Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1893, Blaðsíða 78

ekki boðið honum byrginn. Var honum nauðugur einn kosturað
leggja niður völdin. Urðu þeir ásáttir um að fela stjórn _IS'
lands tveim merkismönnum*) innlendum. Skyldu þeir ábyrgjast
að fé og fjörvi allra Englendinga á eynni skyldi borgið. Jorgenson
og Trampe sigldu til Lundúna. hvor á sínu skipi, Jorgenson til
að verja athöfn sína, er hann skipaði sér í konungatölu, Trampo
til að kæra hann fyrir Bretastjórn. Á þriðja degi eptir að þeir
lögðu af stað, kom eldur upp i skipi Trampes. Jorgenson koffl
að og mátti ekki seinna vera; bjargaði hann skipshöfninni fra
herfilegum dauðdaga. Hooker segir: »sælir þóttumst vér, er ver
forðuðum lífl voru og fötunum, sem vér stóðum í; var það ao,
mestu að þakka hinum fágæta dugnaði Jorgensons, þar eð nærr’
öll skipshöfnin var höggdofa af ótta. Hann steig síðastur allra
af hinu brennandi skipi, eins og við var að búast af honum«-
þegar Jorgenson kom til Lundúna settist hann að þar sem hann
hafði búið áður og sendi flotastjórninni skýrslu. Trampe grein
sendi henni strax kæruskjal gegn Jorgenson. ritað í bræði °P
gerði nákvæmlega grein fyrir allri meðferðinni á sér eptir fyrirlag1
Jorgensons. Handrit þessa skjals er í British Museum. Gren-
anum gekk betur en Jorgenson, þó hann fengi ekki allt s»t
fram, hann fór fögrum orðum um stjórnina og sagði meðal
annars í bréfi: »Sérlega vel hefur verið farið með Island og mal-
efni þess hér; ráðgjafar Bretakonungs hafa látið sér umhugað uin
velferð þess; þetta, og einkum loforð þau, sem gefin hafa verið
fyrir ókomna tið, hefur algjörlega rætt alla beiskju burt ur
hjarta mínu«.
Jorgenson var þá tekinn höndum, ekki vegna þess að hann
hafði tekið sér konungstign á íslandi, en fyrir lagabrot. Honuni
hafði verið sleppt úr varðhaldi gegn loforði hans við drengskap
sinn, að flýja ekki, og þó hafði hann farið. _Var hann settur i
Tothill Pields fangelsi og síðan á varðskip, er lá við Chatham.
Voru margir bandingjar úr ófriðnum þar í haldi. Var þar farið
hraklega með hann. En Englandsstjórn lýsti yfir í opnu bréfi, að
ísland skyldi vera friðheilagt ineðan ófriðurinn stæði; skyldi enginn
gera þar óskunda né heldur neinu skipi, sem flytti vörur milli Is-
lands og Englands. Segir því Sir Joseph Hooker, að stjórnar-
bylting Jorgensons liafi orðið til þess «að gera eyna óhultari fyrir
áhlaupum en áður og vísa veg til að bæta kjör íbúanna«. Bylt-
ingar eru dæmðar eptir því, hvort þær heppnast eða ekki. þessi
bylting var íslandi til góðs. það var tekið fyrir hendur Jorgenson
svo íijótt, að ekki er hægt að segja hvað úr honum hafði rætst,
ef hann hefði haft taumhaldið lengur? Tók hann það frani í
vörn sinni fyrir flotastjórninni, að hann hefði gert Islendinga
frjálsa án þess að vekja manni blóð eða setja nokkurn í fangelsi
og að hann hefði veitt landinu blessun frjálsrar verzlunar og
margkúgaðri þjóð bjartar vonir. Sir J. Hooker segir að ein hin
merkilegasta af endurbótum þeim, er hann ætlaði að koma á,
*) Magnúsi Stephensen og Stefáni amtmanni.
(ao)