Freyr - 01.08.1951, Page 15

PRE YR
251
hefur þó lítið orðið úr slíkum lántökum.
Sýslumenn hafa innheimt heimtauga-
gjöldin og afhent þau öll til héraðsraf-
magnsveitna ríkisins, án þess að nákvæm-
lega hafi verið gert upp, hvort héraðsfram-
iag til hverrar veitu yrði á þann hátt meira
eða minna en lögin gera ráð fyrir — þ. e.
J/4 styrkþarfar hverrar veitu.
Bókfærður stofnkostnaður héraðsraf-
magnsveitnanna, að meðtöldum veitum í
byggingu, var 13,8 milj kr í árslok 1950, og
bókfærð heimtaugagjöld, greidd til veitn-
anna, námu á sama tíma rétt rúmum 2
milj kr, eða 14,5% af bókfærðum stofn-
kostnaði. Heimtaugagjöldin höfðu þannig
ekki náð tilætluðu héraðsframlagi, 20% af
stofnkostnaði, en þess ber að geta, að nokk-
ur hluti greiddra heimtaugargjalda lá hjá
sýslumönnum og nokkuð var óinnheimt af
því sem gjaldfallið var. Auk þess verða
heimtaugagjöldin óhjákvæmilega á eftir
stofnkostnaði vegna þess, að tiltölulega
mikill kostnaður er í byrjun lagður í stofn-
línur, þrífasa línur, sem dreifilínurnar eru
síðan lagðar frá í áföngum; en það eru
dreifilínurnar, sem skila heimtaugagjöld-
unum, ef svo má segja. Samkvæmt skýrslu
um 137 býli hefur meðaltal greiddra heim-
taugagjalda verið 6.900 kr, eða 15% hærra
en áætlað. En varasamt er að draga álykt-
anir af þessari tölu um endanlega útkomu
heimtaugagjaldanna; bæði eru býlin fá og
eins hætt við að þau sem tekin eru í fyrstu
áföngunum séu yfir meðallagi í fasteigna-
mati.
Eins og þegar er drepið á, er nú á döf-
inni tillaga um breytingar á reglugerðum
rafveitusjóðanna. í tillögunni er gert ráð
fyrir, að heimtaugagjöldin hækki upp í
9.000 kr. á hvert býli eða því sem næst, til
samræmis við áðurgreinda hækkun stofn-
kostnaðar. Grunngjaldshlutinn er ákveð-
inn með nokkru öðru móti en verið hefur,
en verður yfirleitt 3.000 kr af hverri bú-
jörð, þaraf 1.000 af íbúðarhúsinu og 2.000
kr af búinu með tilheyrandi útihúsum. Til
viðbótar grunngjaldinu kemur hundraðs-
hluti af fasteignamatsverði lands og húsa
og miðast við, að þessi hluti gjaldsins verði
6.000 kr af meðalbúi í hverri sýslu, þó þann-
ig að hvergi er farið yfir 60% af matsverði.
Ennfremur er hundraðshlutinn lækkaður í
öllum sýslum niður í 20% af þeim hluta
fasteignamatsverðs, sem er yfir 55.000 til
70.000 krónur allt að 500.00 krónum og nið-
ur í 5% af matsverði þar yfir. Þessi lækk-
un miðast við, að heimtaugagjald verði
ekki óeðlilega hátt, hærra en raunveruleg-
ur stofnkostnaðarhluti gjaldandans, en
kemur ekki til greina nema í einstöku til-
fellum. Loks eru sett skýrari ákvæði en
verið hafa í reglugerðunum um gjöld af
viðbótarbyggingum og nýjum húsum, sem
tengd eru við veiturnar eftir að heimtauga-
gjöld eru innheimt í fyrsta sinn, sem er
gert áður en bygging veitu er hafin.
Tillögur um þessar breytingar hafa ver-
ið sendar sýslunefndaroddvitum. Þær hafa
þegar verið samþykktar fyrir tvær sýslur,
Rangárvallasýslu og Suður-Þingeyjarsýslu,
og munu hafa verið teknar fyrir á sýslu-
fundum annarra sýslna, sem hlut eiga að
máli.
Hækkun heimtaugagjaldanna er lögum
samkvæmt skilyrði fyrir áframhaldandi
ríkisstyrki til héraðsveitnanna og bein af-
leiðing af undanfarandi verðhækkunum. í
umræddri tillögu er hækkunin miðuð við
núverandi verðlag, án tillits til áframhald-
andi verðhækkana, og jafnframt við lág-
marksframlag héraðanna samkvæmt lög-
unum, þ. e. % af styrkþörf veitnanna. Til-
lagan er því byggð á þeirri forsendu, að
verðlag hækki ekki til muna frá því sem
nú er, og að % hlutar styrkþarfarinnar, að
meðaltali 27.000 kr á hvert býli, fáist úr
ríkissjóði. Loks er miðað við, að lengd há-
spennulína fari ekki fram úr 1 km á hvert
býli til jafnaðar. Fari línulengd veitu fram
úr því, eykst styrkþörfin að sjálfsögðu, eins
og nánar mun vikið að.
Framlag ríkissjóðs og lántaka.
Framlag ríkissjóðs til héraðsrafmagns-
veitnanna, sem fært er í fjárlögum sem
fjárveiting „til nýrra raforkuframkvæmda“,
hefur verið þannig: