Freyr - 01.04.1938, Side 16

62
Í<' R K Y lí
Pekingbaunir voru reyndar á sama hátt,
kom í ljós, að daglengdin hafði fyrst áhrif
á þær, er komið var fram í miðjan maí.
Mandarínbaunir breyttust ekki, birtan
virtist ekki hafa áhrif á spírun þeirra á
þennan hátt. Garner og Allard gerðu líka
aðra tilraun á baununum. Þeir létu næmu
baunategundirnar Biloxi og Peking vera
í myrkri frá kl. 18—6 að sumrinu, þ. e.
styttu daginn. Við þetta styttist blaðvaxt-
artíminn (den negetative Periode) og varð
jafnlangur og að vetrinum, um 25 dagar.
Það tókst einnig að lengja vaxtartímann
með því að láta ljós skína á plöturnar frá
sólsetri til miðnættis að vetrinum. Tilraun-
ir þessar vöktu mikla athygli og er nú
þetta mál rannsakað víða um heim. Eftir
áhrifum birtunnar má skipta jurtunum í
þrjá aðalflokka: langdegisjnrtir, skamm-
degisjurtir og ónæmar jurtir, sem dag-
lengdin ekki virðist hafa veruleg áhrif á.
Langdegisjurtir bera fyr blóm en ella,
þegar dagurinn er langur, 14—18 tímar.
Sé dagurinn mjög stuttur blómgast þær
alls ekki, en geta þroskast að öðru leyti.
Skammdegisjurtirnar blómgast aftur á
móti bezt, þegar dagurinn er stuttur. Þær
eru fljótastar til blómgunar, þegar dagur-
inn er t. d. 10—12 tímar á meðan þær
spíra. Flestar norðlægar jurtir, t. d. vor-
sæðistegundir, bygg, hafrar, sumarhveiti
og sumarrúgur, eru langdegisjurtir. Chry-
santhemer, jólastjarna, tóbak o. fl. eru aft-
ur á móti skammdegisjurtir. Nú er mikið
farið að hagnýta þessi birtuáhrif. í Kali-
forníu eru stór gróðurhús, þar sem rækt-
aðar eru Chrysanthemer. Eru þær látnar
vera í myrkri frá kl. 18—6 daglega. Með
þessari aðferð getur gróðurhúsaeigandinn
komið með blómgaðar Chrysanthemer á
markaðinn 2 mánuðum á undan öðrum,
sér til stórhagnaðar. Jólastjarna er vön
að blómgast í skammdeginu, en með því
að „stytta daginn“', þ. e. skyggja á hana
nokkurn hluta dagsins (um 14 tíma), má
fá hana til að bera blóm að sumrinu.
1 Rússlandi hafa verið gerðar merkileg-
ar tilraunir með korntegundir. Er bæði
birta og kuldi látin hafa áhrif á sáðkorn-
ið (yarówisation). Hefir tekizt með þessu
að láta kornið þroskast talsvert fyr en
venjulega og þar með hægt að rækta það
á norðlægari stöðum en áður. Tegundin
Triticum durum (hveititegund) er t. d.
látin spíra við aðeins 3 0 hita. Eru síðan
kímplönturnar hafðar í góðri birtu 10—
15 daga. (Kuldi meðan á spírun stendur
virðist flýta vextinum.) Við þessar aðfar-
ir hefir kornið skriðið 20—30 dögum fyr
en vanalega. Hefir það auðvitað stórkost-
lega þýðingu. I Hollandi hefir meðal ann-
ars verið reynt „franskt hveiti“ eða
„yancquais“. Mátti ekki sá því seinna en
í marzlok, ef góð uppskera átti að fást, en
ef birtu- og kuldaaðferðin er notuð, má sá
því allt til aprílloka og fá jafngóða upp-
skeru. Þá reyna einnig Svíar þessa aðferð
með góðum árangri hin síðari ár. Er sjálf-
sagt að reyna þetta hér á landi. Því til
hvers er að vinna, ef það heppnaðist að
láta kornið þroskast á 2—3 vikum skemri
tíma en nú er völ á? Kornyrkjan yrði þá
örugg í flestum sveitum landsins. Mætti
jafnvel takast að rækta hveiti í góðum hér-
uðum. Með kynbótum og „yarówisation“
hefir Rússum, Svíum o. fl. þjóðum tekizt
að rækta korn miklu lengra norður á bóg-
inn en áður var unnt. Við verðum að færa
okkur þetta í nyt sem fyrst. Athugið einn-
ig, þegar þið útvegið ykkur jurtir frá út-
löndum, að það er ekki nóg að spyrja eft-
ir hitanum eða kuldanum í því landi, sem
þær eru frá, birtan þarf einnig að vera
svipuð þar og hér. Þetta hefir lítið verið
athugað við val jurta til ræktunar á nýj-
um stað, enn sem komið er. En nú eru
augu manna að opnast fyrir þessu mikla
atriði. 1 gróðurhúsum má oft hjálpa með