Akranes - 01.10.1947, Qupperneq 23

Akranes - 01.10.1947, Qupperneq 23
tíð allra. — Alltaf varð borðaður sami maturinn á aðfangadagskvöldið; steiktar rjúpur og hrisgrjónagrautur með rúsínum. Svo var drukkið súkkulaði seinna um kvöldið, en á jóladaginn var maturinn kalt hangikjöt og rauðgrautur. — 1 þann rauðgraut var hvorki notaður ávaxtalitur, essensar eða annað „gums“ eins og nú tíðkast. Hann var búinn til úr virkilegum kirsuberjum, sem þá fengust þurkuð í búðunum. Berin voru stautuð í mortéli og síðan soðin, en hratið sigtað frá og úr seið- inu var grauturinn búinn til. 1 hann voru látnar heitar möndlur og út á hann hafður rjómi. —- Þetta var ósvikinn matur, enda fólkið ekki þá orðið eins menntað og nú og kunnu því ekki matarsvik. Ég var oft látinn stauta kirsuber í eldhúsinu heima þegar ég var drengur, og þvi get ég lýst þessari grautargerð svona vel. — Rauð- grauturinn hjá okkur í Hólminum var annar varningur en sykurleðjan rauða, sem kölluð er ýmist grautur eða súpa og nú er borin fram á opinberum veitinga- húsum hér á landi, að ég ekki tali um ís- gumsið, sem flestum þykir svo gaman að sulla í sig til hátiðarbrigða! Þegar búið var að borða, var kveikt á jólatrénu, sem ávallt var haft í stóru gesta- bergi við hliðina á borðstofunni og komu þá mörg nágrannabörn til þess að taka þátt í gleði okkar og gjöra okkur hana enn meiri. — Jólatréð var heimatilbúið. Það var úr tré með álmum, og hafði hagleiks- maðurinn, Sveinn Jónsson snikkari, bróðir Björns ráðherra, smíðað það. — Það var notað ár eftir ár, og var meir en mann- hæð. — Á hverju ári var það klætt skrúð- grænum einihríslum og sortulyngi. — Bræðurnir á Svelgsá, Guðbrandur hrepp- stjóri, sem þar býr enn, og Sigurður hús- gagnasali vestur í Klettafjöllum, rifu fyrir okkur einihríslur á jólatréð fyrir jólin. — Tréð var skreytt kertum og skrauti úr pappír, annað var ekki til þá nema loga- gilt stjrna úr pappa, sem var í toppi trés- ins. — Hún táknaði stjörnuna í austri, sem lýsir mönnunum enn í dag. Jólin voru hátíð ljósanna, og það eru þau enn. — Okkur þótti dýrðleg sjón, þeg- ar dyrnar á gestaherberginu í gamla kaup- naannshúsinu opnuðust á aðfangadags- kvöldið, og við augum okkar blasti jóla- tréð, alsett ljósum og skrauti. Við döns- uðum kringum það og lékum okkur, og tóku þeir fullorðnu þátt í þeirri gleði, einkum faðir okkar, sem naut sín svo vel nieðal barnanna. — Hann átti svo hægt með að hlæja með þeim, en lika gat hann tekið þátt í sorg þeirra og grátið með þeim, ef svo bar undir. — Hann var svo næmur fyrir áhrifum frá saklausum barnssálum. Hann var alltaf barn í aðra röndina, en hins vegar karlmannlegastur allra karl- manna. Allir fengu sömu jólagjöfina af trénu, akranes en hún var ekki verðmikil. Það var aðeins smáriðin karfa úr tvilitum pappír, fyllt með brjóstsykri, piparkökum og rúsínum. — Það var enginn rauður hundraðkróna seðill í botninum á þessum körfum, eins og nú er farið að tiðkast, en þeim fylgdi einlægvu- hlýhugur góðra manna og hann var reiknaður til verðmætis í gamla daga. — Og nýlega hitti ég einn gamlan vin minn, af tilviljun, í strætisvagni í Reykja- vík; sem enn átti óútkulnaðar glæður endurminninganna um ánægjulegar stundir á aðfangadagskvöld jóla, fyrir 50 árum, á gamla kaupmannsheimilinu í Stykkishólmi. — Svona getur þetta enzt lengi. — Á aðfangadagskvöldið komu fáir eða engir gestir til okkar, nema börnin. Það var farið snemma að hátta, en á Jóladag- inn fóru allir í kirkju. Þá hafði maturinn verið tilbúinn áður, og þess vegna gátu stúlkurnar okkar farið lika. — Jóladagana alla var mikið um boð hjá foreldrum mín- um og vinum þeirra. —- Það var spilað mikið og borðað mikið af góðum mat, og höfð góð vin með, en alt i mesta hófi. — Húsið okkar var stórt og heimilið rík- mannlegt á þeirra tíma mælikvarða, þó að heimili ríkra manna nú, „slái það út“. — Teppin og stólarnir voru ekkert dýrir, og eiginlega var það ekki mikið af verð- mætum munum, en einhvern veginn var nú blærinn á stofunum og andrúmsloft- ið, sem var yfir heimilinu, þannig, að öllum leið þar vel og litu svo á, að það væri eitthvert öryggi í því, að eiga þar at- hvarf. Þar var eindrægni og samúð meðal allra, húsbónda og hjúa, fullorðinna og barna, og kom þetta ekki sízt fram á hátíð kærleikans, — jólunum sjálfum. Ég hefi oft á lífsleiðinni verið forsjóninni þakklát- ur fyrir það, að hafa lofað mér að alast upp fyrir það, að hafa lofað mér að alast upp í þessu umhverfi. — í húsinu voru tvær aðalstofur, sem þá voru kallaðir salir. Það var stássstofan og borðstofan. Þær voru sitt á hvorri hæð, sú fyrri niðri, þvert yfir húsið að sunnan- verðu, og borðstofan uppi og var kölluð norðursalur. — Gestunum var alltaf boðið inn í stóru stofuna niðri, en uppi var mat- ast og veittar góðgerðir. — Kaffið eftir máltíðirnar, var ávallt drukkið niðri; Þar voru sætin þægilegri og umhverfið vist- legra. — Það var ekkert hátt til loftsins í stofunum og í loftunum voru bitar, en þetta setti vissan blæ á umhverfið og hús- gögnin, sem var í einkennilegu samræmi hvað við annað, þó að allt væri í rauninni ósamstætt og týnt saman úr mörgum bú- um og sitt úr hvorri áttinni. — Skattholið úr búi afa míns í Höfn, ásamt könnunum með silfurlokunum, sem á þvi stóðu. — Dragkistan úr búi Árna gamla Thorla- cius. Hornskápurinn með kúftu hurðinni, var fluttur utan úr Ólafsvík o. s. frv. Mér er minnisstæður blærinn, sem var yfir öllu þegar búið var að búa heim- ilið undir móttöku gesta til kvöldboðs i jólavikunni. — Allt var fágað og hreint, hlítt og bjart, Allir voru komnir í beztu fötin. Maturinn tilbúinn; búið að setja vínið í gömlu kristallflöskurnar og ilja það lítið eitt. — Á borðið var búið að leggja drifhvítan damaskdúk. „Serviett- urnar“ stóðu eins og biskupshúfur á disk- unum. — Hátiðastellið, — matarstellið gamla með norræna drekamunstrinu var notað og allt gamla borðsilfrið. — Á miðju borðinu var stóra krystalskálin á silfur- fætinum, full af ávöxtum, og ljósastjak- arnir fimmálmuðu, sem henni fylgdu, en þetta þrennt var gjöf Islendinga i Kaup- mannahöfn til af míns og ömmu þegar þau höfðu verið 60 ár í hjónabandi. — Yfir borðinu hékk glæsilegur lampi, en honum fylgdu þrennar tveggja kerta ljósastikur, sem voru skrúfaðar á hann þegar mest var haft við, en niður úr þeim héngu margar slípaðar glerstangir, sem juku mikið á ljósadýrðina og birtuna. Gestirnir komu stundvíslega. — Þeir höguðu sér eins og siðaðir menn, enda voru þeir það. — Húsbændurnir urðu eitt gleðibros þegar vinirnir þeirra voru að koma, og tóku þeim af einlægri alúð, enda var þarna um innilega vináttu að ræða milli þessa góða fólks, sem enntist þangað til dauðinn flutti það til betri tilveru. — Þegar allir voru komnir, var gengið upp stigann og setzt að borðum uppi á norður- salnum. — Maturinn var venjulega fá- breyttur en góður; súpa, steik (venjulega rjúpur, stundum innbakaðar) og ábætir, sem venjulega var gamaldags búðingur, sem kallaður var „Trifli“ og mun vera enskur að uppruna. Þessi búðingur þótti mér beztur af öllum mat. Þegar búið var að borða, var kaffið drukkið niðri. Þá var búið að slá þar upp spilaborðum og láta á þau kertastikur og spilapeninga. — Spilaborðin voru póleruð, úr mahgni, á fjórum bognum fótum. — Síðan var spilað fram yfir miðnætti. Karl- mennirnir við annað borðið, en frúrnar við hitt. Spiðað var „Lhombré“ og „Whist.“ — Hvildir voru teknar til að rabba saman og te var drukkið áður en farið var heim. — Vinir foreldra minna, sem tíðast voru gestir þeirra, voru þessir: Sigurður Jónsson sýslumaður, fóstur- og systursonur Jóns forseta, giftur frænku sinni, Guðlaugu dóttur Jens rektors. Þau voru glæsilegustu hjón og göfug eftir því, en dóu bæði ung. — Hjörtur lónsson læknir var einkavinur föður míns. Hann var giftur Ingibjörgu Jensdóttur, systur sýslumannsfrúarinnar, en hún var tryggðatröll og mikil vinkona móður minnar. — Hjörtur var gáfaður maður og göfugur, karlmenni mikið, en dó ungur. — Möller lyfsali og frú hans voru einkar 131

x

Akranes

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Akranes
https://timarit.is/publication/865

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.