Freyr - 01.06.1936, Blaðsíða 4

106
FRÉYR
Fyrstu árin ólst Halldór upp hjá afa
sínum í Laufási, en síSar hjá foreldrum
sínum. Ungur fór hann í MöSruvallaskóla
og lauk þar námi. SíSar var hann nokkur
ár hjá síra Birni, móSurbróSur sínum á
Dvergasteini. Þótti hann þá gáskafullur
unglingur, manna fríSastur og fönguleg-
astur, glímumaSur góSur og karlmenni aS
kröftum. Var þó sagt þar eystra, aS síra
Björn — sem átti fáa sína jafningja aS
kröftum — hefSi stundum gert lítiS úr
kröftum Halldórs, og sýnt honum karl-
mannlegri átök, en Halldór átti kost á aS
sýna. Mun þetta hafa aukiS kapp hans og
stælt viljann, því aS illa þoldi skap hans
þaS, aS reynast „minni maSur“ í nokkurri
drengilegri raun. En þó var honum ljúft,
ef þess gerSist þörf, aS dázt aS yfirburS-
unum, því aS hann bar mikla virSingu fyr-
ir atgervinni, í hverri mynd sem hún var.
Um aldamótin fór Halldór til Dan-
merkur til náms, fyrst í búnaSarskólan-
um á Dalum á Fjóni, og mun þá einkum
hafa haft í huga aS leggja stund á mjólk-
urfræSi, og 1902 gekk hann inn í landbún-
aSarháskólann í Kaupmannahöfn og tók
þar fullnaSarpróf í almennri búfræSi 1904.
ÞaS sumar mun hann hafa ferSast um
Danmörku til þess aS kynna sér búnaSar-
háttu Dana af eigin sjón, en um haustiS
íor hann til Askov — hins nafntogaSa lýS-
háskóla — og stundaSi þar nám um vetur-
inn. Þar meS var skólanámi Halldórs lok-
iS, enda var hann þá betur „skólaSur“ til
hvers konar starfa í þjónustu landbúnaS-
arins, en nokkur annar íslendingur á þeim
tíma, og í hans þjónustu starfaSi hann
líka upp frá því til dauSadags.
SumariS 1905 kom Halldór heim frá
Danmörku, hlaSinn þekkingu, fjöri og á-
huga, og hóf starf sitt meS því aS ferSast
á milli rjómabúanna, sem þá voru á SuS-
urlandi, og leiSbeina þeim, á vegum Bún-
aSarfélags íslands, en hinn 1. september
um haustiS gerSist hann ráSunautur Bún-
aSarsambands Austurlands — sem þá var
stofnaS fyrir ári síSan — og kennari viS
búnaSarskólann á EiSum. Þessum störf-
um gegndi hann fram í febrúar 1907, en
hvarf þá frá þeim, til þess aS taka viS
skólastjórn á Hvanneyri, er hann hafSi
fengiS veitingu fyrir frá fardögum þaS
ár. SíSan kannast allir viS Halldór skóla-
stjóra, sem síSar varS þó tamara aS kalla
„Halldór á Hvanneyri“.
Starfstími Halldórs á AustfjörSum var
of stuttur til þess aS starfa hans gætti þar
nokkuS til frambúSar, en þaS sýnir hverj-
um tökum hann — þá viSvaningur — náSi
þá þegar á nemendum sínum, aS nokkrir
af nemendum EiSaskóla fóru í Hvanneyr-
arskóla um haustiS (1907) og lu'ku námi
sínu þar.
MeS bændaskólalögunum frá 1905 tók
landiS aS sér aS reka hér 2 bændaskóla
— á Hólum og Hvanneyri — á kostnaS
landssjóSs. Skyldi hvor skóli geta haft 40
nemendur í tveggja vetra bóklegu námi,
og óbundnu verklegu námi, þá er óskuSu
þess, en skólabúin átti aS selja á leigu,
skólastjóra eSa öSrum.
Þessi breyting varS á Hvanneyri voriS
1907, er SuSuramtiS afhenti landsstjórn-
inni skólann. Hjörtur Snorrason lét þá af
skólastjórn, en Halldór Vilhjálmsson tók
viS, bæSi skóla og búi. BúiS var myndar-
legt, leigukjörin góS, en jörSin ágæt, og
nú hefir 29 ára reynsla sýnt, aS „Halldór
á Hvanneyri“ var „réttur maSur á rétt-
um staS“, því aS þar óx allt í sambúSinni:
jörSin og áhöfnin meS bóndanum og skól-
inn meS skólastjóranum, og uppspretta
þess vaxtar var Halldór Vilhjálmsson
sjálfur, meS þá bjartsýni og búhyggindi,
þrótt og þekkingu, fjör og festu, sem hon-
um var allt ríflega gefiS, samfara góSu