Freyr - 01.05.1953, Blaðsíða 13

FREYR
161
frjóvgaðra eggja legið niðri að mestu leyti,
þar sem hún misheppnaðist oftast nær,
þangað til allra síðustu árin, að þær hafa
verið teknar upp að nýju, bæði í Bretlandi
og Bandaríkjunum. í þessum tilraunum
hafa kanínur einkum verið notaðar, en
jafnframt kýr, geitur og ær.
Til skýringar má taka dæmi, þar sem
kýr eru hafðar í tilrauninni. Aðgerðin er
þá fólgin í því, að yxnismeðali er dælt í kú
til að fá fram egglos á ákveðnum tíma.
Síðan er kýrin frjódæld eða leidd undir
naut, þegar hún beiðir. Nokkrum dögum
síðar, meðan frumuskipting hins frjóvgaða
eggs er enn á frumstigi, er kýrin drepin
og eggið tekið, þaðan sem það liggur í
eggjaleiðaranum, og fært inn í kynfæri
annarrar kýr, sem dæld hefir verið með
yxnismeðali um leið og fyrrnefnda kýrin,
en ekki verið haldið. Þótt tekizt hafi þann-
ig að nota aðra kú sem „útungunarvél“, ef
svo má að orði kveða, þá hafa þessar til-
raunir ennþá misheppnazt í flestum til-
fellum. Annmarkarnir eru margvíslegir. í
fyrsta lagi verður enn í flestum tilfellum
að drepa kúna, sem frjóvgaða eggið er
tekið úr, til þess að hægt sé að ná egginu.
Eru því sláturgripir notaðir við tilraunirn-
ar. í öðru lagi misheppnast tilraunirnar
venjulegast, ef hið frjóvgaða egg er fært
inn í legið gegnum leghálsinn, eins og við
frjódælingar, vegna þess að yxni, fram-
kallað á þennan hátt, án þess að „gulu
hnoðrarnir“ (corpora lutea) við eggja-
kerfin hverfi, dregur ekki úr smithættu í
leginu, en hún er ætíð mikil, þegar þeir eru
fyrir. Þessi aðferð væri þó hin æskilegasta
vegna þess, hve einföld hún er, en, eins og
stendur, er ekki hægt að nota hana að
jafnaði vegna smithættunnar, sem henni
fylgir. Þá er einn annmarkinn í viðbót sá,
að ekki fer saman heppilegasta þroskastig
eggsins, þegar það er tekið burt, og hið
æskilegasta þroskastig þess, þegar því er
komið fyrir í „fóstur“-kúnni. Bezt er að
taka eggið burt tveimur dögum eftir
frjóvgun, en æskilegasti tíminn til inn-
setningar þess í aðra kú er 5 dögum eftir
frjóvgun. í mörgum tilfellum væri því
æskilegt að geyma hið frjóvgaða egg utan
líkamans um nokkurn tíma, en ennþá er
hins vegar lítið vitað um æskilegar
geymsluaðferðir.
Tekizt hefir að flytja frjóvguð kanínuegg
utan líkamans í flugvélum milli Bretlands
og Bandaríkjanna með sæmilegum árangri.
Ennþá virðist þó vera langt undan, unz
hægt verður að hagnýta þessa tækni á
starfssviði búfjárræktarinnar. Þegar það
tekst, verður hægt að nota þau kvendýr,
sem mest kynbótagildi hafa, til þess að
framleiða egg, en nota svo lakari kvendýr-
in til að fóstra þau í móðurkviði. Sú aðferð
mun þó aldrei geta orðið eins mikilvæg og
tæknifrjóvgun í kynbótastarfinu, þar sem
framleiðsla sæðis er svo mjög miklu meiri
og örari en eggjanna, en vitanlega mætti
sameina báðar aðferðirnar innan ein-
stakra hjarða og á takmörkuðum svæðum.
Ófrjósemi.
Allmiklar umræður urðu á ráðstefnunni
um ófrjósemi í búfé. Flestar rannsóknir á
ófrjósemi hafa verið gerðar á nautgripum
síðustu árin að því, er bezt verður séð,
enda veldur ófrjósemi í þeim mjög miklum
búsifjum víða um heim.
Skipta má ófrjóseminni í tvo aðalflokka:
ófrjósemi, sem sýklar valda, og ófrjósemi,
sem orsakast af næringarsjúkdómum. ís-
lenzkir bændur eru, sem betur fer, lausir
við hið mikla tjón, sem kynsjúkdómar
geta valdið á nautgripum. Hér verður því
öllum umræðum um þá sjúkdóma sleppt,
enda þótt mikið hafi verið um þá rætt á
ráðstefnunni, en þeir geta valdið fóstur-
láti og ófrjósemi. En minnzt skal á eitt at-
riði, ekki óáþekkt. Um langan tíma hefir
verið vitað, að fósturlát mjög snemma á
meðgöngutímanum er ekki óalgengt. Ekki
er vitað mikið um orsakir þess, en rann-
sóknum á því, hverjar þær eru, er haldið
áfram. Þegar kýr beiða upp, þarf það því
ekki að vera merki þess, að frjóvgun hafi
ekki átt sér stað, heldur má svo vera, að
í sumum tilfellum hafi fóstrið dáið nokk-
urra daga eða vikna gamalt.
Næringarsjúkdómar, sem valda ófrjó-
semi eða minnkaðri frjósemi, geta verið af
ýmsu tagi. í Bretlandi hafa t. d. þessar