Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.06.1964, Blaðsíða 12

36
TlMARIT VPl 1964
Ef námsskrá Menntaskólans nú er borin sam-
an við námsskrána, sem gilti fyrir þrjátíu árum,
sést að engar verulegar breytingar hafa verið
gerðar á henni á þessu tímabili. Kennsluaðferð-
irnar munu einnig að mestu vera þær sömu. Enn
í dag er næsta ófullkomin aðstaða til að nota við
kennsluna tæki sem segulbönd, kvikmyndir og
skuggamyndir. Ef kennslubækurnar eru skoðað-
ar, sjást mörg dæmi um næsta ófullkomnar bæk-
ur. Sem dæmi má nefna kennslubók í efnafræði,
sem kennd var við Menntaskólann í Reykjavík í
nærri þrjá áratugi, en var þó hætt að kenna fyrir
þremur árum. Kennslubók þessi gat aldrei talizt
annað en ófullkomin tilraun til að skrifa fyrstu
íslenzku kennslubókina í þessari grein. Slíkt
hirðuleysi um námsefnið vekur fyrst undrun og
reiði en verður þó skiljanlegt, þegar þess er
gætt, hvernig skólarnir hafa verið reknir. Aldrei
mun hafa verið lögð á það áherzla, að hlutverk
skólastjóranna hafi verið annað en að stjórna
daglegum rekstri skólanna, og viðleitni þeirra til
að bæta úr ýmsu því, sem aflaga fór og einhvern
kostnað hafði í för með sér, mun oftast hafa
mætt litlum skilningi hjá fræðsluyfirvöldunum.
Rektor Menntaskólans í Reykjavík var t.d. árum
saman neitað um fjárveitingu til að bæta tækja-
kost skólans fyrir kennslu í eðlisfræði og efna-
fræði, og það enda þótt tæki þau, sem til voru,
ættu í rauninni heima í glatkistunni. Hvað gat
hann þá gert við því þótt ein kennslubók í þess-
um greinum væri ekki sem heppilegust?
Ekki hefur heldur verið hægt að ætlast til, að
kennararnir leystu þennan vanda fljótt. Ef vel á
að vera kostar það gífurlega vinnu að semja
kennslubók fyrir menntaskóla og þessa vinnu
fá þeir ekki greidda, nema að mjög litlu leyti.
Sama má reyndar segja um allar bætur á kennsl-
unni, þó ekki sé nema að skipta um kennslubók
eða kennsluefni, að þær hljóta að kosta kennar-
ana mikla vinnu, sem aldrei verður greidd. Á
sama tíma hafa menntaskólakennararnir orðið
að hlaða á sig mikilli vinnu til að draga fram
lífið. Ekki síður í þessum málum en húsbygg-
ingarmálum hafa stjórnarvöldin sýnt tómlæti
sitt. Engan þarf því að undra, að gróðurinn skuli
ekki blómstra í þessum jarðvegi.
Af því sem hér hefur verið sagt um þessi mál
er ljóst, að við teljum að menntaskólarnir hafi
verið vanræktir mjög síðustu tvo áratugina og
að þjóðfélagi okkar er fjárhagslegur voði búinn,
ef ekki verður tekin upp ný stefna. Okkur er
ljóst, að þessi vandi er torleystur, því undirrót
hans er fyrst og fremst vanmat mikils hluta ís-
lenzku þjóðarinnar, ráðamanna ekki síður en
annarra, á gildi menntunar. Þó má oft lesa úr
penna þeirra manna, sem mestu ráða um þessi
mál, að mikilla og skjótra breytinga sé þörf, en
annaðhvort er skilningur þeirra of takmarkaður
eða að skilningsleysi annarra verkar lamandi á
framkvæmdagetu þeirra. Enn fremur kann það
að vera að þeir telji þær breytingar nægar, sem
orðið hafa. Hér er þó ekki aðeins breytinga þörf
heldur skjótra og mikilla breytinga.
4. Kennsluhættir í menntaskólum.
Fram á þennan dag hefur kennslan í íslenzk-
um menntaskólum að mestu farið fram á þann
hátt, að nemendurnir skulu hafa lært ákveðna
lexíu fyrir hvern dag og kennslustundin notuð
til að ganga úr skugga um, að nemendurnir hafi
hlýtt. Varla getur nokkur vafi leikið á því,
að á þessu muni verða mikil breyting næstu
ár, þannig að mun meiri áherzla verði lögð á
sjálfstæða vinnu nemenda. Nemendum mun frek-
ar verða kennt að notfæra sér handbækur og
önnur hjálpargögn en að læra utanbókar ákveðn-
ar staðreyndir. Til þess að gera þetta mögulegt
þarf að koma upp aðstöðu fyrir nemendur til
vinnu í skólunum utan venjulegra kennslustunda,
aðallega með fullkomnu áhalda- og bókasafni.
Við þessa vinnu myndu nemendur þurfa að njóta
handleiðslu kennaranna að nokkru leyti. Auk
þessa teljum við, að notkun segulbandstækja,
kvikmynda, sjónvarps og jafnvel reiknivéla muni
aukast mjög við kennslu í menntaskólum á kom-
andi árum.
5. Deildaskipting og kjörgreinar.
Við teljum, að megintilgangur menntaskól-
anna sé að búa nemendur undir háskólanám.
Æskilegt er því, að nemendur geti valið nokkuð
milli greina, eftir því hvert hugur þeirra stefnir.
Fyrir þessari þörf er að nokkru séð í mennta-
skólunum í dag með skiptingu í máladeild og
stærðfræðideild. Við teljum, að þessi skipting
sé nú orðin algjörlega ófullnægjandi, sumpart
vegna þess, að námsefni deildanna er úrelt á
mörgum sviðum og sumpart vegna þess, að nem-
endunum sé með núverandi skipulagi varla
skapaðir nægir möguleikar á að velja á milli. Við
teljum, að um tvo kosti sé þá að velja. Hinn fyrri
er sá að bæta þriðju deildinni við, einhverskonar
náttúrufræðideild auk þess sem núverandi mála-
deild og stærðfræðideild yrðu endurskipulagðar.
Hinn síðari er að leggja alveg eða að verulegu
leyti niður alla skiptingu í deildir en að taka
upp kjörgreinar í stað þeirra. Vissar greinar
yrðu að sjálfsögðu skyldugreinar en auk þeirra