Freyr - 01.06.1966, Síða 20

282
FREYR
arnir flognir úr hreiðrinu og hann sjálfur
farinn að lýjast og eldast. Hann verður þá
að vinna að búi sínu fáliðaðri en áður, og
ósjaldan verður úr þessu óbærileg vinnu-
þrælkun, hættuleg líkamlegri heilsu og
andlegu þoli.
Hér sem oftar hefði verið betra að fara
meðalveginn. Ætla sér af. Hafa bústærð-
ina í hófi.
Því fremur er ástæða til að gæta var-
úðar í þessum efnum, að stórbúin skila ör-
sjaldan arði í hlutfalli við tölu búpenings-
ins.
Búskapur nú til dags er vandasöm at-
vinnugrein, og hann krefst mikillar þekk-
ingar og umönnunuar, orku og fjármuna.
Sífelldar nýjungar berast að, og bóndinn
þarf að fylgjast vel með og geta valið og
hafnað. Hann þarf að geta lesið úr niður-
stöðum rannsókna og athugana og beitt því
sér og búskapnum til hags, ef vel á að vera.
Fóðrunin er ekki síður þýðingarmikið at-
riði og hún byggist á ástandi eða gæðum
fóðurins. Ræktunarlandið er því þýðingar-
mikil undirstaða. Nægilega stórt ræktar-
land, rétt vinnsla þess og meðferð, er eitt
af því, sem ekki má gleyma.
Ræktunin má ekki verða til síðar en
byggingarnar. Hún verður að koma á und-
an að verulegu leyti, og jafnhliða að öðru
leyti. Hún þarf að vera það mikil, að hægt
sé að safna fyrningum í góðum árum, sem
nægi til jöfnunar í kalárum, eða þegar hey-
afli er rýrari vegna óhagstæðs veðurfars.
Aðeins flónin setja á guð og gaddinn.
Þeir, sem setja bóndann á sama bekk og
daglaunamanninn, sem vinnur með haka
og reku, fara því sannarlega villir vegar.
Útihúsabyggingar bóndans eru mjög dýr-
ar, og þær þurfa að vera traustar og vand-
aðar, ef þær eiga að endast. Þessar bygg-
ingar eru að verulegu leyti reistar fyrir
lánsfé, sem verður að greiðast ásamt til-
heyrandi vöxtum. Hér er um háar upphæð-
ir að ræða, og þær verður að greiða með
arðinum af húsdýrunum, sem í bygging-
unum eiga að vera. Það er því höfuðnauð-
syn að valin skepna sé í hverju rúmi. Bygg-
ingarkostnaðurinn verður ekki borinn uppi
með lélega notuðu húsrými eða afurðarýr-
um búpeningi.
Hér þarf þó fleiri stoðir undir, ræktun-
in verður einnig að vera það mikil, að hægt
sé að beita búfé að verulegu leyti á ræktað
land.
Ef menn byggja stór peningshús, sem
hvorki samsvara stærð ræktaðs lands né
tölu búpenings, eru þeir að fara rangt að
fjárhagslega, og alveg eins þótt þeir kalli
það „að byggja fyrir framtíðina“. Þeir gera
það einungis af því, að þeir hafa þá gleymt
að rækta fyrir framtíðina og fjölga búfénu
fyrir framtíðina. Bóndi, sem ætlar að fjölga
mjólkurkúm, á því ekki að byrja á því að
byggja aukið húsrými fyrir mjólkurkýrn-
ar, heldur á hann að byggja einfalt og hóf-
legt geldneytafjqs og ala þar upp stofn
að mjólkurkúm, sem verða fullvaxnar, um
það bil sem hið eiginlega fjós er fullbyggt.
Hann þarf þá ekki að standa með auða bása
og getur látið dýra byggingu skila fullum
arði strax á fyrsta ári.
Það er ástæða til að vara menn við að
láta hinn svokallaða „stórbúskap“ villa sér
sýn. Ýmislegt bendir til, að 18 mjólkandi
kýr ásamt 70—80 fjár geti verið bæði hag-
kvæm og þægileg bústærð fyrir meðalfjöl-
skyldu á mjólkurframleiðslusvæðum. Ef
kýr eru af góðum stofni, fóðrun í lagi og
þess gætt að líða aldrei vanmetaskepnur á
bás, en sauðfé á sama hátt alið til arðs, eiga
brúttótekjur af slíku búi að vera — ekki
minna en 500 þúsund krónur, með núver-
andi verðlagi. Þessu verður þó ekki náð,
nema með því að hafa mikið og gott rækt-
arland og mikla þekkingu og umönnun í
búsýslunni. Þeir bændur, sem nú þegar
hafa náð þessu marki, sanna, að það er
hægt.
Hitt þarf svo ekki að taka fram, að af-
urðamagnið eitt er víðs fjarri því að vera
mælikvarði á hagkvæman búrekstur. Er