Freyr - 01.08.1951, Blaðsíða 21

FRE YR
257
myndir um hvernig vinna ber það, sem
enn er ógert.
Ekkert útflúr á húsunum, ytra eða innra,
engin listaverk, hvorki höggmyndir eða
málverk, geta skapað þá friðsæld og þá
hlýju, sem þróttmikill gróður, í fögrum
blómagarði og trjálundi, gerir umhverfis
heimilið. Á sumrin getur ilmur gróðursins
auk þess fyllt stofurnar, en á vetrum hlífa
greinarnar gegn verstu stormunum. Þar er
friðsæld innan veggja, sem vel yrktur garð-
ur er utan húss.
Og umrædd bók gerir okkur grein fyrir
ástæðunum eins og þær eru í dag, viðvíkj-
andi ræktun trjálunda og skrautgarða. í
görðunum eru jurtir, runnar og tré frá öll-
um álfum heimsins og fleiri og fleiri bæt-
ast í hópinn á hverju ári. Ég opna þessa
bók flesta daga mér til sívaxandi ánægju.
Og ég veit að fjöldi manna gerir það einn-
ig, til gleði og til gagns. G.
HAUKUR INGJALDSSON:
Verðlagsmál landbúnaðarins
Kaup bœnda og fleira.
Raddir hafa oft heyrzt um það, að fjár-
hlutur okkar bænda innan þjóðarbúsins sé
nokkuð fyrir borð borinn, og því um kennt,
að við verðum að sæta dómi um verðlag
framleiðsluvara okkar, en aðrar stéttir hafi
að mestu sjálfdæmi um kaup sitt og kjör.
Eflaust er þetta rétt. En svo heyrast aðr-
ar raddir sem segja, að í réttarríki verði að
gilda dómar. Hnefarétturinn megi þar
aldrei veri æðsti dómstóll, og okkar þjóð-
félag sýni það nú augljóslega, að hnefa-
rétt stéttanna verði að skerða eða afnema,
og að kaup og kjör 'allra stétta verði óhjá-
kvæmilega að ákveða með dómum, sem
ríkisvaldið framfylgi. Slíkt er auðvitað
frelsisskerðing, sem er þolandi ef réttlát-
lega er dæmt. En séu dæmdir mjög hlut-
drægir dómar, og þeim framfylgt, verður
afleiðingin sú, að fólki fækkar í þeim at-
vinnugreinum, sem dæmd eru verst kjör,
en fjölgar í hinum, sem of góð kjör fá.
Er það sá yfirdómur, sem slíkir dómstólar
hljóta. Verðlagsráð landbúnaðarins hefir nú
starfað í nokkur ár. Mætti því fara að at-
huga, hvort þróun atvinnuveganna sé þeg-
ar farin að dæma sinn yfirdóm. En í þetta
sinn vil ég aðeins drepa á örfá atriði, þar
sem ég tel okkur bændur hafa verið rang-
indum beitta.
Kaup bænda á að miðast við kaup ann-
arra vinnandi stétta, en „vinnandi“ eru
víst taldar allar stéttir, svo með því er lít-
ið sagt. í framkvæmd hefir svo verið mið-
að við kauptaxta Dagsbrúnar og annarra
verkamannafélaga, það er þeirra manna,
sem ekki er ætlast til að kunni neitt sér-
staklega til verka, og sem venjulega bera
enga ábyrgð á afkomu þeirra fyrirtækja,
sem þeir starfa við. Bændur bera hins veg-
ar fulla ábyrgð á sínum búrekstri, — og
sú ábyrgð er oft allþung. Þeir verða líka að
kunna mjög margt til sinna fjölbreyttu
starfa, enda mega það teljast óskráð lög
í okkar landi, að enginn verður bóndi nema
að hafa áður unnið að landbúnaði all mörg
ár, venjulega allt frá barnæsku. Þessvegna
erum við alls ekki sambærilegir við al-
menna verkamenn, heldur miklu fremur
við iðnaðarmenn, og þá sérstaklega, sem
vinna á eigin verkstæðum, annaðhvort ein-
ir eða sem verkstjórar, með stærri eða minni
hóp iðnverkamanna og lærisveina. Iðnað-
armenn hafa, eins og bændur, áður lært
sitt verk með vinnu í nokkur ár, oftast þó
á fáum árum, enda eru störf þeirra sjald-
an eða aldrei jafn fjölbreytt og störf
bænda; og nú á seinni árum er einnig kraf-
ist af þeim sérstakrar skólagöngu. Með
verklegt og bóklegt nám höfum við bænd-
ur meira frelsi, sem vonandi verður ekki
af okkur tekið, en fjölmargir hafa þó num-
ið búfræði í skólum. Reynslan mun sú, hjá
báðum þessum stéttum, að langt skólanám
sé oftast lítils virði, þar sem það eykur
sjaldnast þrek né mannkosti nemendanna.
En það er mikill munur á kaupi iðnmeist-
ara og venjulegra verkamanna, og skiptir
því miklu við hvora er miðað.