Freyr - 01.12.1911, Blaðsíða 8

134
FRE 5TR.
blöðin að verða grófari í sér. f>eir sem vilja
bafa spínat meiri hluta sumars verða að sá til
þess þrisvar á hverju vori, með svo sem þriggja
vikna millibili. Af spinati eru aðeins blöðin
borðuð. Mauk úr þeim soðnum og brytjuðum
saman við mjólk og hveiti, bætt með sykri og
salti er indælismatur með fiski.
Garðsúra er matreidd á sama hátt og spín-
at. Það er fleirær jurt, getur vaxið allmörg
ár á sama stað og gefið af sér góð blöð, eru
þau bezt framan af sumri. Súrunni má fjölga
bæði með fræsáningu og Hka með því að skifta
í sundur 2—3 ára gömlum plöntum eða eldri.
Heimilisnjóli vex víða af sjálfu sér heima
við bæi. Snemma á vori eru blöðin góð, mat-
reidd eins og spínat. Nefnast þá njólablöðin
fardagakál.
Hreðkur er ein af þeim matjurtum, sem
rækta má á hverju bygðu bóli þessa lands, það
versta er, að það er svo lítill búbætir að þeim.
Af þeim er rótin borðuð. JÞær mega ekki verða
stórar því þá hættir þeim til að verða holar
innan og trénaðar. f>að má fara að borða þœr
7—8 vikum eftir sáningu. Til þess að geta
haft hreðkur mikinn tíma sumars verður að sá
þeim þrisvar sinnum, með svo sem 3—4 vikna
millibih, líkt og sagt var um spínatið. Hvitar
aflangar hreðkur eru kallaðar grílukerti, þau eru
matarmeiri en hin afbrigðin og álika góð, en
varla eins falleg á borði. Tiðast eru ræktaðar
rauðar hreðkur, en til eru líka hnöttóttar hvítar.
Hreðkurnar eru þvegnar og bornar á borð hrá-
ar og heilar og er lallegra að blöðin hafi ekki
öll verið skorin af. Eru þær svo borðaðar með
þurrum mat. Gott er að hafa lítið eitfc af salti
með þeim.
Kerfill. Það er smávaxin og fíngerð jurt;
af honum eru blöðin borðuð. Það er rétt að
sá til hans tvisvar á sumri, því blöðin verða
ekki eins fíngerð þegar hann er farinn að
blómga. Blöðin eru þvegin og skorin og höfð-
út á súpur. Rétt er að sá til hans á góðum
stað móti suðri, en sé það gert, þá mun mega
rækta hann á hverju sveitaheimili á landinu.
Steinselja. Af henni eru blöðin notuð 1 súp-
ur og saman víð viðmeti með fiski; hún er og
alment notuð til að skreyta með matborð. Hana
þarf að rækta í vermireit eða að öðrum kosti
á skjólgóðum stað móti suðri. Sé til hennar
sáð á bersvæði verður hún ekki brúkleg fyr
en í ágústmánaðarlok. Þrjú afbrigði eru al-
geugust: hið hrokkinblaðaða reynist einna bezt;
hin eru Mayatts og burknablaða steinselja.
Lausnargras (hrafnaklukkubróðir, karsi)
getur alstaðar vaxið í sæmilegri garðmold, þar
sem til hans er sáð. Af þessari jurt er ekkert
notað annað en blöðin, má fara að skera þau
6 vikum eftir sáningu. Þau tapa sór nokkuð
þegar jurtin fer að blómgast; væri bezt að sá
til hennar oftar en einu sinni. Það er alsiða
að sá lausnargrasi við og við árið um kring;
á vetrum er því sáð í smákassa, sem hafðir eru
inni. Blöðin eru borðuð hrá og eru ágæt með
smurðu brauði og köldu kjöti. Lausnargras með
hrokknum blöðum má rækta til prýðis í görð-
um og hafa auk þess til bragðbætis og heil-
næmis.
Laukar eru vandræktaðir hér á landi; hór
tel eg aðeins þær tegundirnar, sem bezt er að
fást við:
Skalotslaukur vex allvel. Hann nífaldast
að tölunni ef staðurinn er hlýr og jarðvegurinn
hentugur. í laukum er mikil næring, en not
þeirra er aðallega fólgin í því, að þeir eru hafð-
ir sem krydd með kjöti og fiskmeti og saman
við viðmeti.
Pípulaukur er fleirær jurt og þrífst ágæt-
lega hér á landi. Blöðin og laukhöfuðin eru
höfð til matar.
Graslaukur er sömuleiðis fleirær og þrífst