Jafnaðarmaðurinn - 01.03.1926, Blaðsíða 6

4
er það, að þeir einstaklingar, sem
sameiginlega verða undir í sam-
kepninni, eða telja sjer stj rk að því,
að standa saman, mynda með sjer
samtök, til þess að verjast, eða
sækja fram, á þeim sviðum, sem
þess er þðrf. þannig myndast
stjettasamtökin. Þetta er það skipu-
lag, sem nú ríkir víðast hvar í heim-
inum og sem alment er nefnt
auövaldsskipulag, vegna þess, að
það tryggir þeim, sem besta hafa
aðstöðuna — mestan auöinn —
mest rjettindi og ráð. Auðvalds-
skipulagið var, eins og alt annað
skipulag, sem ríkt hefir í heimin-
um, mjög ófullkomið í fyrstu. En
þróun þess hefir verið mjög hrað-
fara, og þá hafa jafnframt glögg-
lega komið í Ijós kostir þess og
gallar. Stjettabaráttan er einn af
ófullkomleikum þess, og sá þeirra,
sem að lokum mun ríða því að
fullu.
Hjer eins og annarsstaðar, þar
sem auðvaldsskipulagið er komið
í fastar skorður og orðið allþrosk-
að, leiðir það til glöggrar stjetta-
greiningar, örfar stjettirnar til sam-
taka og undirbýr þannig nýtt
skipulag, er tekur við af því, þeg-
ar nægilegum þroska er náð. þetta
er staðreynd, serr, ekki þýðir neitt
að loka augunum fyrir. Stjettirnar
eru grundvöllurinn sem öll vor
stjórnmálabarátta stendur á, og
sú stjettin, sem best hefir vopnin
og besta aðstöðuna verður áhrifa-
ríkust og fær mestu um þokað
sjer í hag.
V.
Tvö eru þau meginvopn, sem
best duga í baráttu þeirri, sem
þjóðfjelagsstjettirnar heyja, ýmist
leynt eða ljóst. Annað er blöðin,
hitt er stjórnmálaflokkarnir.
Blöðin er óþarfi að minnast á
hjer. það er hverjum manni aug-
ljóst, að öll áhrifaríkustu blöð
landsins eru stjettablöð. Verkefni
þeirra er fyrst og fremst það, að
vinna þeim stjettum gagn, sem
JAFNAÐARMAÐURINN
blöðin eiga og gefa þau út. Á hitt
atriðið, stjórnmálaflokkana, skal
minst nánar, því það mun mönn-
um ekki eins ljóst.
Sjerhvert siðað þjóðfjelag hefir
ákveðna þjóðfjelagsskipun, þ. e.
að sameiginlegum málum allrar
þjóðarinnar er skipað í kerfi og
reynt að gæta þess, að hlutur
engrar stjettar sje þar fyrir borð
borinn af einstaklingum eða öðr-
um stjettum; allir hafi sem líkasta
aðstöðu að lögum.
þetta hefir hingað til verið gert
á ýmsan hátt í hinum ýmsu lönd-
um. Sumstaðar hafa einvaldar,
ásamt sínum nánustu vildarvinum,
skipað málum heilla þjóða eftir
geðþótta sínum, en ófullkomleg-
leiki þess fyrirkomulags hefir víð-
ast hvar leitt af sjer byltingar, þeg-
ar kúgun alþýðu var nægilega
langt komið til þess hún gengi til
þess örþrifaráðs. Víðast hvar hefir
því verið horfið að hinu svonefnda
þingrœðis-fyrirkomulagi, enda er
það fyrirkomulag að ýmsu leyti
heppilegt fyrir auðvaldsskipulagið,
a. m. k. meðan kosningafyrirkomu-
lag og kjördæmaskipun er rang-
látt og samtök verkalýðsins lítil
og ófullkomin.
Til grundvallar fyrir þingræðinu
liggur hinn almenni kosningarjett-
ur. Með honum öðlast hver j^egn
þjóðarinnar á ákveðnum aldri
hlutdeild í stjórn og löggjöf þjóð-
arinnar. þjóðirnar — eða sá hluti
hverrar þjóðar, sem kosningarrjett
hefir — velja fulltrúa, er þær fela
að ráða fram úr sameiginlegu
vandamálunum, og gefa þeim til
þess nálega ótakmarkað vald.
Fulltrúasamkomur þessar er það,
sem nefnt er þing þjóðanna. Þjóð-
irnar annast svo sjálfar að lögum
þeim og reglum, sem þingin setja,
sje hlýtt eða komið í framkvæmd.
Á þingum þjóðanna er það því
það, sem mestu máli skiftir, að
hafa yfirráðin. Þar er hægt að
breyta gömlu, úreltu fyrirkomulagi
og skapa nýtt, betra og fullkomn-
ara. Þar er hægt að ákveða um
tekjur og gjöld þjóðarbúsins, hvar
tekjurnar skuli fengnar og hvernig
þeim skuli varið. Þar er æðsta
stjórn mentamálanna, samgöngu-
málanna o. s. frv. Þetta hafa bænd-
ur og „borgarar" vitað fyrir löngu,
en verkalýðnum hefir síður verið
það Ijóst, enda fátt gert til að
auka skilning hans á því. Hitt
hefir frekar átt sjer stað, að reyna
að villa verkamenn sem heild frá
þátttöku í hinu „pólitiska" lífi, eða
teyma þá í humátt á eftir hinum
stjettunum. En stjettunum verður
að vera það ljóst öllum, eigi nokk-
ur jöfnuður að komast á, að þeim
ber að keppa að því af fremsta
megni, að tryggja sjer svo mikið
vald í þingunum, sem þeim ber í
hlutfalli við aðrar stjettir. Að þessu
er líka stefnt. Hver stjett verður
að eignast sitt pólitiska vopn í
lífsbaráttu sinni, og þetta „vopn“
er það, sem í daglegu tali er nefnt
stjórnmálaflokkar. Flokkarnir eru
verkfæri í höndum stjettanna, og
þau verkfærin, sem að mestu gagni
geta komið í þingræðislöndunum,
því þeirra er neytt í þeim stöðum,
sem mest er hægt að vinna á til
endurbóta og afturhaids.
Þeir eru bestu og nauðsynleg-
ustu vopnin í hagsmunabaráttu
stjettanna. Við þennan sannleika
vilja venjulega hvorki bændur nje
„borgarar" kannast. Leynt og Ijóst
prjedika þeir það, að þeirra flokkar
sjeu ekki stjettaflokkar, heldur sjeu
þeir einhverskonar „allragögn“.
Flokkar þeirra beri hag allra
stjetta jafnt fyrir brjósti. Stjórmála-
flokkur verkamannastjettarinnar —•
jafnaðarmennirnir — kannast aftur
á móti hiklaust við það, að þeir
sjeu stjzttarflokkur, — talsmenn
verkamannastjettarinnar á þingum
þjóðanna.
Og vilji menn, þessu til sönn-
unar, athuga flokkaskiftingu þá,
sem almenn er orðin í flestum
þingum hins mentaða heims, kem-
ur glögt í Ijós, að allir flokkar