Ný vikutíðindi - 30.07.1965, Blaðsíða 4

4
NY VIKUTlÐINDl
Áburðarverk-
smiðjan... *
(Framhald af bls. 1)
seinna af þeim sökum,“ segir
Jóhannes Bjamason orðrétt
í síðasfa tbl. „Freys“.
Og Jóhannes heldur áfram
(leturbr. N. V.): „Um þá
staðhæfingu Hjálmars, að
þessi aðferð hafi verið sú ó-
dýrasta, sem völ var á, og
að áburðurinn hefði orðið
dýrari ef reist hefði verið
verksmiðja til framleiðslu á
perluðum áburði, vegna þess
að þá hefði stofn- og fram-
leiðslukostnaður orðið hærri,
vil ég segja það, að ég hef
ekki séð að neinn saman-
burður hafi verið gerður á
því, en hafi það verið gert,
leyfi ég mér að efast um að
sú framleiðsluaðferð hefði
verið dýrari svo nokkru máli
skiptir.
Hjálmar segir mér að eng
inn slíkur samanburður frá
ráðunautunum liggi fyrir í
fórum verksmiðjunnar og
það, sem hann hafði fyrir
sér í þessu, sé fullyrðing VilL
hjálms Þór í ræðu, sem
hann héh á aðalfundi Áburð
arverksmiðjunnar fyrir
nokkrum árum, og einnig að
ráðunautamir hafi sagt sér
það.“
Með öðrum orðum: Fram-
leiðsluhættir kristallaðs á-
burðar, sem notaðir em hér,
höfðu hlotið mjög slæma
reynzlu í Bandaríkjunum og
að ósannað er að sú aðferð
sé dýrari en við framleiðslu
perlaðs nítrats, enda fór það
svo, að þegar á fyrsta ári
reyndist Kjarninn tvöfalt
dýrari í framleiðslu en
áætlanir ráðunautanna
sýndu.
Vélakaup þessi fullyrðir
Jóhannes þó að hafi ekki ver
ið gerð með vilja hinna ís-
lenzku verkfræðinga sem um
málin fjölluðu, heldur hafi
verzlunarmennimir ráðið
kaupunum. Steingrímur Jóns
son, þáv. rafmagnsstjóri, Ei-
ríkur Briem, rafmagnsveitu-
stjóri og Jóhann Bjarnason
verkfræðingur athuguðu mál
ið, samkvæmt beiðni ríkis-
stjórnarinnar, og mæltu með
allt öðrum vélum. Samþykkti
Marshallstofnunin svo fjár-
hagsaðstoð samkvæmt tillög
um þessara verkfræðinga,
án þess að krefjast nokkurs
útboðs, að sögn Jóhannesar.
Þegar svo nýir menn tóku
við forastu þessara mála á
Islandi, höfðu þeir lítil sem
engin samráð við verkfræð-
ingana og fór svo að vilji
þeirra faglærðu var að engu
hafður, en kaupsýsliunenn-
imir sömdu um kaup á þess-
um illræmdu vélum.
Við segjum illræmdu, því
Jóhannes segir orðrétt í
greininni, að „sum þýðingar-
mes/u tæki verksmiðjunnar
hafa reynzt mjög illa og alls
ekki gegnt því lilutverki,
sem var yfir lýst að þau
ættu að framkvæma.“
Og hann segir ennfremur:
„Allir bændur vita, hversu
fjarri því það er, að þessar
vélar og tæki geri það, sem
lýst er yfir að þau eigi að
gera, varðandi kornastærð
framleiðslunnar. Um slíkar
vélar, tæki og kerfi er vissu
lega ekki hægt að segja, að
þær hafi reynzt vel.“
Þá segir Jóhannes enn-
fremur um þýðingarmestu
tæki verksmiðjunnar, vetnis-
vinnslutækin, sem eru dýr-
asta deild hennar: „Tæki
þessi voru sögð endast í 20
ár, en nú, eftir 10 ára notk-
un, eru þau mjög illa farin,
þrátt fyrir meira viðhald en
sagt var nauðsynlegt. Eigi
að reyna að nota þau í önn-
ur 10 ár er talið að endur-
nýja þurfi mjög mikið í
þeim, ef það verður þá talið
svara kosínaði. Fleiri tæki
mætti nefna, sem illa hafa
reynzt, þó það skuli ekki
gjört hér.“
Það mætti vitna hér í
fleira úr grein Jóhannesar,
um mistök þau, sem hér,
hafa átt sér stað, en þetta
verður að nægja í bili.
Óneitanlega hvarflar það
að manni, að eitthvað sé
graggugt við þet/a mál. En
ekki höfum við neitt í hönd-
unum, sem heimila okkur
nokkrar getgátur um leyni-
leg mnboðslaun eða neitt
slíkt.
Skrælingjaland
(Framhald af bls. 1)
að leið sína til að sækja
heim þennan sérstæða þjóð-
flokk, sem byggir þetta af-
skekkta eyland norður við
heimskautsbaug.
Nú munu vera til þeir Is-
lendingar, sem álíta að koma
útlendinga hingað til lands
sé fremur til þess fallin af
afsanna það, að við séum
skrælingjar, en satt að segja
mun margt það, sem ber
fyrir augu hins erlenda
ferðamanns, fremur styðja
þá skoðun en hitt.
Hugsum okkur rútu er-
lends ferðamanns, sem kem-
ur hingað með lystiskipi. Sú
leið er í augiun útlendinga
eitthvað í þessa áttina:
Fyrst varið farið í rútu-
bíl gegnum viðbjóðslegt ó-
Iyktarský, en eins og kunn-
ugt er hefur borgaryfirvöld-
unum þóknast að hafa sorp-
hreinsunarstöð (sem er þó
svo sannarlega engin sorp-
hreinsunarstöð) á einum feg
ursta stað í nágrenni Reykja
víkur. Þá er ekið eins og leið
liggur austur yfir f jall og eru
hinir íslenzku vegir og ryk-
mökkurinn á þeim sannar-
lega vel til þess fallnir að
sýna það og sanna, að þetta
land byggja vissulega skræl-
ingjar einir.
Ef við kærum okkur í al-
vöru um að fá hingað til
lands erlenda túrista, þá er
áreiðanlega bezta ráðið að
láta hina sérstæðu íslenzku
hótelmenningu halda sér,
breyta vegum sem minnst,
hafa alla þjónustu og fyrir-
greiðslu eins og nú, eða með
öðrum orðum halda okkur
við það steinaldarstig, sem
íslenzk ferðamenning er á!
Ef okkur tekst að varð-
veita hina fornu arfleið
skrælingjans í þessum efn-
um, þá er ekki að efa að
hingað flykkjast á komandi
árum forvitnir ferðamenn,
sem vilja gjarnan sjá frum-
stæðan þjóðflokk á norður-
hjara veraldar. -f
Bjarni veðjar..
(Framh. af bls. 8)
markað magn af söltunar-
hæfri síld, og söltun og verk
un síldarinnar dreifist á ó-
tölulegan fjölda söltunar-
stöðva, þannig, að þótt síld-
arsöltun sé, vegna oflágrar
verðlagningai' á ferskri síld,
uppgripagróða atvinnuvegur,
muni einhverjir, og þeir ef
til vill æði margir, ganga að
þessu sinni með skarðan
hlut frá ævintýrinu.
Það er mjög til athugun-
ar, hvort ekki mætti ná betri
og hagkvæmari árangri í því
að flytja sérstaklega síld til
söltunar á milli nokkuð f jar-
lægra staða, að flytja hana
þá í stórum, þar til útbún-
um bílum. Virðist helzta tor-
færan eins og riú er helzt sú,
hversu margir vegir eru illa
byggðir og þola lítinn þunga.
BANKAMÁE.
Svo, ef litið er til bank-
anna, þá er það í rauninni
þannig að frá síðustu kosn-
íngum hefir bönkunum raun
verulega ekki tekist að safna
sér nokkru lausu umráðafé,
en við síðustu alþingiskosn-
ingar var bankakerfið ger-
samlega tæmt af fjármun-
um, og væntanlegum fjár-
ráðum ráðstafað fram í tím-
ann og þau bundin með alls-
konar ráðstöfunum fleiri ár
fram í tímann.
Þessu til viðbótar ráðstaf-
ar ríkisvaldið verulegum
hluta af umráðafé banka-
stofnanna, og stærsti hluti
þess fjár, sem að formi til
er til umráða hjá bankastjór
um bankanna, er meira og
minna fast í allskonar sjálfs
afgreiðslulánum hjá verzlun-
inni, þ. e. heildsölum og
stærri útgerð.
Bankastjórarnir tala um
það fjálgum rómi, að vegna
takmarkaðs umráðafjár, þá
láni þeir nær eingöngu stutt
lán, viðskiptalán, og þarna
er átt við verzlunar- og við-
skiptavíxla svokallaða, frá
40 dögum upp í hálft ár.
VlXLAK.
En þetta er bara ekld eins
Iaust og út lítur. Heildsalarn
ir, þeir stærri, hafa svokall-
aða vízlakvóta hjá bönkun-
um, sem era framkvæmdir
með þeim hætti, að bankarn-
ir kaupa af þeim víxla, sam-
þyklcta af viðsldptamönnum
þeirra, og má samanlögð
víxlaupphæð nema frá nokkr
um tugum þúsimda upp í
tugi milljóna hjá hverjum
heildsala fyrir sig. En í
framkvæmdinni era þetta
föst lán, sem ganga frá ári
til árs með nýjum og nýjum
víxlum, sem eru raunveru-
Iegir framlengingarvíxlar.
Hjá útgerðinni, og þá sér-
staklega fiskiðnaðinum, er
hliðstætt kerfi nokkurs kon-
ar sjálfsafgreiðslulána, sem
er í dauninni hliðstætt fram-
lengingakerfi. Hið eiginlega
ráðstöfunarfé sjálfra banka-
stjóranna er svo að veruleg-
um hluta bundið í pólitízkum
óreiðuvíxlum og lánum, sem
innheimtast illa.
ERFIÐ STJÓRNAR-
SIGLING.
Dr. Bjarna og ríkisstjórn
hans mun það ljóst að erfið
stjómarsigling er framund-
an og nokkurs óróa gætir
hjá krötunum.
Næsta ár eru almennar
bæjar- og sveitastjórnarkosn
ingar og alþingiskosningar
árið eftir, 1967, verði við-
reisnin svo langh'f, sem ekk-
ert virðist benda tii að ekki
verði. Kosningunum tvenn-
um í röð hlýtur að fylgja
mikil upplausn í fjármálalífi
þjóðarinnar og er þó vart
miklu á bætandi.
Þess vegna er það ekki ó-
eðlilegt, þótt landsfaðirinn,
dr. Bjarni, gái nú mjög til
veðurs og horfi tU allra átta
til spitis í athugun á því,
hvar helzt sé hrakviðra að
vænta og hvort nokkurs
staðar deildi til.
STÓRFENGLEG KOSN-
IN GASTEFNTJ SKRÁ.
Menn, sem telja sig eiga
innangengt í stjómarherbúð-
unum, láta nú hafa eftir sér,
að mjög sé til athugunar hjá
helztu framámönnum Sjálf-
stæðisflokksins að ganga
jafnvel til kosninga í haust
og þá án sameiginlegrar
stefnuskrár með krötum og
mæta með stórfenglegustu
kosningastefnuskrá, sem
nokkru sinni hefur sézt á ís-
landi og þótt víðar væri leit-
að. Sú stefnuskrá eigi að
byggjast á stórfenglegri iðn-
væðingu og virkjunarfram-
kvæmdum, sem bjóði lands-
mönnum upp á svo stórkost-
legan gullstraum og gróða-
möguleika að jafna mætti
við straumþunga hinna stóru
fallvatna, sem fyrirhugað er
að virkja.
Hagfræðingarnir íslenzku
eru búnir að gefa sjávarút-
veg og landbúnað upp á bát-
inn sem undirstöðu- og aðal-
atvinnuvegi landsins, og
landsfólkið sem heild er tek
ið að þreytast á hinum stór-
felldu gjaldabyrðum, sem
lagðar eru á og að meira og
minna eru raktar til með-
gjafar sérstaklega með út-
vegimun og afurðavinnslu
þess atvinnuvegar, og reikn-
ar dr. Bjami með því að iðn
væðingaráætlun geti orðið
haldkvæmur gullkálfur til
þess að láta dansa umhverf-
is næstu kollsteypuna.
BREYTTIR
TÍMAR.
Tímarnir eru breyttari en
menn gera sér almennt grein
fyrir. Þau baráttumál, sem
áður skiptu mönnum í
flokka, eru mörg leyst —
þau er snerta munn og maga
— með hinni ört vaxandi
tækni, og meira og meira
snýst því um síaukin þæg-
indi og munað.
Stjórnmálaflokkarnir í dag
eru í sjálfu sér fyrst og
fremst nokkurs konar hluta-
félög, sem eru starfrækt til
þess að ná sem mestu í sinn
hlut af afrakstri þjóðarbús-
ins, og menn miða margir
meir en áður við það, hvar
sé mestra fanga von, og ein-
mitt þetta gefur ævintýra-
mönnum aukin tækifæri.
Þegar Napóleon lagði
í Rússlandsförina forðum,
þá voru nánast allir Frakkar
vinir hans. I framkvæmd-
inni er nú líkt ástatt. Fólk
er meira og minna með hinni
svokölluðu viðreisn vegna
ímyndaðra gróðamöguleika,
en svo á eftir að reyna á
það, hversu þær vinsældir
reynast, þegar ,,viðreisnin“
hefir farið sína Rússlands-
ferð.
Síld eyðilegst
(Framhald af bls. D
til vinnzlu. Var miklu magni
ekið burt nótt og dag, milli
15 og 20 þúsund mál, að Þv*