Freyr - 01.01.1990, Qupperneq 15

Viðáramót
Veðurfar var fremur óhagstætt til búskapar
hér á landi á árinu 1989. Veturinn frá áramót-
um var snjóþungur og gjaffelldur og heyfyrn-
ingar með minnsta móti um vorið. Einkum átti
þetta við þar sem margt var um hross. Kal var í
útsveitum en þó minna en óttast var. Sumarið
var úrkomusamt og afar sólarlítið um sunnan-
og vestanvert landið en þurrara og sólríkara
annars staðar. Víða gekk erfiðlega að þurrka
hey en mikil aukning á votheysverkun í rúllu-
böggum bætti þar um. Þar er um heyverkunar-
aðferð að ræða þar sem bjarga má miklum
verðmætum á skömmum tíma. Vegna mikils
og sérhæfðs vélakosts við þá verkunaraðferð
og árlegra útgjalda í kaupum á plasti utan um
rúllurnar ætti þó að vera ódýrari heyverkun
fyrir bændur til lengdar að þeir komi sér upp
gryfjum eða turnum til votheysgerðar.
Stirt tíðarfar dró ekki að ráði úr búvöru-
framleiðslu. Kartöfluuppskera varð þó undir
meðallagi og sólarleysi háði grænmetisrækt úti
og inni. Þá varð kornuppskera í slöku meðal-
lagi. Framleiðsla búfjárafurða takmarkaðist
hins vegar einkum af markaðsstöðu en ekki af
framleiðslugetu. Innlagt kindakjöt varð um
9.900 tonn sem er 6% samdráttur frá árinu
áður. Innanlandssala varð um 8400 tonn og
hafði aukist um nær 3% milli ára. Kindakjöt er
með ríflega helming kjötmarkaðarins innan-
lands þó að það hlutfall hafi farið lækkandi á
undanförnum árum.
Hér verður að öðru leyti ekki fjallað um
hverja búgrein fyrir sig. Almennt ástand í
þjóðarbúskapnum að undanförnu, sem teljast
verður erfiðleikatímabil, endurspeglar stöðu
þeirra flestra. Ofan á það bætist að ósamstaða
ríkir innan ýmissa búgreina þannig að hver
treður skóinn niður af öðrum með undirboð-
um. Slíkt skilur menn stundum eftir slyppa og
snauða og grefur undan heilbrigðu efnahagslífi
þjóðarinnar.
Um þessi áramót er það mest nýlunda í
málefnum íslensks landbúnaðar að verkalýðs-
hreyfingin, vinnuveitendur, bændasamtökin
og fleiri hafi snúið bökum saman, ásamt ríkis-
valdinu, um að lækka verð á matvælum hér á
landi. Þetta er liður í sameiginlegu átaki þess-
ara aðila að ná niður verðbólgu í landinu sem
er frumforsenda heilbrigðs efnahagslífs og
sterkasta vopnið til að styrkja íslenskar út-
flutningsgreinar á erlendum mörkuðum.
Ýmis matvæli framleidd innanlands eru
helstu lífsnauðsynjar fólks og samtök bænda
hafa tekið tveim höndum þeirri framréttu
hönd aðila vinnumarkaðarins að ná niður
verði þeirra. Það er í góðu samræmi við það
baráttumál bænda að draga úr skattlagningu
matvæla beint og óbeint en hún er óvenjumikil
hér á landi.
Verið er að setja í gang ítarlega könnun á
verðmyndun matvæla á vegum bændasamtak-
anna og landbúnaðarráðuneytisins. Þar þurfa
bændur ekkert að óttast um sinn hag. Ut úr
slíkri könnun getur ekki komið annað en að
enginn þurfi að öfunda bændur af því sem þeir
bera úr býtum fyrir störf sín, miðað við vinnuá-
lag.
Samkvæmt nýlegri skoðanakönnun styður
um 70% fólks innlenda framleiðslu búvara og
er andvígt innflutningi þeirra. Þessi mikli
stuðningur er gleðileg skilaboð til íslenskra
bænda og þau má styrkja enn betur með því að
ná niður verði búvara. Slíkt er reyndar mjög
brýnt þar sem samanburður á verði búvara hér
á landi og erlendis er í ýmsum vörutegundum
okkur óhagstæður. Því geta valdið bæði nátt-
úruleg skilyrði til framleiðslu og þættir sem
lúta ákvörðunum manna, svo sem skattlagn-
ing.
Teikn eru á lofti um að þrýstingur á innflutn-
ing matvæla muni fara vaxandi á næstunni. Þar
er einkum það haft í huga að á þessu ári lýkur
svokallaðri Uruguay-umferð innan GATT-
tollabandalagsins. Þær samningaviðræður
snúast einkum um það hve mikið einstök lönd
slaka á hömlum gagnvart innflutningi búvara.
Samningar á vegum GATT hafa m.a. leitt til
þess að Bandaríki N-Ameríku hafa nýlega
1. JANÚAR 1990
Freyr 7