Birtingur - 01.01.1967, Síða 14

ur finnist hún lyfta okkur, brotin og niður-
lút, slitin og tætt, sem mædd af mótlæti. Hví-
Iíkur munur á spenntum boga í lifandi
blómastilk og þvældum seglgarnsspottal Líka
finnum við öll ýmislegar kenndir við samleik
margvíslegra lína. Þetta veit kvenfólkið, er
það kaupir kjóla sína og hatta, og allir þeir
sem eru að sperrast við að skrifa fallega og
áberandi nafnið sitt. Hugsið ykkur spennta
og fallega þanda járnbrú. Hvílíkur munur að
horfa á brúna eða hrúgu af járnarusli! Það
vakir fyrst og fremst fyrir okkur málurunum,
er við teiknum, að ná spennu og svipmiklum
styrk í línunum, að þær prýði hver aðra og
bindi myndina í samgróna heild. Það er eins
og okkur svimi, að sjá smáatriðin án þessa
innra samhengis, sem skapar heild á mynd-
fletinum. Teikningin á að vera svipmikil og
ákveðin burðargrind. Svo er það á hvers eins
valdi, hve mikið eða lítið hann kýs að sýna
af smáatriðum.
Að síðustu er þá formið, sem rís upp af inni-
lcgri og ósundurskiljanlegri samvinnu við
línu og liti. Form hinna einstöku hluta og
samleikur margra forma skapa myndina. Til-
finninguna fyrir þessu hvoru tveggja þekkjum
við öll úr okkar daglega lífi. Kona kemur í
búð og vill kaupa hvíta könnu, sem á að taka
1 lítra. Henni eru sýndar margar könnur,
mismunandi að gerð. Þær eru allar jafn hent-
ugar, jafn stöðugar og jafn góðar að hella úr. t
Samt tekur konan eina könnuna fram yfir
hinar, af því að henni þykir lagið fallegra á
henni. Hér er sýnilega algerlega óhlutkennd
tilfinning fyrir formi, sem ræður. Þegar verið
er að raða húsgögnum í stofu, þá er engum
sama, hvernig húsgögnin standa, þó að þau á
margan hátt geti komið að sömu notum.
Menn flytja þau til, þangað til allt þykir fara
vel í stofunni. Þetta er svipað og við málarar
vinnum, er við byggjum upp myndir okkar,
nema hvað okkar kröfur eru altækari. Allir
kannast við hinn mikla mismun á lifandi
formi vöðvastælts mannslíkama og óbökuðum
rúghleif. í mannslíkamanum sjáum við spenn- *
una — „dynamik“ — og samleik forma. Við
sjáum líka yfirborðsspennuna á því lifandi
holdi, vöðvinn tekur sig strax aftur, ef við
styðjum fingrinum á hann og gerum dæld á
hann í svip, en rúghleifurinn er dauður og
klessulegur. Þetta óákveðna klessulega form
er ógeðslegt, en hið lifandi form mannslíkam-
ans hefur glatt hjarta og anda, síðan lífið reis.
Sjáið ungan fola að sumarlagi. Ólgan og stæl-
ingin magna formið, það er sem standi geisl-
ar út frá folanum. Þetta sama þrungna form
er hægt að skapa í mynd af hlutum. Sjáið form
og handbragð á góðum smíðisgrip og aðgætið
mismuninn á honum og því, sem klaufinn og
kæruleysinginn klastrar saman. Við málarar
12
BIRTINGUR