Freyr - 01.05.1953, Side 22

170
FREYR
lax- og silungshald það, sem nú var nefnt,
því að á það var lögð stund í Kína fyrir
mörgum þúsundum ára. Voru það aðallega
karpar, sem hafðir voru i tjörnum og látnir
sj á um sig sj álfir með fæðu, en voru veiddir
til matar. Þá var gullfiskum, sem tilheyra
körpunum, haldið til skrauts. Vitað er um
að Grikkir og Rómverjar höfðu fisktjarnir,
og notuðu fiskinn úr þeim til matar, en síð-
an fara litlar sögur af fiskihaldi þangað til
á miðöldum, að algengt var að hafa fisk-
tjarnir við klaustur. Fiskihald hefir síðan
verið viðhaft víða um lönd fram á þennan
dag, og er nú ýmist, að menn hafa eina eða
fáeinar tjarnir við sveitabýli og hafa fiskinn
úr þeim til afnota fyrir fjölskyldur sínar,
eða að þeir hafa fiskihaldið sem atvinnu-
grein og selja afurðirnar til borganna. í
flestum löndum eru hafðar í haldi vatna-
fiskategundir, sem þola hátt hitastig og sem
lifa á jurtafæðu, eins og t. d. karpar, því að
þær þurfa litla umhirðu og ekki þarf að
fóðra þær. Silungahald er viðhaft í norðlæg-
um löndum á norðurhveli jarðar og suðlæg-
um löndum á suðurhveli, og er það erfiðara
viðfangs vegna þess, að fóðra þarf silung-
inn, hirða hann nákvæmlega og láta honum
í té mikið rými og nægjanlegt vatn með til-
tölulega lágu hitastigi. Silungahaldið er ým-
ist rekið með það fyrir augum að selja sil-
unginn til matar, eða sem sleppifisk, og reka
einstaklingar alisilungshaldið, og selja þá
einnig sleppifisk, en mestur hluti sleppi-
fiskaframleiðslunnar er í höndum eldis-
stöðva, sem reknar eru af því opinbera. f
eldisstöðvum vestanhafs er sleppiseiðaeldi
á laxi rekið í mjög stórum stíl, en alilaxa-
rækt þekkist þar ekki.
Þó að ætlunin sé að ræða hér eftir aðal-
léga um sleppiseiði og gagnsemi þeirra fyr-
ir fiskiræktina, þykir rétt að minnast fyrst
lauslega á nokkur atriði lax- og silungs-
eldis almennt. Fiskeldi, hvort sem um eldi
sleppiseiða eða alifiska er að ræða, er háð
vissum skilyrðum og er auk þess vandasamt
og kostnaðarsamt. Eldisstöð, sem framleiða
á verulegt magn af fiski, þarf að reisa á
stað þar sem landrými og heppilegt vatn er
nægianlegt. Gengi eldisstöðvar er oft að
miklu leyti komið undir hæfni vatnsins til
að ala í fisk. Þýðingarmikið er að hafa
hveravatn til upphitunar á vatninu í eldis-
tjörnunum, þegar þörf krefur, en með því
að velgja það um nokkrar gráður, þegar
kaldast er á vaxtartíma fiskanna í eldinu,
má örva með því vöxt þeirra og bæta mjög
afkomu stöðvarinnar. Vandasömustu atrið-
in í sambandi við daglegan rekstur stöðv-
arinnar er val og meðferð fóðurs og hirð-
ing fiskanna í eldinu. Val fóðurs er oft erf-
itt, því að þess þarf jafnan að gæta, að það
sé ódýrt og um leið hollt og kraftmikið, svo
að fiskunum fari eðlilega fram og þeir séu
heilbrigðir. Hirðingin virðist fljótt á litið
vera einföld, en svo er þó ekki. Hún krefst
mikillar þekkingar og samvizkusemi af eld-
ismeistaranum. Er það að verulegu leyti
komið undir honum, hvernig fiskunum fer
fram í eldinu. Stofnkostnaðurinn við bygg-
ingu eldisstöðvar er aðallega fólginn í því
að grafa fisktjarnir og leiða vatn milli
þeirra og er það venjulega leitt í skurðum
og trérennum. Oftast eru klakhús reist í
sambandi við stöðvarnar, sem eru þá jafn-
framt fóðurbyrgi, þar sem matbúið er í fisk-
inn og fóður geymt. Þá er nauðsynlegt að
eldismeistari stöðvarinnar búi sem næst
henni, þar sem hann þarf oft að líta eftir
og stundum jafnvel um nætur, og er það
augljóst, að mikill kostnaður er samfara
því að reisa sérstakt hús yfir hann, ef þess
gerist þörf. Tveir aðalútgjaldaliðirnir við
rekstur stöðvarinnar eru vinnulaun og fóð-
urkostnaður, og er auðsætt að nýta verður
vinnukraftinn vel og afla sem ódýrast fóð-
urs, til þess að reksturinn verði sem hag-
feldastur. Að sjálfsögðu verður nýting
vinnuafls og fóðurs því betri, sem stöðin er
stærri og henni haganlegar fyrir komið.
Lega stöðvarinnar hefir einnig verulega
þýðingu með tilliti til möguleika á öflun
fóðurs og að flytja það að henni og afurð-
irnar frá henni. Bæta mætti því hér við, að
skynsamlegt er að hefja eldi í smáum stíl
og auka það síðan eftir því, sem kringum-
stæður leyfa.
Aðalkostur sleppiseiðanna er sá, að þau
eiga auðveldara með að verjast hættunum
heldur en kviðpokaseiðin, og þeim mun
stærri, sem þau eru, því betur gengur þeim