Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.12.1965, Blaðsíða 12

68
TIMARIT VFI 1965
3 fasa vöf
skammhlaupssnúð. Snúningshraðinn er
3000 s/m og slippið við fullt álag er innan
við 0.6%.
Rafallinn er svonefndur „homopolar"
rafall, 14 kW, 500 volt, 1050 Hz. Segul-
mögnunarvör eru í statornum og því engir
sleituhringir. Tíðni straumsins frá rafaln-
um breytist í réttu hlutfalli við breytingar
50 riða tíðni notendakerfisins og þar sem
næmisvið móttökuliðanna er mjög breitt,
eins og nánar verður getið siðar, er hraða-
stilling hreyfilsins ekki nauðsynleg. Þar
sem hvorki eru sleituhringir á hreyfli né
rafal, er bygging riðbreytisamstæðunnar
því einföld og traust og hún örugg í rekstri.
Á mynd 4 er sýnd uppbygging tóntíðni-
rafalsins, og þá sérstaklega hvernig segul-
mögnunarvöfunum er komið fyrir.
Þar sem rafallinn lestast af öllu veitukerfinu, sem
hann fæðir út á, er stærð hans ákveðin út frá heildar-
stærð kerfisins og er ca. 0.1% af málraun þess. Miðað
við tvöföldun á 10 árum cotti því sendibúnaðurinn að
nægja í næstu 12 ár.
Segulmögnunarstraumur rafalsins er fenginn frá sér-
stökum seleníumafriðli, sem tengdur er i Graetz-brú og
gefur 42 volta jafnspennu.
Ræsirofi hreyfilsins er sjálfvirkur stjörnu-þríhyrnings-
rofi með yfirálagsútleysingu.
Segulrofinn, sem matar tóntíðniimpúlsana inn á ein-
angrunarspenninn i tengisellunni, ervenjulegur 3-fasa, 60A
segulrofi með ýmsum hjálparrofum. En í segulrofahúsinu
eru innbyggðar 3 spólur, sem við opna stöðu segulrofans
tengjast inn á lágspennuhlið einangrunarspennisins, þeg-
ar impúls er sendur út. Spanhæfni þessara spólna er
ákveðin þannig, að þær, ásamt þéttunum og spólunum
í tengisellunni, sem þær tengjast við i röð, hafa hverf-
andi lítið viðnám fyrir 1050 riða straum og skamm-
hleypa því reikandi yfirsveiflustraumum með þeirri tíðni,
sem kynnu að myndast í veitukerfinu eða aðliggjandi
háspennukerfum og gætu haft truflandi áhrif á mót-
tökuliðana.
B. 6 kV tengibúnaður.
Frá fyrrnefndum impúlsseglurofa eru tóntíðniimplús-
arnir sendir út á 6 kV kerfið í gegnum tengiselluna.
Á mynd 5 er sýnd straumrás sellunnar.
Frá segulrofanum fer straumurinn inn á forvaf ein-
angrunarspennisins, en hann er 14 kVA, 500/100—270
volt og tengdur í stjörnu-stjörnu. Notkun þessa spennis
hefur þann kost, að ekki þarf að einangra tóntiðniraf-
alinn fyrir 6 kV. Ennfremur einangrar spennirinn stjörnu-
miðju tengisellunnar og gefur möguleika á stillingu á
tóntíðnispennunni úti í kerfinu, þar sem 3 úttök eru
á hverri spólu bæði á forvafi og bakvafi (skv. mynd 5).
Spennirinn er stilltur þannig, að sendispennan er ca. 3%
af netspennunni.
Strax á eftir bakvafsúttökum eru tengdir yfirspennu-
afleiðarar milli fasa. Síðan koma 40 A straummælar
fyrir tóntíðnistrauminn og eru þeir tengdir beint á
skinnurnar.
Frá straummælunum liggur straumrásin í spólurnar
og síðan þéttana og þaðan upp á vör og teinrofa og loks
inn á 6 kV safnteina í gegnum álagsrofa.
Þéttarnir eru 10 /íF en spólurnar 1,4—2,7 mH, stillan-
legar með ca. 0.04 mH þrepum. Spólurnar eru stilltar
4. mynd. Skýringarmynd af tóntíðnirafal.
þannig, að þær, ásamt þéttunum raðtengdum, myndi sem
minnst viðnám fyrir 1050 Hz, en þá jafnframt mikið
viðnám fyrir 50 Hz, þ. e. mynda gildru fyrir 50 Hz og
varna því að einangrunarspennirinn lestist með 50 riða
straum.
Teinrofinn er tvöfaldur, þ. e. fyrir utan venjulegan
3-póla teinrofa, er sambyggður 4-póla jarðtengirofi,
sem skammhleypir milli fasa og núllpunkts í bakvafi
einangrunarspennisins. Með þessum rofa er því hægt að
afhlaða þéttana í gegnum spólurnar og bakvaf spenn-
isins og jarðbinda allt saman, sem verður að gera, ef
vinna þarf inni í sellunni. Sambyggð rofanum eru svo
venjuleg háspennuvör.
Búnaður sá, sem nú hefur verið lýst, er allur stað-
settur í kjallara aðveitustöðvarbyggingarinnar í sama
herbergi og spennistöð fyrir eigin notkun stöðvarinnar,
(sjá mynd 1).
Varðandi truflun í öðrum bæjarkerfum má geta þess,
að tóntíðnin er valin m. a. með hliðsjón af því að skamm-
hlaupimpedansinn í 30/6 kV spennunum veiti mikið við-
nám fyrir tóntíðnistrauminn. Það tapast þvi hverfandi
lítil sendiorka yfir i nærliggjandi kerfi og engin hætta á
truflunum, þótt þar væri álagsstýring og notuð sama
tíðni.
Til gamans hefur tóntíðnispennan verið mæld á not-
endakerfi við Elliðaár, og reyndist hún vera aðeins um
1,8% af tóntíðnispennunni í aðveitustöð Rafveitu Hafn-
arfjarðar.
C. Stjórntafla.
Stjórntafla álagsstýringarkerfisins er byggð í stand-
andi stálskáp og var, skv. ósk Rafveitu Hafnarfjarðar
byggð þannig, að hægt var að byggja hana við stjórn-
töflu hinnar nýju aðveitustöðvar sem níundu eininguna.
Með stjórntöflunni eru 3 eftirfarandi möguleikar á
stjórnun kerfisins fyrir hendi:
1. Alsjálfvirk stjórnun á 22 rásum með rofaklukku,
sem hægt er að láta rjúfa eða kveikja á hvaða tíma
sólarhrings sem er, sérhverja rás óháða hverri ann-
arri.
2. Sjálfvirk stjórnun með ljósnemabúnaði á allt að
tveimur rásum fyrir götulýsingu eða þess háttar.
3. Handstjórn á einni eða fleiri rásum með sérstökum
rofum á töflunni og er einn rofi fyrir hverja rás.
Um leið og einni rás er stjórnað með handstjórn
útilokast sjálfvirk stjórn á þeirri rás.
Með smávægilegum breytingum eru fleiri möguleikar
fyrir hendi, sem getið verður síðar.