Freyr - 01.09.1952, Síða 21

FREYR
303
Fitun sláturlamba á ræktuðu landi.
Hjá grannþjóðum okkar eru starfandi tilraunastofn-
anir á sviði búfjárræktar. Þykja þær svo mikilsverð-
ar og gagnlegar, að bændur bíða almennt með eftir-
væntingu á hverju ári eftir niðurstöðum þeirra til-
rauna, sem í gangi eru, enda vita þeir, að fljótt er
unnið úr verkefnunutn og bráðabirgðaniðurstöður til-
kynntar, svo að þær megi strax hagnýta á almennum
vettvangi eins og við á.
Hér á landi hafa tilraunir með búfé verið fram-
kvæmdar um áraraðir, einkum fóðrunartilraunir. Þórir
Guðmundsson, kennari á Hvanneyri, lagði stund á
fóðrunartilraunir, sem aukastarf við hlið kennslunnar,
og birti árangur þeirra i skýrslum Búnaðarfélags ís-
lands. Svo var Atvinnudeildin stofnuð og frá 1939
ráðinn fastur starfsmaður við fóður- og fóðrunar-
tilraunir. En upp frá því brá svo við, að engar skýrslur
birtust um árangur þessarar starfsemi, og enginn bóndi
bíður hér með eftirvæntingu eftir niðurstöðum, sem
liann geti fært sér í nyt.
Náttúrlega situr enginn auðum höndum um 13 ára
skeið, cn vonlegt er að bændur, sem ætlað er að njóta
góðs af árangri tilraunanna, spyrji hvort hér sé starf
sem nokkurs er vert, þar sem aldrei kemur nein skýrsla
um neitt af starfseminni.
En nú er komin skýrsla. Ekki skýrsla um 13 ára
leyndarmál, heldur um fitun á lömbum árin 1949 og
1951, fitun d sláturlömbum, sem voru látin ganga á
rcektuðu landi um tíma að haustinu, áður en þeim var
slátrað.
Halldór Pálsson, forstjóri landbúnaðardeildar At-
vinnudeildarinnar og Runólfur Sveinsson, sandgræðslu-
stjóri, hafa skráð skýrslu þessa og unnið úr niðurstöð-
um tilraunanna, er gerðar voru í Gunnarshholti á
Rangárvöllum og að Arbæ og Einholti í Austur-
Skaftafellssýslu.
Um tilraunir þessar er að segja, að þær sanna á-
þreifanlega hvers virði það er að láta lömb ganga á
ræktuðu landi síðustu vikurnar fyrir slátrun að hausti,
þegar grös eru sölnandi og næring þeirra þverrandi,
svo að lömbin halda ekki eðlilegum vaxtarhraða við
að nærast af gróðri úthagans.
Tilraunin í Gunnarsholti, 1949, sýndi að kjöt, mör
og gærur þeirra lamba, sem gengu á ræktaða landinu,
óx langtum meira en hinna, sem liöfðu úthagabcit.
Nam mismunurinn allt að 3 kg að meðaltali af sölu-
hæfri vöru á hvert lamb eða til verðgildis metinn, 33
krónum, á tíinabilinu 7. sept.—6. okt. Bæða hrútar og
gimbrar voru í tilraun þessari, en mismunur á fall-
■þunga kynja var ekki öruggur, enda var tilraunaplanið
vafasamt, þar eð hrútarnir voru aðeins 7, en gimbrar
13, sem á túni gengu, og þungamismunur hrúta og
gimbra nokkur í upphafi.
Kjötaukning á lamb þetta haust var 1,93 kg að með-
altali hjá þeim er gengu á ræktaða landinu fram yfir
úthagalömbin, en þar með er ekki öll sagan sögð, því
að flokkunin batnaði einnig að miklum mun. Fyrir
bændur almennt hefir þctta atriði sjálfsagt mikla þýð-
ingu — einkum þar sem land er rýrt og lambakjöt
flokkast illa — að vita að mánaðarbeit á ræktuðu landi,
í septembermánuði, getur haft þau áhrif, að litlu og
mögru lömbin þyngjast svo, að kjöt þeirra kemst í
fyrsta flokk. Með því fæst líka verðgildisaukning af-
urðanna og hún ckki óveruleg.
Við dlraunina í Gunnarsholti 1951 var beitartím-
inn frá 24. ágúst til 26. september og til 9. október
fyrir 2 flokka. Tilraun þessi var umfangsmikil, þar eð
í henni tóku þátt 40 gimbrar og 40 hrútar, allt tví-
lembingar. Þetta voru frernur rýr lömb, aðeins 25,4
kg að meðaltali í hverjum flokki. Á tímabilinu 25.
ágúst—25. sept. þyngdust túnbeitarlömbin að meðal-
tali 8,05 kg, eða 252 grömm á dag, en lömb þau, er
gengu í úthaga, aðeins 97 grörnm daglega. Samanburð-
arhóparnir, sem voru á beit frá 25.8—9.10. þyngdust
— reiknað á lamb að meðaltali — 3,80 kg á hagabeit-
arlamb, en túnbeitarlainbið 10,00 kg. Hrútar þyngdust
meira en gimbrar er á túni gengu.
Ef medð er eftir verðgildi afurða, árið 1951, sýndi
það sig að hægt er að auka afurðir eftir hverja tví-
lembu, við skilyrði eins og á tilraunastaðnutn — um
95,30—124,38 með því að fila lömbin móðurlaus á
ræktuðu landi 1—1 \/2 mánuð fyrir slátrun að liausd.
Ekki verður nógsamlega brýnt fyrir bændum að
veita tilraun þessari cftirtekt og viðcigandi væri að
sem flestir prófuðu, hver hjá sér, hve mikið er hægt
að auka afurðir búanna á ódýran hátt með því að
fita léleg eða miður góð lömb að haustinu.
Haustið 1951 var tilraun gerð í þessu efni á tveim
bæjum í Austur-Skaftafellssýslu. Árangurinn var ekki
eins góður og í framangreindum tilraunum, enda voru
aðstæður þannig, að þess var varla að vænta, þar eð
hagar voru naumast nógir fyrir lömbin og gróður
trénaður að nokkru, þar sem lömbin gengu. En end-
urteknar tilraunir með haustbeit lamba munu leiða
í Ijós öruggari niðurstöður um þessi efni.