Dagblaðið Vísir - DV - 08.09.2006, Qupperneq 24

24 FÖSTUDAGUR 8. SEPTEMBER 2006
Fréttir DV
Hin 53 ára gamla Hellen Kolbrún Condit er svokallað „ástandsbarn“. Hún er dóttir ís-
lenskrar konu og bandarísks hermanns sem hún þekkti ekki. Hún segir óöryggi, brotna
sjálfsmynd og rótleysi hafa einkennt æsku sína og kennir þar um föðurleysi.
Herstöðin í Keflavík
Faðir Hellenar Kolbrúnar Condit
var hermaður í bandarlska
hernum á Islandi um tíma og skildi
„Astandsbarn með ör á sálinni
eftir höfnun bandarísks fóður
Rúmlega fimmtíu ára saga banda-
ríska hersins á íslandi líður undir lok
í byrjun næsta mánuðar. Áhrifa hers-
ins og hermanna hans hefur gætt
víða í íslensku þjóðfélagi en þó ekki
síst hjá þeim fjölmörgu einstakling-
um sem áttu þessa hermenn fyrir
feður.
í sunnudagsblaði Morgunblaðs-
ins mátti lesa bréf frá Hellen Kol-
brúnu Condit, 53 ára gamalli ís-
lenskri konu í Stokkhólmi, sem hún
kallaði „Hugleiðingar ástandsbarns".
Þar skrifaði Hellen um þá upplifun
sína að eiga föður sem var banda-
rískur hermaður og hún vissi ekki
lengi vel hver hann var. DV ræddi
við hana og fékk söguna alla - beint
íæð.
Hellen Kolbrún Condit var fædd
í aprílmánuði 1953. Hún var dóttir
íslenskrar konu og bandarísks her-
manns með eftirnafnið Condit, sem
gegndi herskyldu hér á þessum tíma.
Hellen sagði að móðir hennar og fað-
ir hefðu verið saman í nokkra mán-
uði áður en hún varð ólétt og hald-
ið góðu sambandi á meðgöngunni.
Hann var hins vegar kallaður til Kór-
eu áður en Hellen Kolbrún fæddist
en hélt sambandi við móður hennar
fyrstu þrjá mánuðina eftir fæðingu.
Eftir það spurðist ekkert til hans,
allt þar til dag einn árið 1991 þegar
Hellen fékk bréf ffá honum.
Nafnskírteinið opinberun
Hellen sagðist fyrst hafa áttað
sig á því að íslenskur faðir henn-
ar væri í raun stjúpi hennar en ekki
faðir þegar hún var sex ára gömul.
Þetta byrjaði á því að börnin í göt-
unni hjá okkur byrjuðu að hvísla sín
á milli að faðir minn væri ekki raun-
verulegur faðir minn og ég byrjaði að
heyra ýmislegt um föður minn. Það
vildi hins vegar enginn tala um þetta
við mig enda viðkvæmt mál," sagði
Hellen og bætir við að sönnunin hafi
komið ff am þegar hún var um 11 ára
gömul og fékk afhent nafnskírteini.
„Þá sá ég nafnið Condit fyrir aftan
nafnið mitt og var ekki ánægð með
það. Ég vildi heita íslensku nafni en
þetta var ættarnafn föður míns. Ég
spurði móður mín út í þetta en hún
vildi lítið um þetta ræða. Mér fannst
ég þurfa að draga hvert einasta orð
upp úr henni um þetta og það var
augljóst að hún skammaðist sín mik-
ið fyrir þetta. Henni var kennt um að
hún stóð uppi sem einstæð móðir
og skömm hennar hafði mjög slæm
áhrif á mig. Ég held að hún haf! ver-
ið barnaleg og haldið að þau myndu
giftast en hann var kallaður til Kóreu
og eftir það var ekkert samband."
Einelti og rótleysi
Hellen segist hafa upplifað að
mörgu leyti mjög erfiða æsku vegna
föðurleysis og þeirrar smánar að
vera „ástandsbarn". „Þetta skapaði
einhvers konar utangarðsmennsku
hjá mér. Ég átti erfitt með að finna
mig og vissi í raun og veru ekki hvort
ég væri íslendingur eða Banda-
ríkjamaður. Þetta fylgir manni svo-
lítið alla tíð enda er ekki óvanalegt
að stríðsbörn verði rótlaus. Það átti
við um mig og þegar ég lft til baka
þá skorti mig staðfestu. Ég var allt-
af fljót að gefast upp á hlutum sem
gengu ekki alveg upp frá byrjun og
það hjálpaði ekki til að ég lenti í ein-
elti vegna föður míns. Sjálfstraustið
var í molum og sjálfsmyndin var ekki
sterk. Feður eru mikilvægari en þeir
halda og mér finnst þeir oft á tíðum
vanmeta mátt sinn gagnvart börn-
um. 1 dag hef ég auðvitað þroskast
en þetta er samt eitthvað sem fylgir
manni alla ævi."
Leitið og þér munið finna
Það var á unglingsárunum sem
Hellen fór fyrst að huga að því að
hafa uppi á föður sínum. „Ég byrj-
aði á því að fara í bandaríska sendi-
ráðið en það var litla hjálp að fá þar.
Mér var eingöngu tjáð að þar væri
ekki starfrækt nein leitarþjónusta.
Ég fór líka í Tryggingastofnun þar
sem ég vissi að mamma fengi með-
lag frá þeim og reiknaði þá með að
það væri innheimt á mótí af honum
og þannig væru þeir með upplýsing-
ar um föður minn. Það reyndist hins
vegar ekki vera því samkvæmt lögum
í hverju landi þar sem Bandaríkja-
menn voru með herstöð þá sluppu
bandarískir hermenn við að borga
meðlög. fslenska ríkið bar ábyrgð á
börnum hermanna sem hlýtur að
vera brot á réttindum barna," sagði
Hellen.
Leit hennar hélt áfram og hún
hafði samband við flotastöðina í
Keflavík til að fá upplýsingar um föð-
ur sinn. Það reyndist hins vegar ekki
vera hægt þar sem allar upplýsing-
ar um hermenn voru trúnaðarupp-
lýsingar á þeim tíma. Hellen fluttí til
Svíþjóðar árið 1983 og það var ekki
fyrr en átta árum seinna sem hún
datt í lukkupottinn. Frænka hennar,
sem var á ferðalagi í Bandaríkjunum,
hittí konu sem var gift bandarískum
hermanni sem hafði verið á fslandi á
sama tíma og faðir hennar. Hermað-
urinn fann síðar föður hennar.
í málaferlum viö föður sinn
„Hann tók mér afar vel í fyrstu.
Hann svaraði fýrsta bréfi mínu svo
hlýlega að ég hringdi í hann og við
töluðum lengi saman. Ég hef hins
vegar aldrei hitt hann og hann lýsti
því yfir að hann vildi ekkert hafa sam-
an við mig að sælda þegar fjölskylda
hans komst að þessu. Hann hafði
aldrei skrifað undir neina pappíra
upp á það að hann væri faðir minn
og þess vegna fór ég í mál við hann til
að hann myndi viðurkenna mig sem
dóttur sína. Hann neitaði að taka
þátt í málaferlunum og mættí aldrei
til Svíþjóðar. Það var þó svo að hann
var dæmdur tíl að viðurkenna að
hann væri faðir minn en málaferlin
tóku fleiri ár," sagði Hellen. Aðspurð
hvort málaferlin hafi ekki reynt á
móður hennar sagði Hellen svo vera
en hún hafi þó staðið eins og klettur
við hlið hennar og látíð sig hafa það
að rifja þetta allt saman upp.
Er sama um hann
Hellen sagðist ekki vera svekkt
Handrit og
Bandaríkjaheimsókn
Hellen er menntaskóla-
kennari í sögu og sálfræði en
tók sér ársfrí í vetur til að læra
ensku. Hún er með hand-
rit að skáldsögu klárt en það
fjallar um leit hennar að
föður sínum. „Ég vildi
hafa þetta skáldsögu
enda er tæpt á við-
kvæmum hlutum
í þessari sögu. Ég
hef hins vegar
ekki enn fund-
ið útgefanda,"
sagðiHellensem
stefnir að því
að gefa hana út
bæði á íslensku
og sænsku.
Aðspurð um
yflr því í dag að ekkert samband
væri á milli hennar og föður henn-
ar. „Vissulega var þetta sárt þegar ég
var yngri en það grær þegar maður
eldist. í dag upplifi ég mig þannig að
mér er sama um hann. Eg finn ekki
tíl neinnar sérstakrar reiði gagnvart
honum. Það verður hins vegar allt-
af ör á sálinni og það hverfur ekki,"
sagði Hellen og bendir á að hún hafi
hreinlega ekki passað inn í líf hans
þegar hún dúkkaði upp.
„Hann kemur frá íhaldssamri
kristinni fjölskyldu og það passaði
ekki inn í fjölskyldumyndina að hann
ættí barn sem hann sinntí ekki. Það
má eiginlega segja að ég hafi komið
upp um leyndarmál þegar ég birtist
og það var heilmikil dramatík. Ég er
hins vegar fegin því að hafa fundið
hann því þannig hef ég náð að fýlla
upp í tómarúm sem annars hefði
myndast í föðurættínni. Það sem er
samt sorglegast við þetta allt sam-
an er að svona lagað hefur áhrif
á fleiri kynslóðir. Börnin mín
munu tíl dæmis aldrei kynnast
afa sínum og fjölskyldu hans,"
sagði Hellen sem á tvö upp-
komin börn.
„í dag upplifi ég mig
þannig að mér ersama
um hann. Ég finn ekki
til neinnar sérstakrar
reiði gagnvart honum.
Það verður hins veg-
ar alltaför á sálinni og
það hverfur ekkií'
hvort fleiri heimsóknir tíl Banda-
ríkjanna séu á döfinni sagði Hellen
svo vera. „Ég hef ekki gefið upp alla
von um að kynnast föðurfjölskyldu
minni. Ég ætla mér að fara til Banda-
ríkjanna, auglýsa eftir ættingjum
mínum og reyna að komast í sam-
band við þá. Það verður síð-
an bara að koma í
ljós hvemig það
gengur."
oskar@dv.is