Austurland - 23.12.1981, Blaðsíða 21

Fjölbreytni þjóðfélagsins
Bandarískt þjóðfélag er óhemju margbreytilegt og fjölbreytnin í
uppruna og menningu íbúanna er heillandi. Hvítum. svörtum, brúnum 03
gulurn er ætlað að lifa hér í sátt og samlyndi. Því miður er fjarri j’ví að
svo sé. Þjóðfélagskerfið er mótað af og fyrir hvíta (karlkyns) millistétt
með vestræna menningararfleið, sem álítur sína menningu |>á einu réttu og
ætlast til að allir aðlagist hana. Kerfið er sett upp samkvæmt Þv>- Sami
lífsstíll á að vera keppikefli allra. jafnt ]>ótt j>eir séu upprunnir úr mcnn-
ingu Asíu. Suður-Ameríku, Afríku eða Evrópu.
Junior, Sandy, Heavy og Nadine hafa ekki aðlagast. Því eru j>au
kölluð utangarðs og jafnvel menningarsnauð. af j>ví j>au eru ekki hluti
af menningu valdastéttar'nnar. En ]>au eru alls ekki utangarðs við jrjóð-
félagið. þau eru hluti þjóðfélagsins.
Hér mætast andstæðar stéttir
Ég spurði forstöðumanninn, Gary Kaplan, um tilurð „Project Place“.
Umræða okkar beindist að sjöunda áratugnum. Þá var mikið um að vera í
bandarísku |>jóðfélagi, Nýjar hugmyndir unr samfélagið og mannleg
samskipti skutu upp kollinum og margt var rætt. San Francisco, Chicago,
New York og Boston voru höfuðvígi j>essara nýju menningarstrauma.
Alls kyns umræðuhópar, frjálsir skólar. menningarmiðstöðvar og félags-
legar j>jónustustofnanir risu upp. „Project Place“ var stofnað árið 1967
af ungum guðfræðinema við Harvard háskóla. Hann vildi reyna að ná
til uppflosnaðra unglinga sem flykkst höfðu til Boston. Áhugafólk hóp-
aðist í kringum hann. Það var líf í tuskunum í ]>á daga. En með harðnandi
efnahagsástandi og breyttum viðhorfum dró úr J>essari hreyfingu, og nú er
svo komið að „Project Place“ er eitt af j>ví fáa sem eftir lifir frá J>essum
árum í Boston. Staðurinn hefur reyndar breytt nokkuð um svip. f stað
}>ess að sinna millistéttar unglingum, beinist athyglin nú að lágstéttar-
fólki á öllum aldri, einkum J>eim sem hvergi virðast tilheyra í „kerfinu"
og ekki hafa öðlast j>á félagslegu J>jálfun sem virðist nauðsynleg til j>ess
að vera a. m. k. talinn innan dyra. Gary sagði að kannski lægi mikilvægi
„Project Place“ einkum í J>ví að hér mættust stéttir sem annars hefðu alls
engan samgang. Hingað koma til starfa um skemmri eða lengri tíma
mikill fjöldi ungs millistéttar- og jafnvel hástéttarfólks sem ekki mundi
að öðrum kosti komast í kynni við tilveru og líf lágstéttarinnar. Þetta fólk
fer héðan reynslunni ríkara, og sumir fá kannski tækifæri og völd síðar
meir til að hafa djúptækari áhrif til breytinga.
Harðir tímar íramundan
Hvað er framundan hjá „fólkinu á götunni"? Sandy sagði mér að
hún væri hræddari á götunum nú en nokkru sinni fyrr. „Það er miklu
meira um slagsmál og ofbeldi," sagði hún, „fólk er svo óöruggt. Margir
hafa misst framfærsluna og matarmiðana, J>að er búið að loka gistiheimil-
um og nú er miklu erfiðara að fá leigð herbergi og ]>au eru líka svo dýr“.
Það sem Sandy er að tala um er m. a. afleiðingar af stjómarstefnu Reagans
forseta og ]>eirrar ákvörðunar J>essa fylkis á sl. ári að lækka eignarskatta
talsvert. Þessi skattalækkun kom stórfyrirtækjum og j>eim ríkustu helst
til góða. Fólk með meðaltekjur og j>ar undir naut ekki góðs af. (Ég hef
heyrt að yfir 50% íbúa landsins sé með undir meðaltekjum). Stjómlist
Reagans er ekki að athuga leiðir og skipuleggja uppbyggingu heldur að
skera niður og skera niður j>að sem áður hefur verið byggt upp. Þannig
er „sparað“ í ríkisrekstrinum.
Undirrituð í starfi.
Charline í föndwherberginu.
Samdiáttiir í félagslegri þjón.ustu
Hér í Boston er }>verrandi sjóðum mætt með uppsögnum á lögreglu,
slökkviliðsmönnum og kennurum. Af }>eim ráðstöfunum eru daglegar
fréttir. Stjómarfarið virðist einkennast af skyndiákvörðunum. Ákvörðun
um lokun ákveðinnar lögreglustöðvar er tekin með nokkurra daga fyrir-
vara og mönnum sagt upp á stundinni. Því er t. d. álag nú á starfandi
lögreglumönnum meira en nokkru sinni fyrr. Ef íbúar viðkomandi hverfis
mótmæla nógu mikið er gjaman hætt við lokunina.
í ágúst var eitt púsund kennurum, af fimm }>úsund manna kennara-
liði Boston borgar, sagt upp rétt }>rem vikum áður en skólar hófust.
Meiri hluti ]>eirra var fastráðinn. Samkvæmt lögum má ekki segja upp
fastráðnum kennurum, ]>ó er grein sem segir að )>að sé leyfilegt „ef fé er
af skomum skammti“. 55 ]>úsund kennuram mun hafa verið sagt upp í
öllu landinu nú í haust, ]>ar af voru fimm }>úsund hér í Massachusetts.
Ekki gera slíkar ráðstafanir skólana hæfari en áður til að jafna misrétti
]>egnanna. Reyndar hafa skólarnir aldrei verið færir uni að gera )>að.
Þeir hafa verið tæki valdastéttarinnar til að aðlaga ]>egnana stéttapjóð-
félaginu og viðhalda ]>ví. Nú hafa ráðandi öfl fjölmiðlana til að sinna
}>essum þætti og }>að dregur úr áhuga }>eirra á skólunum.
Þegar nýtt fjárhagsár fylkisins hófst í júlí í sumar höfðu fjárlög }>ess
ekki verið samþykkt. Það hafði |>ær afleiðingar að greiðslur á launum
opinberra starfsmanna drógust í tvær vikur og framfærslufé var ekki greitt
út ]>ann tíma. Þetta er víst árvisst ástand.
Eru Sandý og Junior „að aðlagast”?
Þrátt fyrir allt ]>að sem hér hefur verið sagt á undan um versnandi
tíð, eygja Sandy og Junior e. t. v. betra líf framundan. Þau hafa nefnilega
fundið laust herbergi og flytja væntanlega inn á næstunni. Það er ekki
auðvelt að finna húsnæði í Boston. Talið er að aðeins 2% húsnæðis liggi
á lausu, )>ar af aðeins 0,5% í láglauna húsnæði.. Sandy er farin að taka
til í húsum hjá fólki og hefur aurað saman svolítilli upphæð. Hún fær
3,50 dollara á tímann (28 ísl. kr.). Herbergið er reyndar lítið og illa
farið og kostar }>au 180 dollara á mánuði (1.440.00 ísl. kr.). Fyrir um
10 árum kostaði slíkt herbergi um 50 dollara á mánuði. Hér er verðbólga
eins og víðar. Þetta herbergi |>eirra er í einu af )>eim u. ]>. b. 70 leiguhúsum
með stökum herbergjum sem eftir eru í Boston. Þessi hús vora um 500
fyrir stuttu, en nú hefur flestum verið breytt í sambýlishús með íbúðum
sem seldar era íbúunum. Hér er stefnan sú sama og heima að allir eigi að
eiga sitt )>ak yfir höfuðið hvort sem }>eir geta )>að eða ekki.
Junior langar að gerast húsamálari. Áralangt streð við að reyna að
fá Junior og Sandy til að taka upp aðra menningu og aðlagast ]>jóðfélagi
sem í raun hefur ekki pláss fyrir }>au, hefur borið árangur. En er breyt-
ingin varanleg? Mun ]>eim líða betur?
Eftir að hafa sett ]>essar Hnur á blað um vini mína í „Project Place“
og )>að ]>jóðfélag sem ]>au eru hluti af. koma mér í hug orð eins landa
sem ég hitti fyrir skemmstu á ferð minni í öðru fylki. Hann hafði flutt
hingað vestur um haf fvrir ári með fjölskyldu sína og var í starfi hjá
fyrirtæki. „Hér er sko fínt að vera,“ sagði hann, „hér er framtíðin. Það er
sko munur en djöfuls vitleysan heima á íslandi sem ég var löngu dauð-
leiður á“.
Brooklinc. 25. okt. 1981
Gerður G. Óskarsdóttir
Austurlond jólablað 1981
21