Tímarit Verkfræðingafélags Íslands


Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 29.12.1949, Síða 14

Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 29.12.1949, Síða 14
88 TÍMARIT V.F.I. 1949 12. mynd. (Millikan.) Jónmyndun í gufuhvolfinu á ýmsum stöðum. ur yfir 60. breiddargráðu, eykst jónmyndunin ekki frekar. Orka sú, sem geimgeisla-agnirnar þurfa að hafa til þess að komast inn í gufuhvolf jarðarinnar við segul- miðbaug, er um 2 • 10'" ev., en við 60. breiddargráðu er þessi orka um 2 • 109 ev. Niðurstöður jónmynd- unarmælinganna sýna okkur, að um helmingur geim- geislaorkunnar berst með ögnum, sem komast til jarðarinnar við miðbaug og hafa því orku, sem er meiri en 2 • ÍO10 ev. Hinn helmingurinn kemur með ögnum, sem hafa orku á milli 2 • 10" ev. og 2 • 10"' ev. Þar sem geislunin vex ekki frá 60. breiddar- gráðu til pólanna, virðast engar af frumögnum geim- geislanna hafa minni orku en 2 • 10" ev. Þess hefur verið getið til að segulsvið sólarinnar útiloki allar agnir með minni orku. Mælingar á geimgeislamagninu í gufuhvolfinu á mismunandi stöðum gefa góða hugmynd um, hvern- ig orkan skiptist á milli þeirra af frumögnum geim- geislanna, sem hafa minni orku en 2 • 1010 ev., en hinsvegar gefa þær engar upplýsingar um orkudreif- inguna þar fyrir ofan, eða hve mikil orka einstakra agna geti orðið. Til þess að ná þessu marki, verð- ur að gripa til orkumælinga á umbreyttu geislun- um, mesónunum og elektrónunum. Beygja brautanna í sterku segulsviði er vel fallin til ákvörðunar á ork- unni, ef orkan er ekki of mikil, sbr. 5. mynd. Ef orka agnanna er yfir 2 • 1010 ev. verður beygja braut- anna ómerkjanleg með því segulsviði, sem fært er að framkalla í þokuhylkinu, og orkumælingin ófram- kvæmanleg. Nokkra hugmynd má fá um orku mesónanna með því að athuga, hve Iangt þær komast niður í jörð- ina. Eins og áður var sagt, greinast mesónubraut- imar lítið, en orkan fer aðallega í að mynda jónir meðfram brautinni. Orkutapið stendur í réttu hlut- falli við efnismagnið, sem mesónan fer í gegnum, og er um 2 • 108 ev. fyrir einn metra af vatni. Mæl- ingar á geimgeisium hafa farið fram í djúpum námu- göngum, og hefur þeirra allsstaðar orðið vart, þar sem þeirra var leitað. Cýpst hafa þeir verið mældir undir um það bil 600 m þykkum jarðlögum, en þar reyndist fjöldi geimgeisla-agnánna um 10.000 sinn- um minni en við yfirborð jarðar. Til þess að mesóna komist niður í þetta dýpi, verður orka hennar í upp- hafi að vera meira en 3 • 1011 ev., en þar sem mesón- an myndi aldrei hafa meiri orku en geimgeisla-ögn- in, sem skapaði hana, þá hlýtur viss hluti frumagn- anna að hafa orku, sem fer fram úr þessu gildi. Enn stærri tölur fyrir orku einstakra geimgeisla- agna fást með því að athuga elektrónuskúrirnar. Með Geiger-teljurum hefur verið sýnt fram á að skúrir þessar ná stundum yfir svæði, sem skiptir hundr- uðum metra í þvermál, og með þokuhylkis-myndum má fá góða hugmynd um gerð skúranna í smáat- 13. mynd. (Corson og Brode.) Partur af stórri elektrónuskúr. riðum. Myndatökinni er þá stjórnað af nokkrum Gei- ger-teljurum, sem dreift er yfir stórt svæði, og mynd aðeins tekin þegar geimgeisla-agnir fara samtímis í gegnum alla teljarana. 13. mynd er tekin á þenn- an hátt. Með þessu móti hefur verið sýnt fram á að stórar elektrónuskúrir geta innihaldið svo miljónum

x

Tímarit Verkfræðingafélags Íslands

Slag av riti:
Flokkur:
Gegnir:
ISSN:
0371-8131
Mál:
Árgangir:
70
Útgávur:
349
Registered Articles:
2
Útgivið:
1916-1985
Tøk inntil:
1985
Útgávustøð:
Útgevari:
Verkfræðingafélag Íslands (1916-1985)
Keyword:
Lýsing:
Tímarit Verkfræðingafélags Íslands

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Verkfræðingafélags Íslands
https://timarit.is/publication/860

Link til dette eksemplar: 6. tölublað (29.12.1949)
https://timarit.is/issue/348149

Link til denne side: 88
https://timarit.is/page/5457886

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.

6. tölublað (29.12.1949)

Gongd: