Freyr - 01.01.1949, Page 15

FREYR
9
ferðar, og hinn hagsýni bóndi mun bjarg-
ast fyrst um sinn eins og að undanförnu.
Aðalatriðið virðist mér vera hagfræði-
!ega hliðin, sem veit að notkun kúa sem
dráttardýra nýbýlanna.
Nýbýlareksturinn verður að snúa sér
Weð enn meiri ákefð að akuryrkjunni
sjálfri og aukningu framleiðslu hennar.
Rækt landsins verður að aukast. Hin há-
væra krafa tímans er að breyta nýbýla-
landi okkar í akurlendi. Aðeins á þann
hátt er hámarksræktun möguleg, en hún
er næsta þýðingarmikil fyrir þjóðarbú-
skapinn og einstaklingsreksturinn.
Við hámarksræktun mun kýrin ekki vera
hentugasta dráttardýr bóndans. Smáhest-
urinn er lidugri, fótvissari og fyrst og
fremst léttari i vöfum.
Við hámarksframleiðslu skapast tölu-
verður afgangsafrakstur, sem flytja verður
oftast um alllangan veg til járnbrautar
eða borgar.
Við skulum hugleiða, hve mörg nýbýla-
þorp eru orðin til úr gömlum óðalssetrum
°g hafa tekið að erfðum frá þeim fjar-
Isegðirnar til hlutaðeigandi héraðsborga,
án þess þau hafi jafnframt erft áhöld
óðalssetranna og flutningatæki til að sigr-
ast á þessum fjarlægðum. Við skulum enn-
fremur hugleiða, hversu mjög þorp þessi
hafa stækkað við komu flóttamanna, iðn-
aðarmanna og verzlunarmanna. Mætti þá
verða ljóst, hversu mikið flutningavanda-
hfál hefir skapazt, og eins hitt, að það
verður ekki leyst með vélknúnum farar-
tækjum í náinni framtíð. Einnig í þessu
tilliti munu smáhestarnir verða ómissandi
hjálparhellur.
í öðru hefti tímaritsins „Þýzk bænda-
tsekni“ birtist fyrir skömmu mjög athygl-
isverð grein eftir Jeremias Taube um
dráttarkýr. Taube lýsir þar hagstæðri þró-
un fjögurra smábýla, 9,5 ha. að stærð á
góðu landi í héruðunum umhverfis Greifs-
wald, sem síðan 1935 vinna eingöngu með
kúm. Býlin liggja 10 km. frá borginni.
Taube tekur þá afstöðu til flutningavanda-
málsins, sem sjá má hér á eftir:
„Sé búskapurinn rekinn aðeins með kúm,
verður krafan um sem „ódýrasta“ flutn-
inga, frá býli til járnbrautar eða borgar,
aðkallandi. Bændurnir fjórir, sem hér er
rætt um, höfðu með sér samvinnufélag og
gerðu síðan samning við flutningafyrir-
tæki í borginni, en með honum skuldbatt
fyrirtækið sig til að færa bændunum nauð
synjar þeirra (t. d. tilbúinn áburð, útsæði
o. fl.) og að flytja alla framleiðslu þeirra
á markað. (Ekki þurfti að flytja mjólk-
ina nema 200 m. að mjólkurbílunum)“.
Óþarft er að fjölyrða um, að ekki er
enn möguleiki á slíkri samvinnu um
flutningana. En einnig hefir vegánetið,
sem mjólkurbílarnir ganga á, minkað
verulega, svo að mjólkurvagnar bænda
verða enn um langan tíma að fara dag-
lega 10-15 km. leið að næsta mjólkurbúi.
Það liggur í augum uppi, að kýr eru
ekki hentug dráttartæki fyrir þessa vagna
og að hægt væri að nota smáhesta í þeirra
stað. Grein Taube er einnig athyglisverð
að öðru leyti. Hún leiðir í ljós, að ekki má
nota hverja kú meir en 4 klukkustundir
á dag til dráttar, og hún lýsir æskilegustu
stærð búanna:
„Á nýbýlum, sem rekin eru með dráttar-
kúm, verður að hafa að minnsta kosti fjór-
ar kýr og nægilegt og gott fóður yfir allt
árið, svo að skipta megi nægilega oft um
dráttardýrin.“
Hámarksstærð búa, sem einvörðungu
nota dráttarkýr, telur hann 12-13 ha.,
því að stærri bú mundu útheimta aðkeypt
an vinnukraft. Býli þau, sem Taube lýsir,