Vera - 01.10.1991, Blaðsíða 29

SPARNAÐUR
Það er mjög snjallt af þér að
huga að sparnaði. Flestir geta
sparað eitthvað, lagt nokkuð
íyrir, t.d. gætu flestir sem
treysta sér til að kaupa hluti
með afborgunarkjörum alveg
eins safnað og grætt þar með
staðgreiðsluafsláttinn auk
vaxta og kostnaðar. Afborgun-
arkjör eru í raun mjög dýr.
Fólk ætti að hugleiða hversu
mikið er greitt fyrir hluti með
þeim kjörum fyrir utan það að
vera búið að ráðstafa tekjum í
óvissri framtíð. Það að eiga
einhvern varasjóð gefur fólki
hins vegar frelsistilfinningu og
dregur væntanlega úr kvíða og
peningaáhyggjum. Fólk er þá
betur undirbúið fyrir óvænt
áföll. Það verður þá minna
stressað og sennilega heilsu-
betra. Fyrir þjóðfélagið í heild
er sparnaður líka mjög já-
kvæður og gefur mikla mögu-
leika til innlendrar fjármögn-
unar og dregur þannig m.a. úr
þörf á erlendum lánum.
Það hjálpar verulega til við
að helja reglulegan sparnað að
hafa gott yfirlit yfir fjármál sín.
Gera sér grein fyrir tekjunum
og í hvað er eytt. Taka síðan
saman hverjar komandi
greiðslur og skuldbindingar
verða t.d. af íbúð eða öðru þess
háttar hvenær gjalddagar eru
og hverjar upphæðirnar verða.
Skoða síðan venjulega neyslu
sína. Ef ekki hefur verið haldið
bókhald þá er oft hægt að
komast langt með kreditkorta-
nóturnar og svunturnar úr
heftinu svo og aðrar kvittanir.
Þegar þetta yfirlit er fengið þá
kemur í ljós hvert svigrúmið er.
Hugsanlega er hægt að draga
úr venjulegri neyslu og leggja
frekar fyrir. Ef til vill þarf að
safna fyrir stórri greiðslu á
komandi mánuðum eða að nú
er komið tækifæri tii að mynda
varasjóð.
Möguleikar til að ávaxta
peninga eru fjölmargir. Það má
almennt segja að þeim mun
meiri áhætta sem talin er fylgja
fjárfestingu, þeim mun hærri
ávöxtun er í boði. Það er þó
ekki alveg einhlítt.
Þegar fólk velur sér leiðir til
að ávaxta sparifé sitt þarf að
huga að nokkrum atriðum t.d.
hvort verið er að spara til lengri
eða skemmri tíma, hvort við-
komandi er reiðubúinn til að
taka einhverja áhættu og
hversu fljótt þarf að vera hægt
að losa þessa peninga.
Flestir vilja hafa hluta af
sparifé sínu „við höndina" og til
þess eru sérkjarareikningar
bankanna alveg tilvaldir. Rétt
er þó að lesa vel hveijir skil-
málarnir eru. Á ílestum þess-
ara reikninga er það tímalengd
innistæðunnar fremur en upp-
hæðin, sem ræður því hvernig
vextir reiknast á upphæðina.
Eftir að hafa náð að safna
þeirri upphæð sem fólk vill
hafa á þessum öryggisreikn-
ingi sínum ætti að verja við-
bótar sparnaði í betri ávöxtun.
En það er um að gera að hreyfa
ekki mikið af bókinni og halda
þannig hámarksávöxtun á
henni. Hjá bönkunum bjóðast
lleiri möguleikar t.d. fyrir þá
sem vilja spara til langs tíma.
Þá geta þeir bankareikningar
hentað vel sem byggja á lögum
um húsnæðissparnað og þar
með fást endurgreiðslur frá
skattinum auk bestu vaxta
bankanna. Aðeins er farið fram
á reglulegan sparnað. Hjá
Landsbankanum heitir þessi
reikningur „Grunnur".
Hjá bönkunum starfar fólk
sem veitir ágæta ráðgjöf um
ávöxtunarmöguleika innan
þeirra. Allir sem hafa launa-
reikning þurfa að vita hvaða
möguleikar tengjast reikningn-
um svo að hann nýtist sem
best.
Ríkisskuldabréf eru í hæsta
gæðaílokki verðbréfa og talin
áhættulaus, þau eru bundin til
nokkurra ára en fólk hefur þó
getað selt þau nokkuð greið-
lega ef losa þarf peninga.
Áskrift er auðveld og snjöll
lausn. Húsbréf eru einnig með
rikisábyrgð en þau eru bundin
til lengri tíma. Vegna mögu-
leika á úrdrætti getur ávöxtun
þeirra orðið enn betri. Það þarf
þó að fylgjast vel með þeim.
Ríkisskuldabréf hafa sjaldan
boðið hærri ávöxtun en nú,
þau eru því góður kostur og
betri en oft áður. Það er auk
þess mjög einfalt og þægilegt
að kaupa ríkisskuldabréf.
Vextir eru mjög háir núna (allir
vona að þeir lækki innan tíðar)
og með kaupum á bréfum með
háum föstum verðtryggðum
vöxtum er verið að tryggja sér
góða ávöxtun til nokkuð langs
tíma.
Fyrir þá sem hafa nokkuð
háar upphæðir til íjárfestingar
eða nokkur hundruð þúsund
er hægt að kaupa ríkis- eða
bankavíxla í 1,5 til 3 mánuði.
Stórar upphæðir bjóða upp á
marga mjög góða ávöxtunar-
möguleika.
Verðbréfafyrirtækin selja
margvísleg verðbréf þar sem
greiðendur eru sjóðir, stórfyrir-
tæki eða jafnvel einstaklingar
og þau selja einnig hlutabréf.
Þau veita einnig greiðlega upp-
lýsingar um alla möguleika.
Aðstæður breytast á þessum
markaði og oft koma góð til-
boð. Kaup á aðildarbréfum
verðbréfasjóða geta einnig
verið auðveldur og þægilegur
möguleiki. Þar er auðvelt að
kaupa fyrir lágar upphæðir og
með fjölbreyttri samsetningu
eigna reyna þessir sjóðir að
dreifa áhættu og halda samt
uppi góðri ávöxtun. Rétt er að
kynna sér reglur um innlausn-
argjald og þóknanir, á hvaða
tímabilum eða eftir hvaða
reglum hægt er að innleysa
bréfin (fá peninga úi) án inn-
lausnargjalds.
Innlausnargjaldið er venju-
lega ekki hátt og það er í sjálfu
sér alltaf hægt að innleysa ef
það er greitt en það hefur
nokkur áhrif á ávöxtunina.
Kaup á hlutabréfum þurfa
nokkra umhugsun en margir
hafa valið þá leið að kaupa í
hlutabréfasjóðum, þar sem
fagfólk velur hvað keypt er inn
og áhættunni er dreift. Það
þarf þó alltaf að muna eftir þvi
að hlutabréf geta lækkað og
gera það iðulega þar sem
markaðurinn er eðlilegur. Þá
getur fólk tapað einhverjum
peningum í stað þess að fá
vexti en verðaukning verður
líka stundum mjög mikil.
Eins og áður er nefnt veita
sölumenn verðbréfa greiðlega
upplýsingar og á sérstökum
síðum í dagblöðunum koma
fram ýmsar upplýsingar. Morg-
unblaðið sýnir t.d. reglulega
mjög góðar töílur yfir vexti
banka og ávöxtun verðbréfa-
sjóða. Fólk þarf aðeins að gæta
að sér og lesa vel skýringar og
gera t.d. skarpan greinarmun
á verðtryggðum og óverð-
tryggðum vöxtum.
Góð ávöxtun á peningum þín-
um getur því verið auðfundin
og fyrirhafnarlítil. Aðeis þarf að
verja skammri stund í að
kynna sér möguleikana og
huga að hvað hentar best.
Það kemur þá í ljós að grædd-
ur er geymdur eyrir.
Kristín Sigurðardóttir
29