Birtingur - 01.01.1967, Síða 29

um og manneskjum sem stríða, og hann magn-
ar hið dramatíska með einföldum og hvers-
dagslegum orðum persónanna sem í andstæðu
sinni magnar óskaplega fyrir lesandanum fár-
ið og fáránleikann, hið gróteska þar sem
blandast harmsaga og kómík svo ekki verður
greint sundur, manneskjurnar eru alveg á
valdi óskiljanlegra afla sem kasta þeim til og
frá, og maðurinn getur ekki náð neinum tök-
um á þeirn öflum sem drottna yfir lífi hans,
hann getur ekki skilið þá krafta, og þekkir
ekkert annað en þetta líf sem hann verður að
lifa og reynir að beita öllum börgðum til þess
að Jialda í það, að lifa af. Mennirnir eru ekki
góðir eða illir, stríðið spilar á þá með ógn
sinni og skelfingum og grimmd og kallar fram
í þeim og snerpir kosti og galla svo þeir koma
fram naktir og ýktir.
Ég átti eftir að nefna skáldsögu eftir Meri sem
er sú þriðja í röðinni og kom út 1960:
Irraliset, á sænsku Rötter i Vinden; Ræt-
ur í vindinum; en finnska orðið mun þó
fremur þýða; kippt upp með rótum eða upp-
flosnaður eða eitthvað þvílíkt. Síðasta bókin
eftir Meri sem ég hef komið höndum á heitir;
Peiliin Piirretty Nainen: Kona í spegli,
Stór skáldsaga, kom út 1964. Þetta er raunsæi-
leg saga úr liversdagslegri tilveru en óvænt
ber pcrsónurnar að furðulegum uppátækjum,
og voðann ber skyndilega að höndum; frá-
sagnarhátturinn er án sundurgerðar, og höf-
undurinn tekur aldrei orðið af persónum sín-
um heldur lætur þær hreyfa sig og tala þannig
að við skynjum þær sterkt hverja með sínum
svip, frásagnargleði höfundar er fjörug og lit-
rík, og full af tempruðum galsa á köflum en
markviss.
Á öftustu siðu sænsku útgáfunnar stendur að
hún sé gefin út með styrk frá finnska þing-
inu. Hvenær hefur Alþingi íslendinga styrkt
þýðingar á íslenzkum bókum eða staðið að
því að frambærilegar íslenzkar bókmenntir
væru kynntar erlendis? Ég hef fyrir satt að
þegar opinberir aðilar eru beðnir um íslenzk-
ar nútímasmásögur handa útlendum markaði
bregðist ekki að þeir leggi fram Gamla Heyið
eftir Guðmund Friðjónsson, — ef þeir þá svara
bréfunum.
II
Þriðji skáldsagnahöfundurinn sem hér verður
nefndur er Paavo Rintala en því miður get ég
ekki margt um hann sagt því að kynni min ná
aðeins til einnar bókar: Sissiluutnantti
sem á sænsku nefnist: Fjárrpatrullen sem
segir frá vetrarstríðinu og tætir sundur upp-
belgt hetjuskaparkjaftæði og lýsir teprulaust
andstyggð stríðsins. Þar segir frá guðfræði-
stúdent sem verður liðsforingi og hetja, kald-
rifjaður ofdirfskufullur með sveit ungra
BIRTINGUR
27