Vera - 01.02.1998, Blaðsíða 28

i 1990 var Kvennalistakonum boöið til
Minnesota að kynna Kvennalistann.
Rósa Signý, dóttir Guðnýjar,
ásamt Laufeyju Jakobsdóttur.
\ ráðstefnu á vegum öryggis- og samvinnu
stofnunarinnar, ÖSE.
Guðný kynnir Betty Friedan þegar hún var hér
á landi. ( danshópi á Laugarvatni ásamt Krist-
ínu Einarsdóttur og með mömmu sinni, Rósu
Guðnadóttur.
leiðin til að gera fólk vinstrisinnað sé að
senda það til Bandaríkjanna, á sama hátt
og Sovétríkin gerðu menn hægrisinnaða.
„Þetta passaði ágætlega við mína reynslu,”
segir Guðný.
Bara lesbíur í kvennahreyfingunni?
„I Vassar var starfandi kvennahreyfing,
Women’s Liberation Movement, og mig
langaði að kynnast henni. En þegar ég lét
þann áhuga í ljós við vinkonur mínar var
mér sagt að þarna væru bara lesbíur og ef
ég væri ekki þannig skyldi ég ekki skipta
mér af þessari hreyfingu. Eg lét þetta aftra
mér en dauðsá auðvitað eftir því síðar. I
staðinn kynnti ég mér alls kyns bækur um
kvennabaráttu en mikið var gefið út af
spennandi bókum á þessum árum, m.a. las
ég þekkta bók eftir Mary McCarthy sem
fjallar um lífið í Vassar og heitir The
Group eða Klíkan í íslenskri þýðingu og
bók Betty Friedan The Feminine Mystique
frá 1963, en hún byggði rannsókn sína á
„nafnlausa vandamálinu” að hluta til á
Vassar stúlkum.”
Að loknu BA prófi í Bandaríkjunum kom
Guðný heim og fór að vinna á Fræðslu-
skrifstofu Reykjavíkur, í sálfræðideild
skóla. Haustið 1972 héldu þau Gísli til
mastersnáms við Manchesterháskóla í
Englandi, Guðný í sálarfræði og Gísli í
mannfræði. Þar dvöldu þau í tvö ár og þeg-
ar heim kom fór Guðný aftur að vinna við
sálfræðideildir skóla og kenndi jafnframt
við Fósturskólann og Kennaraháskólann.
Þau Gísli giftu sig með pomp og prakt hér
heima sumarið 1973.
„Haustið 1975 var örlagaríkt í lífi mínu.
Ég man vel hvernig mér leið á kvennafrí-
daginn, 24. október 1975. Ég var nýbúin
að fá lektorsstöðu í uppeldisfræðum við
Háskóla Islands en um svipað leyti kom í
ljós að ég átti von á barni. Stemningin á
Lækjartorgi efldi mig í þeirri ákvörðun að
Iáta það takast að samhæfa hlutverk mín
sem háskólakennara, eiginkonu og móð-
ur,” segir Guðný og við það stóð hún eftir
að sonur hennar, Páll Óskar, fæddist. Hún
var aðeins 26 ára þegar hún fékk starfið og
yngsti lektor við Háskólann.
Félagsvísindadeild Háskóla Islands var
stofnuð 1976 og tók Guðný þátt í að móta
hana. Hún hafði mikinn áhuga á að byggja
upp nám í uppeldis- og kennslufræðum,
ekki síst vegna þeirrar breyttu stöðu að
konur voru í auknum mæli að fara út á
vinnumarkaðinn og uppeldishlutverk skól-
anna því að aukast. I vinnu sinni við sál-
fræðideild skóla hafði henni fundist að
alltaf væri verið að setja plástra á meinin
og því gæti betri uppeldismenntun kennara
orðið til góðs. Árið 1979 hóf hún doktors-
nám við háskólann í Leeds í Fnglandi með
starfi sínu í Háskólanum og varði doktors-
ritgerð sína í uppeldis- og menntunarfræði
árið 1987.
„Það voru komnar fram auknar kröfur
um að kennarar við H.í. hefðu doktorspróf
og framgangskerfið hvatti til þess. Á þessu
tímabili dvaldi ég tvisvar sinnum úti í hálft
ár en fór annars út tvisvar á ári til að fá
handleiðslu og flytja erindi. Doktorsverk-
efnið byggði á langtímarannsókn á vitræn-
um þroska 7 til 15 ára barna og hvernig
hann tengist kynferði, námsárangri og
samskiptum foreldra og barna. Á þessum
tíma eignaðist ég annað barn en dóttir mín,
Rósa Signý, fæddist vorið 1983 um það
leyti sem Kvennalistinn náði fyrst kjöri til
Alþingis. Ég fékk skeyti á fæðingardeildina
frá Kvennalistanum þar sem mér var óskað
til hamingju með litlu Kvennalistakon-
una.”
Kvennaframboð var rétta leiðin
Eins og fram hefur komið gerði Guðný upp
pólitíska afstöðu sína í Bandaríkjunum og
skömmu eftir að hún kom heim gekk hún í
Alþýðubandalagið og sat í barnaverndar-
nefnd Reykjavíkur fyrir flokkinn frá 1978
til 1982. „Ég var alltaf óánægð með Al-
þýðubandalagið og þegar kom að stofnun
Kvennaframboðsins fyrir borgarstjórnar-
kosningar 1982 var ég aldrei vafa. Ég var
með í Kvennaframboðinu frá stofnfundi.
Áhugasvið mitt í pólitík var mjög skýrt.
Það snerist um það hvernig hægt væri að
breyta þjóðfélaginu með tilliti til þess að
konur væru orðnar útivinnandi. I fram-
haldi af því komu spurningar um hvernig
hægt væri að stuðla að jafnrétti kvenna og
karla á vinnumarkaði, hækka laun kvenna
til samræmis við Iaun karla og hvernig
hægt væri að bæta uppeldi barna við þess-
ar aðstæður, en til þess þurfti betri skóla og
betri leikskóla. Svona einfalt var þetta í
mínum huga en mér fannst algjörlega vanta
afl sem tæki á þessu. I Alþýðubandalaginu
komust engir að aðrir en verkalýðsfor-
kólfar svo mér fannst Kvennaframboðið og
seinna Kvennalistinn vera aflið sem gæti
tekið á þessum málum og hugmyndum í
pólitík.”
Guðný var á lista Kvennaframboðsins og
síðar Kvennalistans frá upphafi. En
kvennabarátta hennar fór ekki síður fram
innan Háskólans og rannsóknir hennar
þróuðust í takt við aukna vitund hennar
um kvenréttindi og kvennafræði. „Ég var
virk í kvennaumræðunni í Háskólanum og
vann ásamt öðrum að því að Kvennarann-
sóknastofan var stofnuð árið 1990. Ég var
í stjórn Rannsóknastofunnar frá 1990-
1996 og formaður nefndar sem vann að því
að koma á námi í kvennafræðum við Há-
skólann en fyrst var boðið upp á slíkt nám
haustið 1996. Háskólinn er mikið karla-
veldi og mér finnst brýn þörf á að breyta
stjórn hans. I Háskólaráði sitja nær ein-
göngu deildarforsetar og til þess að fá það
embætti þarf maður að vera prófessor en
aðeins 7% prófessora eru konur. Bráðlega
verða sett ný lög um Háskólann og þá er
mikilvægt að tryggja jafnrétti kynjanna
betur, ekki síst í æðstu stjórn hans. Árang-
ur jafnréttisumræðunnar hefur skilað sér,
því nýlega var stofnuð fastanefnd urn jafn-
réttismál innan skólans. Fyrir síðustu rekt-
orskosningar var það eitt af baráttumálum
Aþenu, félags kvenkennara við skólann, og
Páll Skúlason var einn þeirra rektorsfram-
bjóðenda sem lýstu sig því fylgjandi.”
Skynsamlegast að reyna samstarf
Þó að kvennabarátta Guðnýjar hafi eink-
um átt sér stað í Háskólanum, tók hún vax-
andi þátt í störfum Kvennalistans, sat í
nefndum á vegum borgarinnar og settist
nokkrum sinnum á þing sem varamaður á
árunum 1991 til 1995. Þegar kom að kosn-
ingum 1995 tók hún þá ákvörðun að snúa
sér að pólitíkinni og þegar hún var kjörin á
þing fékk hún fjögurra ára leyfi frá Háskól-
anum. „Stjórnmálin voru farin að taka sí-
fellt meiri tíma og orðið erfitt að samræma
þau fræðistörfunum. Ég var valin í annað
sæti listans á eftir Kristínu Ástgeirsdóttur,
sem þá hafði verið á þingi í eitt kjörtímabil.
Kvennalistinn náði aðeins 5% fylgi og fékk
þrjár konur á þing, sem var töluvert fylgis-
tap. Við byrjuðum strax að velta fyrir okk-
ur skýringum á þessu og Kristín Ástgeirs-
dóttir skrifaði grein í Veru þar sem hún seg-
ir að með þátttöku í Reykjavíkurlistanum
vorið 1994 hafi Kvennalistinn staðsett sig
meira til vinstri og það skýri útkomuna að
28 v£ra