Freyr - 01.08.1979, Blaðsíða 6

Samanburður á verði landbúnaðarvara á
heimsmarkaði og á heimamarkaði í hverju
landi leiðirofttil mikillaumræðnaog ádeilna
á landbúnaðarstefnuna og hefur þessi sam-
anburður oft leitt til þess að gerðar eru há-
værar kröfur um breytta landbúnaðarstefnu.
Það erstaðreynd, að öll Norðurlöndin eiga
við að stríða vandamál vegna „offram-
leiðslu" og sölutregðu á landbúnaðarvörum.
Þau þurfa því öll að fást við stjórn á fram-
leiðslunni og að aðlaga hana markaðsað-
stæðum. í Finnlandi er offramleiðsla á mjólk
og öðrum búfjárafurðum. Á íslandi er það
einkum offramleiðslaámjólkog lambakjöti. í
Noregi hefurtekist með margháttuðum ráð-
stöfunum (t.d. bónuskerfi fyrir þá sem draga
úr mjólkurframleiðslu o. fl.) að halda fram-
leiðslunni nokkurn veginn innan æskilegra
marka. í Svíþjóð er það einkum umfram-
framleiðsla á korni, sem við er að eiga. Dan-
mörk hefur sérstöðu vegna aðildar að EBE.
Markaður allra EBE-landanna er danskur
heimamarkaður, og dönsk framleiðsla er að-
eins lítið brot heildarframleiðslu EBE-land-
anna. í EBE er veruleg offramleiðsla á mjólk
eða um 10%.
II. Framleiðslumarkmið.
Óhætt er að fullyrða, að ógerningur sé að
aðlaga framleiðsluna fullkomlega að
markaðsþörfum hverju sinni. Því valda
óviðráðanlegar sveiflur, sem alltaf hljóta að
verða bæði á framleiðslumagni og neyslu frá
ári til árs. Þrátt fyrir nútímatækni veldur
breytilegt árferði alltaf miklum sveiflum í
framleiðslunni. Uppskera verður alltaf
breytileg frá ári til árs, ekki aðeins í ein-
stökum landshlutum, heldureinnig heildar-
uppskera í hverju landi og stórum hlutum
heimsins.
Menn voru sammála um að þrátt fyrir erf-
iðleika við aðlögun framleiðslunnar væri
nauðsynlegt fyrir hvert land að hafa skýrt
mörkuð framleiðslumarkmið fyrir landbún-
aðinn í heild og hverja grein hans.
Við þá stefnumörkun þarf að hafa margt í
huga og geta aðstæður hvers lands ráðið
miklu um það á hvaða þætti sé talið rétt að
leggja mesta áherslu.
Eftirfarandi þættir voru nefndir sem
áhrifaþættir við stefnumörkun fyrir landbún-
aðarframleiðsluna.
Taka verður m.a. tillit til:
1. nýtingar á framleiðslumöguleikum
landsins, og þess hvað þeir geta gefið
þjóðarbúinu,
2. þess að hvert og eitt land verður að taka
mið af heimsmarkaði fyrir landbúnaðar-
vörur — hvers hann þarfnast og hverju
hann getur tekið við,
3. byggðastefnu innan hvers lands og hvað
gera þarf til að framfylgja henni,
4. öryggis, sem því fylgir fyrir hvert land að
vera sjálfu sér nógt um sem mest af mat-
vælum,
5. atvinnuástands í landinu og möguleika
fólks til að fá atvinnu í öðrum greinum, ef
stefnan kann að leiða til fækkunar fólks
við landbúnaðarstörf,
(í'umræðunum kom það fram, að slíkt
sem atvinnuástandið er nú á Norður-
löndum mundi fækkun bænda ekki vera
æskileg frá þjóðfélagslegu sjónarmiði),
6. þróunar í bústærð og búskaparháttum.
Örar breytingar á rekstrarháttum t. d. frá
fjölskyldubúskap til sérhæfðs stórbú-
skapar geta leitt af sér margháttuð fé-
lagsleg og umhverfisvandamál. Sam-
dóma álit fundarins var að fjölskyldu-
búskapur væri æskilegasta rekstrar-
formið og að honum ætti að stefna.
III. Nokkur af þeim ráðum, sem gripið hefur
verið til, eða verið hafa til umræðu sem
„stjórntæki" til að aðlaga framleiðsluna að
settu marki.
1. Verðlagspólitík. Menn voru sammála um
að af margháttuðum ástæðum væri
ógjörningur að stjórna framleiðslunni
með verðlagningu varanna eingöngu. Því
veldurm.a. krafan um jafnartekjur bænda
og sambærilegar við tekjur annarra
stétta.
Framh. á bls. 505.
FREYR
478