Freyr - 01.10.1945, Blaðsíða 16

150
PHEYft
frá þessum bæjum, nema bóndinn á Haugi
keypti fyrir nokkrum árum lanbhrút í
Litla-Hvammi, sem hefir reynst vel.
Ég undrast það t. d., hvernig bændur,
sem missa árlega yfir 40% af ám sínum úr
mæðiveiki, eins og nokkrir bændur í Mið-
firði gera,skuli á hverju hausti að undan-
förnu hafa getað látið það viðgangast að
margar gimbrar frá Litla-Hvammi væru
drepnar. Þeim var frekar vorkunn um skeið
að sækjast ekki eftir fé frá Haugi eða
Bjargi, því að á báðum þessum bæjum
drapst margt fé fyrst, þegar mæðiveikin fór
að geysa um Miðfjörðinni og auk þess er
riða í fé á Bjargi, en hún er því miður víða
til staðar. En Litla-Hvamms féð hefir
reynst hraust frá því mæðiveikin gerði
vart við sig í þeim stofni
í Reykholtsdalnum hafa sumir bændur
sýnt nokkra viðleitni, til þess að rækta
hraustara fé, einkum nú síðustu árin.
Á Kjalvararstöðum var mjög næmt fé,
en þar eru glöggir bændur, sem hafa reynt
að fá hrausta hrúta, til að ala upp undan.
Þeir hafa þegar náð nokkrum árangri.
Unga féð lifir þar nú betur en það gerði
fyrir nokkrum árum. Bezt hefir þar reynst
hrútur frá Vilhelm Steinssyni frá Fossi
í Hrútafirði, en hann á hraust fé.
Annar bóndi í Reykholtsdal, í Nesi, fékk
einnig hrút frá Fossi en missti hann, af-
kvæmi hans reynast óhraust.
Bóndinn á Gilsbakka í Hvítársíðu er
glöggur fjárræktarmaðíar. Hc(núm hefir
tekizt með ræktun síns eigin fjár að draga
nokkuð úr vanhöldum af völdum mæði-
veiki. Hann hefir ekki fengið sér hrúta, sem
von var til að væru hraustari en hans
heimafé, fyrr en nú allra síðustu árin,
er hann fékk hrúta frá Kleifum í Gilsfirði.
Afkvæmi þeirra eru enn of ung, til þess að
unt sé að sjá, hvort þau reynast betur en
féð af heimastofninum.
Þeir bændur sem minnst missa úr mæði-
veikinni þurfa nauðsynlega að halda ættar-
tölubækur yfir fé sitt, til þess að finna
hraustustu ættirnar og einstaklingana í
hjörðinni, bæði til þess að ala upp sjálfir
og til þess að miðla öðrum. Þeir sem næm-
asta féð eiga þurfa að reyna að fá sér sem
hraustasta hrúta. Gimbrar má ekki drepa
af hraustustu fjárstofnunum.
Þeir hrútar, sem verða gamlir, ef af-
kvæmi þeirra hafa reynst sæmilega hraust,
eru dýrmætustu einstaklingarnir í fé
bænda á mæðiveikisvæðinu. Slíka hrúta má
ekki drepa fyr en þeir geta alls ekki lifað
lengur eða gert skyldu sína.
Hafi eigandi þeirra notað þá svo lengi, að
hann fari að óttast. of mikinn skyldleika í fé
sínu, þá á að selja þessa gömlu hrúta eða
farga þeim í hrútaskiptum til þeirra, sem
þörf hafa fyrir hrausta hrúta. Mér þætti
gott ef bændur á mæðiveikisvæðinu, sem
eiga gamla hrausta hrúta, sem hafa gefið.
hraust afkvæmi, létu mig vita ef þeir hefðu
í hyggju að farga slíkum hrútum. Myndi
ég eftir atvikum geta selt þá suma.
Meðan ekki fæst lækning á mæðiveikinni
eða varnarlyf gegn henni, verða bændur
að gera það sem unt er, til þess að draga
úr vanhöldum með ræktun fjárins.
Enn sem komið er legg ég ekki dóm á
þær lækningatilraunir, sem verið er að gera
á mæðiveikinni og bændur hafa heyrt um,
en sumir telja að ekki sé vonlaust um að
þær komi að nokkru gagni.
í apríl 1945
Halldór Pálsson.