við
heiðra minningu þeirra manna sem voru á skip-
unum, en oft hefur manni sviðið umtalið sem
þessi skip og áhafnir þeirra hafa óverðskuldað
fengið. Síðan er Siglufjörður ofarlega í huga
okkar og við viljum gjarnan að bæjarfélagið
njóti góðs af þessu áhugamáli okkar.“
Átta togarar komu til
landsins á tæplega einu ári
Það hefur reynst þrautin þyngri að finna
teikningar af Elliða eða sjö systurskipum hans,
sem smíðuð voru hjá Cochrane & Sons Co. Ltd.
í Selby á Englandi árið 1947. Stöðin afhenti öll
þessi skip árið 1947, samkvæmt upplýsingum
Kristjáns, og komu þau til landsins á tímabilinu
frá febrúar og fram í desember. Ingólfur
Arnarson var fyrsta skipið og fór til Reykjavík-
ur ásamt þeim Agli Skallagrímssyni og Helga-
felli. Kaldbakur fór til Akureyrar, Elliði til
Siglufjarðar, Ísólfur til Seyðisfjarðar, Bjarni
riddari og Júlí til Hafnarfjarðar.
„Þegar búið var að smíða Hafliða, sem kost-
aði mikla peninga sem fengust með frjálsum
framlögum víðsvegar að af landinu, vaknaði
áhugi á að láta smíða líkan af Elliða og voru
menn fullir bjartsýni í þeim efnum,“ segir
Kristján. „Við höfðum fengið, eftir talsverða
leit, teikningar að Hafliða í Sjóminjasafninu í
Hull og leituðum því aftur til safnsins eftir
teikningum að Elliða eða systurskipum hans.
Þá var okkur tjáð, að einhverntíma á árunum
1950-1960 hefði orðið mikið flóð í Selby og í því
Bylting Elliði SI 1 er einn af átta togurum sem komu til landsins árið 1947. Alls urðu nýsköpunartogararnir 42 og skiptu miklu í atvinnulífinu.
Teikninga leitað að togurum
 Vilja smíða líkan af togaranum Elliða SI 1 frá Siglufirði  Teikningar af nýsköpunartogurum virðast
flestar hafa glatast  Oft sviðið undan óverðskulduðu umtali um skip og áhafnir, segir Hafliðafélagi
Kristján hefur eins og fleiri sem lengi hafa stundað sjó áhyggjur af því
að margt sem tengist sjósókn fyrri tíma fari í glatkistuna. Hann nefnir
sem dæmi svokallaðar bleyðubækur.
„Þetta voru bækur eða jafnvel bara miðar með upplýsingum um mið
eða ákveðna bletti sem karlarnir höfðu veitt vel
á. Þarna var skrifað niður hvað margar míl-
ur væru í bleyðuna frá tilteknum stöð-
um, dýpi, sjólag og svæðið var jafnvel
teiknað nákvæmlega upp. Þetta
eru stórmerkar heimildir sem
skráðar voru löngu fyrir tíma lórans og GPS.
Þegar þessir gömlu foringjar falla frá vita
skyldmenni ekki hvað á að gera við þetta
og skilja jafnvel ekki mikilvægi þess-
ara bóka eða pappírsbunka. Sjálf-
ur lenti ég í þessu og hafði sam-
band við sjóminjasafnið í Víkinni í
Reykjavík og þar var mér tekið
fagnandi. Mér finnst að það sé
skylda okkar að varðveita þessi
merkilegu gögn frá fyrri tíma.“
SKYLDA OKKAR AÐ VARÐVEITA GÖGN FRÁ FYRRI TÍMA
hefðu eyðilagst allar teikningar af öllum skipum
sem smíðuð voru þar á árunum 1940-1960.
Samkvæmt íslenskum lögum á Siglinga-
stofnun að eiga eintak af öllum teikningum ís-
lenskra skipa. Þangað leituðum við en þá kom í
ljós að gamlar teikningar, þar á meðal teikn-
ingar að nýsköpunartogurunum, hefðu verið
fluttar á Þjóðskjalasafnið. Þar á bæ voru menn
afar liðlegir er við bárum upp vandræði okkar,
en þrátt fyrir talsverða leit fundust aðeins teikn-
ingar að fimm skipum, en nýsköpunartogar-
arnir voru 42. Teikningar að Elliða eða syst-
urskipum hans voru ekki á meðal þessara fimm
sem við fundum á Þjóðskjalasafninu.
Teikningum hent í tiltekt
Til þess að gera langa sögu stutta þá leit-
uðum við til allra héraðsskjalasafna þeirra
staða sem Selby-skipin voru gerð út frá án ár-
angurs. Á Akureyri fengum við þá sorglegu
fregn að teikningum allra nýsköpunartog-
aranna, sem gerðir voru út þaðan, en þeir voru
fimm, hafi verið hent í tiltekt fyrir nokkrum ár-
um, þar á meðal munu hafa verið teikningar að
togurunum Sléttbak og Kaldbak, systurskipum
Elliða
En við berjumst enn og ef ekki vill betur til
munum við láta smíða líkanið eftir ljósmyndum.
Reyndar erum við ekki of ríkir af slíkum heim-
ildum og hætt er við að nákvæmnin verði ekki
eins mikil,“ segir Kristján. Hann biður þá sem
hafa hugsanlega teikningar eða myndir af Elliða
að hafa samband á kiddisiggi@hive.is Heimasíða
Hafliðafélagsins er SI2.is
Listasmíð Líkanið af Hafliða SI 2 var
smíðað með virðingu við frumherjana í
huga og setur mikinn svip á inngang-
inn í Síldarminjasafnið á Siglufirði.
Kristján Elíasson
Bleyðubækur í glatkistuna
bruun-rasmussen.dk
Bredgade 33
DK-1260 Kbh. K
Tel +45 8818 1111
Verið velkomin á Hótel Holt
5. maí kl. 14-18
Hópur reynslumikilla sérfræðinga frá einu elsta og virtasta
uppboðshúsi Skandinavíu, BRUUN RASMUSSEN, meta gömul
og ný málverk, bækur, silfur, hönnunar- og listmuni, einnig úr,
skartgripi, vín og „design“-húsgögn. Matið er án endurgjalds
og án skuldbindinga með hugsanlega sölu á uppboði í huga.
Við leitum sérstaklega að verkum eftir Jón Stefánsson, Kjarval,
Ásgrím Jónsson, Þorvald Skúlason, Svavar Guðnason, Ólaf Elíasson
og marga fleiri.
Ef um stóra hluti er að ræða, er best að koma með ljósmynd.
Einnig er möguleiki á að fá okkur í heimahús þann 6. og 7. maí.
Nánari upplýsingar veita:
Nadia Gottlieb, 0045 8818 1183, nag@bruun-rasmussen.dk
Hvers virði er þetta ?
Ó
la
fu
r
El
ia
ss
o
n
:“
Tw
o
h
o
t
a
ir
co
lu
m
n
s”
,2
0
0
5
.
Tv
æ
r
h
ö
g
g
m
yn
d
ir
ú
r
ry
ð
fr
íu
st
á
li
m
eð
ra
fm
a
g
n
sp
er
u
m
.
H
a
m
a
rs
h
ö
g
g
:2
10
.0
0
0
d
kr
.
Bandaríska lyfjaeftirlitið, FDA,
hefur nú samþykkt notkun á nýju
lyfi, Zygita, fyrir þá sem þjást af
blöðruhálskrabbameini á lokastigi.
Er það notað með steralyfi og hefur
í tilraunum aukið lífslíkur um
nokkra mánuði. Lyf eru almennt
notuð til að draga úr virkni te-
stosterons, of mikil virkni þess
veldur æxlismynduninni.
Ekki er ljóst hvenær nýja lyfið
verður leyft hérlendis, í því tilliti er
farið eftir Evrópureglum, að sögn
Guðmundar Geirssonar, þvagfæra-
skurðlæknis á Landspítalanum.
„Lyfin sem nú eru notuð bæla
hormónaframleiðsluna en þetta
gengur skrefi lengra og bælir líka
hormón sem er framleitt í nýrna-
hettunum,“ segir Guðmundur.
Þetta merki að enn öflugri skorður
séu settar við áhrifum hormónanna
en með gömlu lyfjunum. Hann segir
að auk þess sé nú verið að kanna
áhrif annars lyfs sem sé í reynd
bóluefni gegn krabbameini og einn-
ig gefið á seinni stigum sjúkdóms-
ins.
Lyf lengir líf karla með
lokastig blöðruhálskrabba