Freyr - 01.11.2000, Side 17

2. tafla. Tilraun nr. 46-57 á Hvanneyri með koparáburð (blásteinn)
á mýrartún.
Uppskera, hey P % í þurrefni Cu ppm* í þurrefni
hkg/ha 1957-1960 l.sláttur 1959-1960 2. sláttur 1959-1960 l.sláttur 1959-1960 2.sláttur 1960
Enginn kopar 48,0 0,25 0,20 8 8
25 kg/ha koparsúlfat 47,9 0,23 0,17 14 9
50 kg/ha koparsúlfat 47,1 0,23 0,17 16 13
100 kg/ha koparsúlfat 48,2 0,22 0,17 25 26
Stærð reita var 36 m2, samreitir voru 4. Grunnáburður kg/ha: 100 N, 30,6 P og 83 K.
* ppm þýðir hlutar úr milljón.
súlfati blandað í 500-1000 lítra af
vatni. Þegar koparsúlfat er borið á í
föstu formi er erlendis algengt að
notað 50 kg/ha. Koparsúlfat er dýr
áburður sem skolast auðveldlega
úr jarðvegi.
Ef sauðfé skortir kopar kemur
fram sjúkdómurinn fjöruskjögur en
sá kvilli kemur helst fram hjá fé
sem beitt er á fjörur á vetuma (Þor-
steinn Þorsteinsson, 1980). I fóður
sumra dýra, t.d. svína, er bætt kopar
og getur þá orðið óheppilega mikið
af kopar í svínaskítnum. I uppskeru
sem vex upp af slíkum áburði getur
verið svo mikill kopar að það valdi
eitrun hjá búfé sem nýtir fóðrið og
er sauðfé einkum talið viðkvæmt
fyrir slíku fóðri.
Mangan
Upptaka plantna á mangani er
háð sýrustigi jarðvegs. Venjulega er
nóg af mangani í jarðvegi en skort-
ur hjá plöntum stafar af því að efnið
er of fast bundið til að það nýtist. Ef
jarðvegur er súr er hætta á að
plöntur taki upp óhóflega mikið af
mangani. Þá geta eiturverkanir
dregið úr sprettu. Finck (1982) seg-
ir að lítil hætta sé á að jurtir skorti
mangan ef sýrustig jarðvegs er
lægra en pH 5,7. Sýrustig í íslensk-
um jarðvegi er yfirleitt fremur lágt.
Það er því hugsanlegt að ofgnótt
af mangani dragi sums staðar úr
uppskeru en því má breyta með því
að kalka landið.
Ef jarðvegur er laus í sér og kalk-
ríkur er hætta á að plöntumar nái
ekki upp nægu mangani. Þá dregur
úr sprettu og skortseinkenni sjást á
plöntum. Mikill skortur kemur
fram sem dílaveiki í jurtum af gras-
ætt, t.d. komtegundum. Gráir eða
brúnir blettir myndast á neðra borði
blaðanna og þau brotna þvert í
sundur.
Árið 1958 hófst á Hvanneyri til-
raun með að bera manganáburð í
nýrækt. Það ár var sáð nokkuð seint
í nýræktina og vorið var þurrt og
þess vegna var ekki unnt að slá til-
raunina það sumar. Tvö næstu ár
var tilraunin slegin. Niðurstöðuna
má sjá á 3. töflu.
Árið 1960 var fosfór og kopar
mældur í uppskerunni. I þurrefni
grasa úr fyrra slætti reyndist vera
8,5-8,8 ppm af kopar af reitum sem
ekki vom kalkaðir og 9,4- 10,3
ppm á reitum
sem voru kalkað-
ir. Kölkun eða
notkun á mang-
anáburði hafði
ekki áhrif á fos-
fórmagnið, það
var 0,26-0,29%
fosfórs í þurrefni
grass úr fyrri
slætti og 0,15%
úr seinni slætti.
Niðurstöðurnar
sýna að það hefur
ekki verið þörf á manganáburði að
minnsta kosti á ókalkaða túnið.
Árið 1960 hófst tilraun á Hvann-
eyrarfit með manganáburð. Fitin er
mynduð af framburði Hvítár. Um
það bil helmingur gróðursins var
gulstör og hinn helmingurinn heil-
grös.
Árið 1961 var fosfór mældur í
uppskem og reyndist hann vera
0,14% í þurrefni, sem er mjög lítið,
enda var fosfór ekki borinn á. í
landi við hliðina á mangantilraun-
inni var sýmstig jarðvegs pH 5,1-
5,4.
Báðar þessar tilraunir gefa til
kynna að það sé ekki ástæða til að
óttast að skortur á mangani dragi úr
sprettu túna eða engja. Niðurstöð-
umar er í samræmi við reynslu frá
3. tafla. Tilraun nr. 44-58 á Hvanneyri með mangan-
áburð á kalkað og ókalkað mýrartún.
Uppskera 1959-'60 Mangan ppm*
í þurrefni árið 1960
_______________________Hey hkg/ha______1. sláttur 2. sláttur
Ókalkað land
Mangan ekki borið á 60,5 98 175
Mangansúlfat, 25 kg/ha. 55,9 169 189
Mangansúlfat, 100 kg/ha 60,2 232 248
Meðaltal 58,9
10 tonn/ha afkalki 1958 Mangan ekki borið á 58,7 96 177
Mangansúlfat, 25 kg/ha 62,4 126 189
Mangansúlfat, 100 kg/ha 66,1 177 215
Meðaltal 62,4
Stærð reita var 50 m2, samreitir voru 3. Grunnáburður kg/ha: 120 N,
30,6 Pog 99,6 K.
* ppm. þýðir hlutar úr milljón.
FREYR 10/2000 - 17