Freyr - 01.11.2000, Page 39

landbótum í víðasta skilningi og
leggja áherslu á aukna beitarstýr-
ingu, og Landbóta- og skógræktar-
félag undir Jökli. Nýverið var einn-
ig stofnað Landgræðslufélag við
Skarðsheiði.
Verktakar
Landgræðslan hefur stefnt að því
síðustu ár að flytja meira af verk-
efnum heim í héruð. Einn liður í því
hefur verið að ráða bændur sem
verktaka til að dreifa áburði og
grasfræi innan landgræðslugirðinga
í stað þess að starfsmenn Land-
græðslunnar sjái um verkið. Avinn-
ingurinn af því að ráða verktaka til
að sjá um framkvæmdir á land-
græðslusvæðum er ekki eingöngu
fjárhagslegur fyrir Landgræðsluna
og bændur, heldur einnig dýrmæt
reynsla og skilningur á verkefnum
og þeim vanda sem við blasir.
Einnig sú hugsun að tekið sé sam-
eiginlega á vandamálunum og þau
séu ekki einkamál Landgræðslunn-
ar. Með því að vinna á svæðunum
kynnast bændur vandamálunum á
annan hátt en ef einungis er horft á
þau yfir girðinguna. í flestum til-
fellum eru þetta bændur sem búa í
nágrenni landgræðslusvæðanna og
eru oft á tíðum eigendur lands inn-
an landgræðslugirðinganna.
Umfang verktakavinnu hefur ver-
ið mest á Norðausturlandi og gefist
vel. Fyrirkomulagið er á þann hátt
að verktakar fá greidda ákveðna
upphæð á hvert dreift tonn. Einnig
er töluvert um að bændur séu ráðnir
til annarra landgræðsluverkefna,
svo sem viðhalds og eftirlits með
landgræðslugirðingum.
Bændur eiga þau tæki sem til
þarf, kunna til verka og þekkja
staðhætti. Verktakan krefst eigi að
síður góðra leiðbeininga, nákvæms
skipulags og eftirlits frá hendi
Landgræðslunnar. Þetta fyrir-
komulag skilur eftir sig mun meira
í héraði en ef Landgræðslan sjálf
sæi um framkvæmdir.
Lokaorö
Bændur eru vörslumenn landsins,
Rofabarð í weðferð í verkefninu
„Bœndur græða landið". Við
hvernig landi mun þessi undi
Islendingur taka og hvernig
ráðsmaður verður hann? Landbœtur
leggja grunn að betri framtíð og
mikilvœgt er að vekja áhuga barna á
því starfi. (Ljósm. S.J.).
þeirra hlutverk er að nýta, vernda
og hlúa að þessari verðmætu auð-
lind okkar. Þessu hlutverki fylgir
mikil ábyrgð og skyldur sem þeir
taka á herðar sér. Allir landsmenn
bera ábyrgð á skuldinni við landið
sem safnast hefur upp í gegnum tíð-
ina. Það er skylda þjóðfélagsins að
aðstoða bændur við uppgræðslu
lands, en skylda bænda að nýta það
á sjálfbæran og ábyrgan hátt. Hlut-
verk Landgræðslunnar er að vera til
ráðgjafar og til aðstoðar við land-
græðslu og landnýtingu.
Samvinnuverkefni, svo sem
BGL, hafa það að markmiði að
tryggja með uppgræðslu möguleika
á sjálfbærri landnýtingu í framtíð-
inni, það er að bæta búrekstrarstöðu
með markvissri uppgræðslu sem lið
í beitarskipulagi.
Uppgræðsla bænda hefur mikið
gildi fyrir landbúnaðinn, jafnt sem
þjóðina. Vara getur ekki talist vist-
væn nema hún sé framleidd þannig
að ekki sé gengið á auðlindir nátt-
úrunnar, þar með talinn jarðveg og
gróður. Vaxandi þrýstingur er frá
neytendum um að landbúnaðaraf-
urðir séu framleiddar í sátt við um-
hverfið og til að svo megi verða
þarf ásýnd landsins víða að breyt-
ast.
Með aukinni uppgræðslu bænda í
heimalöndum skapast aukið svig-
rúm til að létta og stytta beitartíma
á afréttum. Sauðfé hefur fækkað
gífurlega á síðustu tuttugu árum
sem víða hefur leitt af sér erfiðleika
í fjallskilum. Það hefur vakið upp
spumingar hvort það sé vinnandi
vegur fyrir sauðfjárbændur á mörg-
um svæðum að halda áfram hefð-
bundinni nýtingu afrétta.
Með nýtingu afrétta áfram er
mikilvægt að tryggt sé að nóg sé til
af vel grónum og uppskerumiklum
beitilöndum nærri byggð. Lönd
sem em með það sterka gróður-
þekju að þau þoli talsverða beit.
Æskilegt er að umfang upp-
græðslu á vegum bænda aukist í
framtíðinni og forsenda fyrir því
eru auknar fjárveitingar. Best væri
ef uppgræðsla og beitarstjórun væri
jafn sjálfsagður hluti búrekstrarins
og bókhald og kynbætur. Stórt
skref í þessa átt er sá hluti af gæða-
stýringunni í nýja sauðfjársamn-
ingnum sem lýtur að nýtingu beiti-
landa. Við teljum að líta verði á
landgræðslustörf bænda sem eitt af
stóru verkefnunum til eflingar
byggða hér á landi og þegar land-
græðsla verður viðurkennd sem
bindileið kolefnis, þá gefast bænd-
um vonandi ný atvinnutækifæri við
brýnar landbætur.
Bændur hafa stundað uppgræðslu
áratugum saman, bæði með og án
aðstoðar Landgræðslunnar, en það
má segja að umfangið hafi fyrst
orðið verulegt þegar þessir aðilar
tóku höndum saman við að glíma
við þann mikla vanda sem að steðj-
ar. Einungis með því að sameina
krafta okkar og horfast í augu við
vandann getum við leyst þau
vandamál er tengjast landeyðingu.
FREYR 10/2000-39