Freyr - 01.03.1907, Blaðsíða 10

34
I’REYR.
kostnaðurinn 9 aurar. Verð smjörsins að
frádregnum kostnaði 67 aurar til jafnaðar.
4. Við rjómabú í Svíþjóð, innan Kristiansstad-
amts, var reksturskostnaðurinn til jafnaðar
árið 1904, 6 '/2—7 aurar á hvert pund.
Verð smjörsins að frádregnum kostnaði
85 — 87 aurar til jafnaðar.
Hér er aðeins talinn innlendur kostnaður,
reksturskostnaður búsins og flutningur á smjör-
inu tii hafnar. — Rjómaflutningskostnaðurinn
ekki talinn með, hvorki í Svíþjóð eða í Einn-
landi, enda annast félagsmenn tíðast sjálfir rjóma-
fiutninginn, án nokkurs kostnaðar fyrir sjálft
búið.
Til samanburðar þessu, má geta þess, að
reksturskostnaður (innanlands kostnaður) búanna
hér á Suðurlandi hefir verið tíðast 10—12aur-
ar. Hann er vanalega þeim mun hærri hjá
búunum, sem þau eiga lengri leið að flytja
smjörið til Reykjavíkur. Smjörflutningurinn,
með því sem honum til heyrir, hleypir kostnað-
inum fram. Lægstur er reksturskostnaðurinn
hjá rjómabúinu í Brautarholti, aðeins 9 aurar.
Auk þeirra landa, sem hór hafa verið
nefnd, þá eru rjómabú viða i Ameríku, einkum
Bandaríkjunum, og Nýja Sjálandi. Eélagar
rjómabúannna í Bandaríkjunum skilja mjólkina
heima og flytja rjómann til búsins annanhvorn
dag að sumrinu, en að vetrinum ekki nema
einu sinni til tvisvar í viku. Meðferð mjólkur og
rjóma þykir þar mjög ábótavant, enda er smjör
þaðan í litlu áliti á enska markaðinum.
Um 1850 stofna Bandaríkjamenn fyrst osta-
bú, þar sem aðeins eru búnir til ostar úr
mjólkinni. Arið 1870 eru þessi ostabú orðin
1313 alls, og um 1890 eru þau talin að vera
7000 alls. En eftir það leggjast mörg þeirra
niður, og í þeirra stað eru stofnuð mjólkurbú
og rjómabú. Eyrsta rjómabúið var stofnað þar
1864, en flest þeirra kömust á fót 1876 —
1880. Bau voru flest lítil framan af, en hafa
verið færð saman og stækkuð síðar.
Sum búin taka bæði á móti mjólk og
rjóma frá bændum; mjólkin ersvo skilin á bú-
inu, og undanrenningin send heim eða seld til
skepnufóðurs. Arið 1900 er talið að i Banda-
ríkjunum hafi verið 5567 rjóma- og mjólkurbú,
og 3585 ostabú. Mjólkur og rjómabúin fram-
leiddu það ár alls 420 miljón pund af smjörí
eða nálægt 73,648 pd. til jafnaðar hvert bú.
Smjörið selst að jafnaði á 82 aura pundið.
Mjólkin er feit; fitumagn hennar er talið að
vera tii jafnaðar 3,80°/0—4,08°/0- — Að meðal-
tali þurftu á búunum 21—22pd. mjólkur til
að gjöra 1 pd. smjörs. — Rjómabúin og mjólk-
urbúin eru mörg sameignar og samvinnubú.
I Nýja-Sjálandi eru og mörg rjómabú.
Elestir flytja þó mjólkina á einhverja skilvindu-
stöð; þar er hún skilin og rjóminn svo fluttur
til búsins, en undanrenningin tekin lieirn.
Hverju rjómabúi til heyra vanalega 3—4 skil-
vindustöðvar. Þessar skilvindustöðvar spara
að einu leytinu flutninginn á mjólkinni alla leið
til búsins, og á hinn bóginn spara þær félags-
mönnum að eiga skilvindur. Um hverja skil-
vindustöð eru vanalega 8—16 bændur og stund-
um fieiri, og eiga þeir skilvinduna í félagi og
nota hana til skiftis.
Búin á Nýja-Sjálandi eru mismunandi að-
stærð, og ganga flest þeirra aðeins að sumrinu.
Stærsta búið framleiddi síðastliðið ár 25,000
pd. af smjöri á dag, þegar bezt lét.
I Noregi hafa aldrei verið rjómabú, heldur
aðeius mjólkurbú, bæði til smjör og ostgerðar.
En nú er einmitt verið að ráðgjöra þar, að
breyta litlu mjólkurbúunum í strjálbygðu sveit-
unum í rjómabú, einkum með því fyrirkomu-
)agi, að nota skilvindustöðvar í sambandi við'
þau, bæði til þess að spara skilvindukaup, en
þó einkum í því augnamiði, að búin geti orðið>
sem stærst.
Sigurður Sigurðsson.
Sláttuvélar og rakstravélar. Þrír bænd-
ur á Austurlandi hafa pantað Herculessláttu.
vélina í vetur, þeir Magnús Bl. prestur Jóns-
son, Runólfur Bjarnason Hafrafelli og Jakob-
Benidiktsson Hallfreðarstöðum. Rekstrarvélar
pöntuðu þeir Magnús, Jabob og Vigfús prest-
ur Þórðarson á Hjaltastað. Sláttnvél hafði.
Vigfús fengið áður.