Freyr - 01.01.1990, Blaðsíða 28

Framtíðarsýn II
Heimsmarkaðurinn er stór
I dæmi tvö segir frá kaupsýslumanni sem hefur
hellt sér út í stórbúskap. í höfðudráttum byggir sú
framtíðarmynd algerlega á því að frjálst markaðs-
kerfi hefur náð yfirhöndinni. Búvörur í Svíþjóð
tengjast stórum matvörusamsteypum í öðrum
heimsálfum.
Þeir bændur sem stunda landbúnað að aðalat-
vinnu verða mun færri og einnig verður þróunin sú
að margir gerast „hliðarbændur", þ.e. þeir tengjast
stórbúunum og selja þeim vöru sína, en þau eru
aftur tengd stærri mörkuðum. Sú þróun sem er á
mörkuðunum gerir þá kröfu til bóndans að hann
þarf meira og meira að sérhæfa framleiðslu sína og
bæta hana til þess að þóknast neytandanum, og
samkeppnin er hörð þar sem heimsmarkaðurinn er.
Afleiðingin af markaðsstefnunni er sú að bænda-
samtökin vinna meira saman á alþjóðlega vísu,
frekar en að vinna hver í sínu landi. Þannig verður
verkefnið yfirgripsmeira en samt auðvelt með öll-
um þeim tölvum og kapalkerfum sem í gangi eru,
svo og gervihnöttum. Þetta er undir kjörorðinu:
„Miðlun er rnáttur". Samkvæmt útreikningum
OECD hefur upplýsingastreymi til einstaklinga
aukist tífalt frá sjöunda áratugnum.
Allt þetta krefst mikillar þekkingar þeirra sem
starfa í atvinnulífinu og telst um þriðjungur þjóðar-
innar vera í einu eða öðru námi, með eða án vinnu.
Mikill fjöldi fólks stundar nám í öðrum löndum,
meira en nokkru sinni, og getur það talist afleiðing
af hinum miklu alþjóðlegu samskiptum. Svíþjóð er
ekki lengur norðlægt og einangrað land.
Innflytjendum fjölgar og búseta er ekki háð
neinum höftum. Þetta fólk eignast flest börn og nú
fyrst er fólk af hinum ýmsu þjóðernum farið að
vinna við sænskan landbúnað.
Vegna markaðsbúskaparins leggjast niður allir
styrkir til landbúnaðarins og er atvinnuástandið í
Norður-Svíþjóð því ekki gott. Ákveðið er að leggja
þarniðuralla akuryrkju, þarsem veðurfarþarer kalt
og ekki hagkvæmt til ræktunar. Byggðin er svo
dreifð að fyrirtæki sem eiga skógana eru meira og
meira farin að nota þyrlur til að fara á milli staða en
hafa aðsefur í borgum eins og Umeá í mörg
hundruð kílómefra fjarlægð.
Kaupsýslumaðurinn sem um ræðir hefur náð
undir sig 1200 hekturum ræktanlegs lands og
rækfar þar einungis hafra. Aðalviðskiptavinur hans
er kexverksmiðja í Sviss sem framleiðir sérstaka
tegund af kexi fyrir þrjú stór flugfélög sem tengast
einnig hótelkeðjum. Annar viðskiptavinur hans er í
London og hann framleiðir sérstaklega trefjaríkt
fóður fyrir hesta í loftþéttum umbúðum. Eftirspurn-
in er svo mikil að tíu „hliðarbændur" selja kaup-
sýslumanninum afurðir sínar til að hann geti annað
eftirspurn.
Þrátt fyrir sérhæfinguna getur hinn stórtæki
bóndi ekki stillt sig um að auka við sig og byrjar að
rækta kartöflur á 10 hekturum lands og selur til
Englands undir nafninu „Eiturlaus jarðepli". Salan
gengur vel sem sýnir að jafnvel Englendingar eru
að opna augun fyrir Norðurlöndum sem hinum
„hreinu löndum" og vilja kaupa vörur þaðan. Þar
með hefur tekist að markaðsfæra norrænt um-
hverfi.
Bœndur og neytendur þurfa að stefna
að því að milliliðakostnaðurinn sé í
hófi.
svokölluðum ,.framtíðarsýnum“
(Scenario) sem voru mjög ólíkar
hver annarri.
Á fundinum voru tæplega 130
þátttakendur og höfðu þeir allir
fengið sent lesefnið heim áður,
þannig að þeir væru búnir að
kynna sér það, til þess að geta
verið virkari í umræðum. Að lok-
inni kynningu á efninu í stórum
dráttum var þátttakendum skipt í
umræðuhópa sem fjölluðu um eitt
ákveðið efni hver, svo sem oiku-
Víða í hinum vestrœna heimi er of-
framleiðsla á mjólk.
20 FREYR
1, JANÚAR 1990