Freyr - 01.03.1959, Page 10

68
FRE YR
BENEDIKT BJÖRNSSON:
Enn um vothey
í septemberblaði Freys 1957 eru tvær
svargreinar við grein minni „Votheysgerð
og sauðfjárbændur“, sem birtist í marz-
hefti Freys s. á. Er skemmst af þessum
greinum að segja, að þær eru einn sam-
felldur lofgerðaróður um votheyið og
hljóma vel saman raddirnar.
Sitthvað hafði ég við greinarnar að at-
huga, en það hefur dregizt að láta þær at-
hugasemdir koma fram, einkum vegna þess
að ég vonaðist eftir að fleiri tækju til máls
á þessum vettvangi, því megintilgangurinn
með greininni var sá, að fá umræður um
málið.
Það verður þó að segjast strax, að eftir
lestur þessara greina er ég enn sama sinnis
hvað votheyið áhrærir. Verður að hafa það
þó að það verði mér til dómsáfellis. Ég tel,
að meðan vanhöld eru jafn almenn á því
sauðfé, sem fóðrað er á votheyi, og jafn
miklir annmarkar við meðferð þess og nú
eru, sé það nokkuð djarft og nokkuð mikill
ábyrgðarhluti af leiðandi mönnum að
hvetja bændur almennt til að fóðra sauðfé
á því og haga byggingum útihúsa eftir því.
Mun ég nú taka greinar þeirra Alfreðs
Halldórssonar og Gísla Kristjánssonar lít-
ilsháttar til athugunar.
Alfreð telur að ég fari ómaklegum orðum
um ritstjóra Freys. Ég vítti að nokkru ein-
hliða áróður hans með votheysgerð, vegna
hinna ýmsu galla, er ég taldi vera á þeirri
heyverkunaraðferð og hvatti bændur, er
sauðfjárbúskap stunda, til að hugsa sig
vel um áður en þeir tækju hana upp í stór-
um stíl Hins vegar taldi ég, að ritstjórinn
gerði þetta í góðri meiningu og af heilum
hug, og er það enn mín skoðun að þetta sé
ekki ómaklega mælt.
Alfreð kvartar yfir þeim tón efasemda,
er klingi þeim sífellt í eyra, er greina frá
góðri reynslu sinni af votheysverkun. Ég
vona að sá tónn hafi ekki verið mjög há-
vær í minni grein.
Skoðun mín á votheysverkun byggist
vitanlega aðallega á minni eigin reynslu,
granna minna og sýslunga. Dæmi eru hér
til um það, að allt að 10% af ánum hafi
drepizt á einu búi úr Hvanneyrarveiki, þar
sem fóðrað var að nokkru á votheyi. Annað
dæmi þekki ég, þar sem 30—40% af ánum
létu lömbum af sömu ástæðu. Á þessum
sömu búum hafði áður verið fóðrað á vot-
heyi með góðum árangri. Það er þessi á-
hætta, sem við bændur viljum helzt vera
lausir við, og það er þetta öryggisleysi, sam-
hliða fleiri ókostum, sem fælir okkur frá
því að fóðra sauðfé á votheyi og lái okkur
hver sem vill.
Nú hlýtur að vakna sú spurning hvernig
á þessu geti staðið. Sumir telja sig hafa
fóðrað sauðfé á votheyi með góðum árangri
til margra ára. Eiga þessir menn bara eftir
að fá skellinn eða erum við hér norður frá
þessir sérstöku klaufar að verka í vothey?
Eða í þriðja lagi: er sauðfé okkar sérstak-
lega næmt fyrir Hvanneyrarveiki? Þetta
þyrfti að rannsaka ef vel væri. Sé um hand-
vömm að ræða, þarf hagnýta fræðslu. Vel
má vera, að hinar ýmsu hjarðir bænda séu
misnæmar fyrir Hvanneyrarveikinni, og
einnig að það fari að draga úr skepnu-
dauða af hennar völdum, þegar búið er að
gefa vothey að mestu um árabil. En harka-
legt úrval virðist mér þetta, og minnir átak-
anlega á horfóðrun fyrri ára, þegar menn
drápu úr hor allt það veikbyggðasta úr
hjörðinni.
Nú munu flestir siá, að þetta var illt verk
og heimskulegt, enda fáir, sem hafa efni á
slíkum ,,kynbótum“. Það fer ekki hjá því
að það hljómi hjákátlega í eyrum okkar,
sem höfum mjög misjafna reynslu af vot-
heysgerðinni, þegar við erum hvattir til að
taka hana upp eingöngu, eða svo til og
brigslað um heimsku, klaufaskap og rang-
snúinn hugsunarhátt, ef við gerum það
ekki. Er þetta ekki ómaklega mælt? Ég við-
urkenni, að mjög illt er að geta ekki sett
hluta af heyskapnum í vothey, þegar þörf
krefur, og fóðrað óhræddur allar skepnur á
því, en mislukkað vothey virðist vera mun
banvænna en hrakið þurrhey.
Alfreð gerir nokkurn samanburð á súg-