Dagblaðið Vísir - DV - 09.08.2005, Blaðsíða 33

Menning DV
ÞRIÐJUDAGUR 9. ÁGÚST2005 33
í undirbúningi er sýning í Listasafni Sigurjóns Ólafssonar í Laugarnesi á verkum
hjónanna Else Alfelt og Carls-Hennings Pedersen frá íslandsdvöl þeirra hér á landi
vorið og sumarið 1948. Þau komu þá hingað til að setja upp Haustsýninguna sem
kennd var við Höst-hópinn danska, en bæði áttu eftir að verða meðal virtustu mál-
ara Dana á öldinni sem leið.
/íffl re/’lr eff/i’
Carl eúa Elsu?
Á sunnudag auglýsti Listasafn Sig-
urjóns Ólafssonar eftir myndverkum
eftir þau hjónin. Að sögn Birgitte Spur
Ólafsson, safiistjóra í Siguijónssafiii,
kyrmtist hún verkum Carls-Hennings
frá íslandsdvöl hans fyrir tveimur
árum þegar yfirlitssýning var haldin í
tilefni af níræðisafinæli hans. Þar var
heill salur helgaður pastelmyndum
meistarans frá Islandi.
Birgitta segir eðlilegt að hann hafi
unnið í pastel á ferðum sínum hér.
Þeir litir hafi verið meðfærilegri. Það
hafi aftur komið sér á óvart að hann
dvaldi hér um hálfs árs skeið. „Það var
annar blær yfir þessum íslandsmynd-
um hans, litanotkun var önnur."
Höst og Cobra
Það var Svavar Guðnason sem átti
frumkvæðið að því vorið 1948 að fá
Höst-sýningu til Reykjavíkur. Það var
félagsskapur málara sem stóð fyrir
sýningahaldi víða á Norðurlöndum á
þesstim tíma. Hópurinn hafði nýlega
sýnt í Osló og Gautaborg, og fór héð-
Legen om det gyldne træ - Leikurinn
við gyllta tréð eftir Carl-Henning Ped-
ersen. Olía frá 1948. Verkiö sýnir mörg
einkenni hans, sterka liti, barnslegar fígúrur
og leik.
an til Stokkhólms. í dagblöðum var
fullyrt að framundan væru sýningar
þeirra í París, Prag og New York.
Höst-hópurinn var brautryðjandi í
norrænni málaralist og má ætla að
heimsókn málaranna hingað hafi haft
veruleg áhrif á marga listamenn hér á
landi. Svavar Guðnason hafði tilheyrt
þessum hópi, en hér voru sýnd 50
málverk og 12 höggmyndir.
í hópnum voru nokkrir þeirra
listamanna sem seinna það ár vom
tvinnaðir saman í Cobra-hreyfing-
una, sem var róttæk og leitandi hreyf-
ing listamanna frá Belgíu, Hollandi og
Danmörku. Sú hreyfing varð áhrifa-
mikil um allan heim í túlkun sinni á
afstraktinu og svokölluðum ljóð-
rænum expressjónisma.
Mannval danskt - og íslenskt
Sýningin í Listamannaskálanum
stóð í rúmlega hálfan mánuð og sjald-
an eða aldrei hefur verið annað eins
mannval erlendra listamanna með
sýningu á íslenskri gmnd. Stát þeirra
Listahátíðarkvenna um gestí á Lista-
hátíð liðið vor fölnar fljótt þegar litíð
er yfir
nafnalista
sýnenda hér
í maí 1949:
auk þeirra
Svavars,
Carls-Henn-
ings og Elsu
Ahlfelt vom
í hópnum
Asger Jom,
Ejler Bille,
Erik Gertvad
og Erik
Thommesen, Henry Heemp og Tage
Mellemp. Að auki vom þrír snillingar
í för með hópnum: Robert Jakobsen,
Egill Jakobsen og Richard Mortensen.
Fjórir úr hópnum áttu verk á Tvíær-
ingnum í Feneyjum þá um sumarið.
Það var að sumu leyti dæmigert að
sýningin sem vék fyrir Höst-sýning-
unni var gerð af bömum í Reykjavík
og braut að sumu leytí blað. Kurt Zier
benti í blaðagrein í þann tíma á þá
sköpunargleði, litakraft og hug-
myndaflug sem ættí að rækta í sköp-
un bama. Sýningin sú fékk góða að-
sókn en hálft annað þúsund kom að
sjá hana.
Áhugi og tæki
Höst-hópurinn dró til sín annað
eins. Þau fengu sérstakt leyfi gjaldeyr-
isyfirvalda til að selja verk sín að til-
skildu hámarki, en ekki fer miklum
sögum af því að hér hafi orðið eftir
verk eftir málara úr hópnum. Ef þau
em til þá em þau mikils virði í dag.
Verk eftir málara úr hópnum frá þess-
um árum em fágæt á markaði. Lista-
söfn og safnarar um allan heim sækj-
ast eftir þeim.
í viðtali við Morgunblaðið lýsa þau
Ahlfelt og Pedersen hinni nýju stefnu
sem tilraun til að „sýna hlutína í nýju
ljósi og túlka á frjálslegri hátt mögu-
leika mannsins. Við viljum ná þessu
marki með því að sækja til hins frum-
stæða og upprunalega." Liður í þeirri
leit var notkun bamslegra lita og
tákna, grímu og stílfærslu í andlits-
gervum hjá sumum þeirra eins og
Pedersen og Robert Jakobsen sem
leiddi í hreint abstrakt undir sterkum
expressjóniskum áhrifum.
Scheving til varnar
Seinna skrifaði Gunnlaugur
Scheving grein til vamar hinum nýja
stíl í tilefni af sýningunni. Afstrakt áttí
langt fram á sjötta áratuginn eftir að
vera blóraböggull í félagslegum og
pólitískum væringum á íslandi, rétt
eins og óbundin ljóð.
Þau hjón Alfelt og Pedersen vom
hér á landi um hríð og bjuggu í skjóli
vandamanna Halldórs Laxness en
Halldór var vel tengdur einstakling-
um í hópnum, bæði Svavari og ekki
síður Asger Jom, sem átti eftir að
myndskreyta verk Halldórs, Söguna
ermáluð hér á landi.
um brauðið
dýra. Peder-
sen varð síð-
an um kyrrt
hér og bjó
bæði meðal
venslafólks
Svavars á
Homafirði
Carl-Henning Pedersen °8 1 bragg‘
1913- anum hjá
Sigurjóni
Ólafssyni í Laugamesi að sögn
Birgitte Spur.
Það er vissulega við hæfi að verk
þeirra Höst-manna skuli sýnd í safni
Siguijóns. Frá öllum ferli hans má
finna verk sem samsvara ýmsum
þemum sem sterk vom hjá Höst-
mönnum. Leikurinn með formið og
hin frumstæðu áhrif sem koma svo
oft inn í h'fsstarf hans.
Gleymd sýning
Heimildir um þessa áhrifamiklu
sýningu frá 1948 em strjálar, sýning-
arskrá var ekki gefin út og ljósmyndir
frá henni em fáar til. Allir þeir sem
hafa einhveijar upplýsingar undir
höndum um sýninguna það vor ætm
að hafa samband við Sigurjónssafn
hið fyrsta og koma þeim á framfæri.
Þeir sem eiga verk eftir einhvem
þeirra sem tók þátt í sýningunni ættu
að láta vita.
Fyrirhuguð er útgáfa sýningar-
skrár um verk þeirra Elsu og Carls frá
þessu sumri, en sýnd verða í Sigur-
jónssafiú 25 verk eftir hvort þeirra úr
dönskum söfrium. Þar munu birtast í
fyrsta sinn eitthvert íslenskt skrif um
þessa merku sýningu eftír Aðalstein
Ingólfsson sem hefur farið undarlega
lágt í listasögunni - sem er raunar að
mesm óskrifuð. Tveir íslenskir gestir
munu eiga verk á þessari síðbúnu
sýningu þeirra hjóna, þeir Svavar
Guðnason og Sigurjón Ólafsson.
Sýningin opnar þann 15. septem-
ber og verður í Listasafni Siguijóns til
loka nóvember. Þá verður hún sett
upp á Listasafni Akureyrar og vegferð
hennar lýkur á Norðurbryggju í Kaup-
mannahöfn og þá er hringnum lokað.
Lavaens blaa blomst - Blátt
blóm í hrauni - eftir Else
Ahlfelt. Vatnslitur frá 1948.
Það dylst engum að þessi mynd
'f-M-r.f a «•»*
ÞAÐ ER EKKI bara hér á landi sem
fréttir eru að sækja á I útsendingar-
tíma sjónvarps en eins og lesendum
DV er kunnugt verður stofnuð hér á
landi sérstök fréttarás með
haustinu. Fátt hefur verið gefið upp
um dagskrárskipan hinnarnýju rás-
ar en ætla má að hún muni gleypa
marga afþeim þáttum ísjónvarpi
sem hafa verið fyrirferðarmiklir tal-
málsþættir I dagskrá Stöðvar 2 til
þessa: Island í býtið, Silfúr Egils og
19/19 eða 19:20 eða Island i dag, en
sá þáttur
hefur títt
breytt
um
nafn í
tíð
Stöðvar
2.
Flugur
BÆÐIDR OG
TV21 Dan-
mörku ætla að
auka hlut frétta
í dagskrá sinni. Forráðamenn DR
spá því að innan tiu ára verði sér-
stök fréttarás í Danmörku sem
sendi út allan sólarhringinn. Þann
15. ágúst verða nýir fréttatímar á
þessum sjón-
varpsrásum
Dana:áTV 2 kl.
14 og DR 15. Magn fréttatíma I
dönsku sjónvarpi hefur tvöfaldast á
tlu árum. Það gerist ekkert meira í
heiminum nú en áður en fólk vill
fylgjast strax með.
VITASKULD er veriö að elta amer-
isku og bresku rásirnar. Útsending-
ar fréttastöðva um net gefa smærri
fréttastofum eins og eru hér á landi
möguleika á að taka fleiri fréttir til
dreifingar.l Danmörku, rétt eins og
hér á landi, hefur útsendingartími
sjónvarpsstöðva verið að lengjast.
Stóra skrefið steig Stöð 2 hér 1996
þegar útsendingar hófust á morgn-
ana og stóðu um
nokkurt skeið
allan sólar-
hringinn.
Páll Magnús-
LISBET KNUDSEN s°n Hvað gerir
fréttastjóri á hinu hinn eyjapeyinn
danska ríkisút- \< ^mkeppninni?
varpi segir sjón-
varp æ meir vera notað líkt og út-
varp var notað áður fyrr. Það er
opið fyrir það allan daginn. Hún
segir fólk vilja horfa á fréttir á fleiri
tímum en hinum helga fréttatíma
sem áður tíðkaðist um kvöldmatar-
leytið. Það hefur lengi verið dæmi
um Ihaldssemi Islenskra frétta-
stjóra og stjórnenda sjónvarps-
stöðva að vilja halda þvi fornaldar-
fyrirkomulagi, en nú tekur þróunin
yfir.
DANIR settu sig á móti fréttum í
útvarpi á klukkustundar fresti.
Morgunfréttir í sjónvarpi þóttu þar
I landi til marks um ameríkaniser-
ingu. Lisbet er viss um að fréttarás
er framtlöin rétt eins og félagar
hennar hjá 365.
Stóra spurningin er hvernig áhorf-
endur bregðast við - og þá ekki
síður keppinautarnir.