Mæðrablaðið - 23.05.1943, Blaðsíða 3

MÆÐRABLAIIÐ
1. tölublað. Sunnudagur 23. maí 1943. I. árg.
|\/læðrastyrksnefndin hefur að þessu sinni
ráðist í að gefa út sérstakt blað á
mæðradaginn og vonar, að það komist inn
á hvert heimili í bænum. Fyrst og fremst
á blaðið að flytja alúðarþakkir öllum liin-
um mörgu, sem stutt hafa starfsemi nefnd-
arinnar fyr og síðar. Væntir nefndin að
þeir bregðist allir jafnvel og fyr við fjár-
söfnun mæðradagsins og margir nýir
bætist við, sem kaupi Mæðrablaðið og i
Mæðrablómið, svo að árangur af söfnun I
dagsins verði glæsilegri en noltkru sinni
fyr, og sem flestum þreyttum mæðrum og
veikluðum börnum gefist tækifæri til þess
að njóta sumars og sólar á vegum nefndar-
innar.
Mæöradagurinn er lialdinn liátíðlegur
víða um lieirn. En víðast hvar er hann
eingöngu lielgaður einkalífinu. Börnin
keppast við að gleðja móður sína þenna
dag, færa henni blóm og gjafir, hjálpa
lienni við störf liennar, skrifa lienni bréf,
ef þau eru í fjarlægð frá henni. Eiginmað-
urinn gerir slíkt hið sama. Engin móðir né
eiginkona má gleymast á mæðradaginn.
Hér á íslandi hefur þessi dagur verið
baldinn hátíðlegur með nokkuð öðrum
liætti. Menn hafa verið hvattir til þess að
taka upp hinn erlenda sið að gera þenna
dag að sérstökum tyllidegi móðurinnar, og
svo almenn er þessi þátttaka orðin hér í
Reykjavík að blómabúðirnar geta ekki
fullnægt kröfum manna þenna dag um
blóm lianda mæðrunum í bænum. En
Mæðrastyrksnefndin, sem átti frumkvæði
að því að koma þessari helgi á daginn hér,
hefur líka viljað nota hann til þess að bera
fram kröfur mæöranna sjálfra.
Kröfur mæðranna liafa þó ekki komið
fram nema að Iitlu leyti þenna dag, því
hvað er það í þjóðlífinu, sem er móður-
inni óviðkomandi? Allt snertir hana í
gegnum barnið, þótt bún gerði engar kröf-
ur vegna sjálfrar sín. I»að væri því æði
margt, sem gæti staðið á stefnuskrá mæðr-
anna. En samtök íslenzkra kvenna bafa
cinkum beitt sér fyrir líknarstarfsemi, og
kröfur þeirra hafa snúist um bættan hag
sjúklinga og gamalmenna og um réttindi
æskunnar. Þær liafa beðið um sjúkraliús,
skóla, barnaheimili, barnavernd. Um rétt-
indi mæðra liafa þessi félög lítið skeytt.
Kvenréttirdafélagið liefur þó gert kröfur
um jafnrétti konunnar í lijónabandinu og
á öllum sviðum þjóðlífsins, um réttindi
fráskildu konunnar og ógiftu móðurinnar
og um jafnrétti allra barna, skilgetinna og
óskilgetinna. Vegna þess að konur hafa
ÁVARP
staðiö á verði um þessi mál er íslenzk lög-
gjöf frjálslyndari á þessu sviði en víðast
hvar annarstaðar í heiminum. Að minnsta
kosti er réttur barna sem fædd eru utan
lijónabands meiri en þekkist annarstaðar.
Kvenréttindafélagið gekkst fyrir stofnun
Mæðrastyrksneíndar og eiga sæti í henr.i
fulltrúar tuttugu kvenfélaga í Reykjavík.
Nefndin hefur frá fyrstu beitt sér fyrir
kröfum um löggjöf um MÆÐRALAUN og
ýmsar aðrar réttarbætur mæðrum til
lianda. Ýmsar umbætur liafa fengist
vegna þessarar starfsemi og má merkust
telja ákvæði framfærslulaganna um rétt
indi ekkna til meðlaga með börnum sínuni.
Er nú svo komið að allar einstæðar mæð-
ur, ekkjur, fráskildar og ógiftar eiga rétt
á að fá meðlög greidd með börnum síiium,
eru þau greidd úr sveitarsjóði vegna föð-
urins, hvort sem hann er lifandi eða dáinn,
innlendur eða erlendur, búandi í landinu
eða horfinn burt úr því til framandi landa,
svo framarlega sem úrskurður hefur verið
kveðinn upp um meðlagið, en sveitarstjórn
innheimtir síðan meðlögin hjá feðrunum,
ef þeir eru á lífi og til þeirra næst. Ríkis-
sjóður borgar dvalarsveit meðlög manna
er dvelja í útlöndum og sér um innlieimtu
meðlaganna. Meðlögunum er breytt sam-
kvæmt dýrtíðinni, og geta konur með sam-
tökum sínum beitt sér fyrir því, að þau
séu réttlát. Er það citt af þeim málum,
sem Mæörastyrksnefnd hefur látið sig
skipta.
Meðlög þessi eru þó ekki nema föður-
liluti framfærslukostnaðar barnanna og þó
mjög lágt reiknaður. Þau nægja því ekki
til framfærslu lieimilis ef móðirin hefur
engar tekjur. Standi svo á, getur móðirin
oft fengið húsaleigu greidda úr sveitar-
sjóði, en það telst þá sveitarstyrkur henn-
ar. Þetta er þó ekki réttur konunnar, sveit-
arstjórn getur neitað um styrk þenna og
þungbært er flestum konum að leita þess-
arar lijálpar.
Mæðrastyrksnefndin hefur frá uppliafi
beitt sér fyrir þeirri kröfu, að hver sú
kona, ekkja, fráskilin eða ógift móðir, sem
ein á fyrir börnum að sjá, og bundin er
við að gæta lieimilis síns, eigi rétt á að fá
viðbót við meðlögin, sem sé veitt sam-
kvæmt umsókn liennar með úrskurði yfir-
valds, á sama liátt og föðurmeðlögin.
Þenna styrk hefur nefndin kallað „mæðra-
laun“. Það gefur að skilja að þar sem hægt
er að svifta móður réttinum til þess að
liafa forræði barns síns, ef lnin telst óhæf
til þess að ala það upp, myndi slík kona
hvorki hafa meðlög né mæðralaun til um-
ráða, Það þykir sannað, að alstaðar í
heiminum búi börn einstæðingsmæðra
við þrengstan kost og skýrslur þær, sem
teknar liafa verið í Reykjavík um lieilsu-
far skólabarna, mur/u hafa sýnt, að hér á
landi mundi reynslan sýna það sama.
Smám saman virðast menn vera að skilja
þörfina á því að samtök séu um það að
bæta hag barnanna, en ekki sjá menn enn
jafn glöggt, að það er ekki hægt að ná því
takmarki til fulls, án þess að bæta kjör
mæðranna.
Aldrei liafa lieyrst eins margar raddir
og nú í ár uin sk.vldur þjóðarinnar gagn-
vart ekkjum. Er von til þess að menn
finni hjá sér skyldur við ekkjur sjómanna,
sem eru landvarnarmenn þessa eylands.
En menn gleyma stundum að allar fátæk-
ar ekkjur eiga við svipað að stríða, hvort
sem maður þeirra hefur unnið á landi eða
sjó. Allar einstæðingsmæður verða að
gegna tvöfaldri skyldu, bæði verða þær að
ar.nast um börnin á heimilinu og vinna fyr-
ir þeim og oft er þetta ómögulegt. Þessi
byrði er of þung fyrir hverja móður. Börn-
in eru framtíð landsins sem vonir allra
eru bundnar við, þess vegna verður fram-
færslubyrði þeirra að lenda sameiginlega
á herðum allra landsmanna.
Nú eru merkilegir tímar umróts og
breytinga um víða veröld. í Englandi liafa
komið fram kröfur um meðlög með OLL-
UM börnum og mæðralaun til viðbótar
fyrir einstæðar mæður. Ef til vill getur
þetta orðið til þess að krafan um mæðra-
laun mæti meiri skilningi hér á íslandi.
Það er hér ekki rúm til þess að bera
fram nema fátt af þeim kröfum, sem ís-
lenzkar mæður vildu gera til löggjafanna.
En tvennt vildi Mæðrastyrksnefndin leggja
áherzlu á að krafizt yrði, þegar á liaust-
þinginu:
Að ákvæðin um meðlög verði látin ná
til giftra kvenna, sem eiga menn, sem ekki
geta séð fyrir heimilinu, öryrkja, fanga,
sjúklinga.
Að samþykkt verði löggjöf um MÆÐRA-
LAUN.
Við heituni á allar íslenzkar konur að
fylkja sér um þessar kröfur. Þá vitum við
að þær ná fram að ganga.
MÆÐRASTYRKSNEFNDIN.