Eining - 01.11.1960, Blaðsíða 5

EINING
5
Jón Gunnlaugsson, stjórnarrdðsfulltrúi
sjötugur
Jón Gunnlaugsson er maður, sem
ekki eyðir kröftum sínum í fum og
flaustursverk, og einhvern veginn
tókst honum að láta vera fremur hljótt
um þetta merkisafmæli sitt, en vinir
hans og kunningjar geta ekki unað
algerri þögn um hann á þessum tíma-
mótum ævi hans, og allra sízt þetta
blað.
Jón fæddist og ólst upp á Kiðjabergi
í Grímsnesi, þessu fyrirmyndar heim-
ili foreldrar hans, en þau voru Gunn-
laugur Þorsteinsson, sýslumanns og
Soffía Skúladóttir, prófasts að Breiða-
bólstað í Fljótshlíð. Hún var því syst-
ir séra Skúla á Stórahrauni við Eyrar-
bakka og þeirra systkina. — Á Kiðja-
bergi var myndarbú, oft 300 fjár og
um tugur gripa í fjósi. Bærinn er fal-
lega í sveit settur. Þar er fögur út-
sýn yfir gróðursælar og víðáttumiklar
byggðir og til fjalla og jökla.
Valgerði systur sinni á Grettisgötu 11,
— ekkju Jens heitins Eyjólfssonar
húsasmíðameistara.
Þegar litið er yfir daga- og ára-
tölur í ævi þessara tveggja horfnu
stúkusystra, þær sem ég hef náð í og
skráð hér á undan, vekur þetta at-
hygli: Þær eru báðar fæddar 6. jan-
úar, þær gerast báðar félagar í undir-
stúku 15 ára gamlar og þær taka báð-
ar stórstúkustigið 6. júní. Svo eru þær
kallaðar héðan sama árið með rúmlega
3 mánaða millibili og Guðrún á 58.
brúðkaupsafmælisdegi Eufemíu.
„Þar sem góðir menn ganga, þar eru
Guðs vegir“, skrifaði norska stórskáld-
ið Björnstj. Björnsson, og slíkir menn
láta aðeins góðar minningar eftir sig.
Við minningarnar um þessar ágætu
reglusystur megum við vermast félag-
ar þeirra svo og eftirlifandi ástvinir
þeirra, þar til okkar kall kemur, og
vera ánægð þar sem við megum „eiga
nafn og fagra mynd“.
Guð blessi okkur öllum til eftir-
breytni minningu þessara Reglusystra,
sem reyndust „trúar allt til dauða“
göfugum hugsjónum, er þær bundust á
fyrstu æskuárum.
4. október 1960.
St. Bj.
Eins og margir aðrir gerfilegir
sveitapiltar leitaði Jón til mennta-
stofnana þjóðarinnar, og eftir nokkra
dvöl í Menntaskóla Reykjavíkur,
stundaði hann tveggja vetra nám í
Danmörku, veturinn 1910 og 1911 í
Askov lýðháskóla og næsta vetur í Lade-
lund-búnaðarskóla. Eftir heimkomuna
var hann þrjú ár við barnakennslu,
stundaði svo búskap nokkur ár, síðast
í Skálholti, en gerðist svo starfsmaður
Jón Gunnlaugsson.
í stjórnarráðinu í maí 1920 og hefur
haldið því starfi síðan til sjötugsald-
urs, ýmist í dómsmála- eða atvinnu-
málaráðuneytinu, og var um skeið
deildarstjóri, og lengst af hefur hann
verið útgefandi Stjórnartíðinda, en
það mun þurfa allmikið sálarþrek og
þolgæði til þess að annast um þær
bókmenntir.
Góðtemplari gerðist Jón 8. apríl
1935. Segir hann að hugsjón góðtempl-
arareglunnar hafi þá þegar orðið sér
slíkt áhugamál, að hann hafi afráðið
að helga henni einni, í félagsmálum,
krafta sína. Hann hafi oft verið fal-
aður í aðrar reglur, en aldrei fundið
hjá sér neina hvöt til að skipta kröft-
um sínum í þeim efnum.
Jón Gunnlaugsson var fyrsti og
helzti hvatamaður þess, að 11. febrúar
1938, á afmælisdegi stúku hans, Fram-
tíðarinnar, keyptu nokkrir templarar
húseignina Fríkirkjuvegur 11, sem nú
kallast Templarahöllin. Þá var smátt
um peninga og reglan ekki þess megn-
ug að geta komið sér upp nýju og
nægjanlegu húsi. Þessi húsakaup voru
Jóni og félögum hans mikið hugsjóna-
mál, en það olli nokkrum misskilningi
meðal templara í Reykjavík. Nokkru
síðar viðhöfðu kaupendur hússins það
drengskaparbragð, að bjóða góðtempl-
arareglunni húsið til kaups á sama
verði og þeir höfðu keypt það, en þá
var það stigið allverulega í verði og
átti eftir að verða enn verðmætari
eign. Það er því Jóni og þessum félög-
um hans að þakka, að húsið er nú
eign góðtemplararegíunnar.
Þá keypti Jón Gunnlaugsson einnig
Kumbaravog við Stokkseyri fyrir 22
þús. kr. Gaf svo Umdæmisstúkunni nr.
1 kost á að ganga inn í kaupin og því
boði tók hún. Húsið var svo endur-
byggt og leigt samtökum innan regl-
unnar, sem höfðu þar drykkjumanna-
hæli um árabil, unz það var flutt að
Kaldaðarnesi og komst þá undir ann-
arra yfirráð og lognaðist útaf. Kumb-
aravogur var þá leigður Reykjavíkur-
bæ sem barnaheimili um nokkurra ára-
bil.
Árið 1941 var stofnuð samvinnu-
nefnd bindindismanna. Skyldi nefnd
þessi gera tilraun með útgáfu blaðs,
m.a. og þannig varð blaðið Einingin
til. í nefndinni voru fulltrúar frá
nokkrum stærstu félagasamböndum
landsins. Hún starfaði um 10 ára
skeið, og þar áttum við Jón gott sam-
starf. Nefndin kom upp fyrstu bind-
indissýningunni í Reykjavík, Gísli Sig-
urbjörnsson, forstjóri var þá fyrsti
hvatamaður þess, hann var þá einn
af nefndarmönnum. Sýning þessi fór
svo víðar um land. Einnig gaf nefnd-
in út nokkur rit og bæklinga, og Daga-
tal bindindismanna nokkur ár. Lands-
sambandið gegn áfengisbölinu varð
svo raunverulegur arftaki þessarar
nefndar.
Á 70 ára afmælinu var Jón Gunn-
laugsson sæmdur riddarakrossi Fálka-
orðunnar, og er hann vel að þeim
heiðri kominn. Þá er framkvæmda-
nefnd Stórstúku íslands, framkv.n.
Umdæmisstúkunnar nr. 1 og stjórn
barnaheimilisins að Skálatúni í Mos-
fellssveit, að láta gera málverk af
Jóni, en það á að prýða Skálatúns-
heimilið. Stofnun þessa barnaheimilis
og gengi þess er fyrst og fremst verk
Jóns, og er það meira verk en margan
mun gruna.
Verk Jóns Gunnlaugssonar í þágu
góðtemplarareglunnar og annarra fé-
lagsmála, eru ekki öll á yfirborðinu.
Hann hefur ekki hátt um störf sín, en
lætur heldur verkin tala. í stúku sinni
Framtíðinni hefur hann verið ein
framhald á bls. 11