Vera - 01.02.1998, Blaðsíða 29

hluta. Margir voru ósáttir við þessa skýr-
ingu og bentu á að fylgistapið mætti einnig
skýra með því að Ingibjörg Sólrún var ekki
lengur í kjöri til þings. En fylgistapið kom
fram í öllum kjördæmum og því ljóst að
skýringanna var að leita víðar, hefði líklega
eitthvað með hugmyndafræði og málstað
sérframboða að gera. Aðrir flokkar höfðu
tekið upp baráttumál okkar, t.d. fyrir bætt-
um skólunt og leikskólum, jafnréttismálin
voru komin á dagskrá, fleiri konur í kjöri
og hugmyndafræðin lagði auknar áherslur
á margbreytileika kvenna sem var óhjá-
kvæmilegt í ljósi þróunar í kvennafræðum
og gagnrýni á svokallaða eðlishyggju. Jafn-
framt fór áhersla á þátttöku karla í jafn-
réttisbaráttunni að vaxa,” segir Guðný og
bætir við að þrátt fyrir hægfara, jákvæða
þróun í hinum flokkunum megi einnig
greina bakslag og þar gangi jafnréttisbar-
áttan mjög hægt. Kynbundinn launamunur
sé enn mjög rnikill og völd kvenna allt of
lítil.
„A landsfundi Kvennalistans á Nesjavöll-
um 1995 var fylgistapið rætt og hugmynd-
um um breytingar á samtökunum varpað
Ég varð satt að segja mjög hissa að
Kristín Ástgeirsdóttir skyldi segja sig
úr þingflokknum miðað við orð hennar
fyrir landsfundinn.
fram. Einn möguleikinn var að taka inn
karla, annar að skerpa enn frekar
kvennapólitískar áherslur, sá þriðji að fara
í framboð með öðrum og loks hreinlega að
leggja Kvennalistann niður. Þessir mögu-
leikar voru allir inni í myndinni og síðan
hafa tilvistarspurningar verið ofarlega í
huga okkar. Sá kostur að reyna til þrautar
samstarf við félagshyggjuflokkana hefur
verið að gerjast undanfarin tvö til þrjú ár
og smátt og smátt varð sú hugmynd ofan á.
A samráðsfundi Kvennalistans í haust náð-
ist ekki samstaða um að Kvennalistinn sem
samtök létu reyna á slíkt samstarf, þó að
meirihlutinn væri því samþykkur. Niður-
staðan varð að stofna hóp Kvennalista-
kvenna sem fór í viðræður við hina flokk-
ana, án þess að skuldbinda samtökin sem
slík.
Eg vonaði að á landsfundinum á Ulfljóts-
vatni í nóvember sl. yrði okkur veitt tíma-
bundið umboð fyrir samtökin í heild og
síðan yrði árangur af viðræðunum metinn.
Við fundum strax fyrir fundinn að mála-
miðlun næðist líklega ekki. Útbúin var til-
laga þess efnis að Kvennalistinn samþykkti
að fara í viðræður um málefnagrundvöll
þar sem áhersla yrði lögð á að koma jafn-
rettis- og kvenfrelsismálum að, en loka-
ákvörðun yrði að sjálfsögðu í höndum
landsfundar. Þegar tillagan var lögð fram
stóðu þær upp sem voru henni fylgjandi, í
stað undirskriftar, en það var mikill meiri-
hluti fundarkvenna. Þannig var öllum ljóst
að tillagan hafði mikið vægi og því væri at-
kvæðagreiðsla óþörf, en yfirleitt er reynt að
forðast að greiða atkvæði. Reyndin varð
þó sú að Þórhildur Þorleifsdóttir og fleiri,
sem ekki studdu tillöguna, báðu um at-
kvæðagreiðslu og fór hún frarn með nafna-
kalli þannig að konur gátu gert grein fyrir
atkvæði sínu. Atkvæði féllu þannig að 38i^
samþykktu tillöguna, 16 voru á
sex sátu hjá.”
Sot^g^H
Harmar úrsagnir
Niðurstaða landsfundarins olli sterkum
viðbrögðum og segist Guðný harma að í
kjölfarið hafi um tuttugu konur sagt sig úr
Kvennalistanum. „Úrsagnirnar voru ótíma-
bærar þar sem tillagan kvað aðeins á um
viðræður sem ekki er vitað hvernig munu
fara. Eg varð satt að segja rnjög hissa að
Kristín Ástgeirsdóttir skyldi segja sig úr
þingflokknum miðað við orð hennar fyrir
landsfundinn. En þessu verður ekki breytt
og eftir á hefur starfið orðið auðveldara
þar sem markmiðið er ljóst, amk. fram að
sveitastjórnarkosningum. Hér í Reykjavík
hefur náðst upp góður starfsandi eftir
landsfundinn og nýjar konur gengið til liðs
við hreyfinguna.”
Þó að ekki sé vitað á þessari stundu hvort
samkomulag muni nást á milli flokkanna
segist Guðný binda miklar vonir við að það
muni takast. Samkvæmt tillögu landsfund-
ar halda sex konur utan um viðræðurnar,
þrjár úr Reykjavík og þrjár úr öðrum öng-
um. Viðræður um sameiginlegan málefna-
grundvöll eru nú í gangi og er stefnt að því
að þeim verði að mestu lokið í apríllok.
„Það er ekki rétt, sem sumir hafa haldið
fram, að Kvennalistinn hafi með þessari
samþykkt skilgreint sig meira til vinstri,”
segir hún. „Við störfum í þinginu eftir
stefnuskrá Kvennalistans og byggjum á
henni í viðræðunum. Þar leggjum við kven-
frelsis- og jafnréttismálin til grundvallar og
viljurn að samþættingarhugmyndafræðin
verði notuð í því skyni. Það er í samræmi
við það sem er að gerast í Evrópu og á
Norðurlöndum og íslensk stjórnvöld hafa
skuldbundið sig til að hafa samþættingu að
leiðarljósi. Það þýðir í raun að jafnréttis-
málin verða ntiðlæg og sýnileg í öllum
málaflokkum. Mér finnst nauðsynlegt að
þessari vinnu miði vel áfram svo flokkarn-
ir hafi svigrúm til að taka ákvarðanir um
framboðsmál sín, strax að loknum sveita-
stjórnarkosningum. Alþýðubandalagið hef-
ur talað um að halda auka landsfund í
sumar til að ræða málefnagrundvöllinn og
síðan á eftir að ræða framboðsmálin. Það
fer eftir framvindu mála hvort Kvennalist-
inn þarf að halda auka landsfund.
Eg lít á það sem einstakt tækifæri í ís-
lenskum stjórnmálum ef þessi stjórnmála-
samtök sem kenna sig við kvenfrelsi, jöfn-
uð og félagshyggju næðu að stilla saman
krafta sína og mynda kraftmikið afl með
30 til 50% fylgi. Sveitarstjórnarkosning-
arnar í vor munu hafa ntikil áhrif á þetta
ferli og verða því óvenjulega spennandi.
Víða um land eru A-flokkarnir og Kvenna-
listinn í samstarfi og úrslitin í Reykjavíkur-
borg munu að sjálfsögðu skipta mjög
„Ég lít á það sem einstakt tækifæri í íslenskum stjórnmálum ef stjórnmálasamtök sem
kenna sig við kvenfrelsi, jöfnuð og félagshyggju næðu að stilla saman krafta sína.”
miklu. I könnun sem Jafnréttisráð lét gera,
kom í ljós að þar sem Kvennalistakonur
hafa tekið þátt í stjórnun sveitarfélaga hef-
ur jafnréttismálum verið sinnt betur en
annars staðar. Það er því til mikils að vinna
fyrir kvenfrelsisbaráttuna að þessi samein-
uðu framboð fái góðan hljómgrunn.”
Væri gaman að komast í ríkisstjórn
Guðný segir að margt spennandi hafi verið
að gerast í jafnréttismálunum á þingi. „Við
Kvennalistakonur höfum lagt fram rnörg
ný frumvörp og tillögur og hefur ekki stað-
ið á að fá meðflutningsmenn úr A-flokkun-
um. Þar má nefna fyrsta eiginlega santþætt-
ingarfrumvarpið, þar sem skyldað verður
að greina hvaða áhrif stjórnarfrumvörp og
tillögur hafa á stöðu kynjanna, eins og nú
er skylt að gera um kostnað. Þá skal nefna
þingsályktunartillögu urn fræðslu um jafn-
réttismál fyrir æðstu ráðamenn ríkisins.
Þetta var reynt í Svíþjóð eftir kosningarnar
1994, þegar Ingvar Carlsson samþykkti að
fara sjálfur á slíkt námskeið svo og öll rík-
isstjórn hans og æðstu embættismenn. Það
var liður í viðbrögðum Verkamannaflokks-
ins við því að skoðanakannanir í Svíþjóð
bentu til að kvennalisti stuðningssokka
fengi yfir 30% fylgi, byði hann fram. Þá vil
ég nefna frumvarp og tillögu um bann við
og aðgerðir gegn kynferðislegri áreitni, og
síðast en ekki síst fæðingarorlofsfrumvarp-
ið, sem samið var að ósk landsfundar
Kvennalistans, þar sem gert er ráð fyrir 12
mánaða fæðingarorlofi á fullum launum
sem mæður og feður geta skipt með sér og
fá bæði sjálfstæðan rétt til. Oll þessi mál
Kvennalistans eru studd af þingmonnum
stjórnarandstöðuflokkanna, sem bendir til
að sameiginlegt framboð myndi styðja þau.
Núverandi ríkisstjórn setur jafnréttismál-
in ekki í forgang því pólitískur vilji er ekki
til staðar. Það var lýsandi dæmi um and-
varaleysi núverandi ríkisstjórnar að forsæt-
isráðherra yrði að viðurkenna, þegar hann
svaraði fyrirspurn minni um framkvæmd
jafnréttislaga, að nær allir ráðherrar í báð-
um ríkisstjórnum Davíðs Oddssonar hefðu
brotið jafnréttislögin með því að sinna ekki
þeirri skyldu að minna á 12. grein jafnrétt-
islaganna þegar þeir biðja um tilnefningar í
ráð og nefndir á vegunt ríkisins. Til að bæta
v^ra 29