Sameiningin - 01.01.1912, Side 23

343
frelsi, hjálpaði þeim til að' reisa við musteriö, og reyndist þeim
vel í hvívetna.
ÁriS 190 unnu Rómverjar sigr á Antíokusi og þrem árum
síöar var hann myrtr af syni sínum, Selevkusi fjóröa; og sat
sá aö völdum ellefu ár; og var í skopi kallaSr Fílópatór (þ. e.:
„föðurvinr‘'J.
Á þessu tímabili öllu höfðu Gyðingar setzt að víðsvegar í
borgum þessarra tveggja grísku rikja, svo sem fyrr er frá sagt.
En Grikkir höfðu aftr á móti tekið sér bólfestu í ýmsum borg-
um Gyöingalands, og komust þá Gyðingar þeir, sem héldu kyrru
fyrir þar heima, í kynni við gríska menning. Brátt mynduðust
tveir flokkar meðal Gyðinga þessarra. Aðrir vildu halda sem
fastast í allt gyðinglegt og semja sig í engu að háttum útlend-
inga. Varð drambið brátt mikið hjá þeim útaf þjóðerni þeirra
og trúarbrögðum. og rígbundu þeir sig við allar gyðinglegar
venjur, sem væri þær sáluhjálparatriði. Þessir menn voru
nefndir „Hasídear" og síðar „Farísear“. Andstœðingar þeirra
voru aðallega menn úr flokki presta, sem tóku tveim höndum
grískri siðfágan, og reyndu að ryðja henni braut; þeir fengu
síðar heitið „Sadúsear“. Um öldungaráð Gyðinga er fyrst
getið á tíð Antíokusar mikla.
Árið 175 f. Kr. komst sá maðr til valda í Sýrlandi, sem
Antíokus hét. Smjaðrarar kölluðu hann Antíokus Epífanes fþ.
e.: „Antíokus hinn víðfræga“j, en aðrir viku þessu nafni við,
og kölluðu hann Antíokus Epímanes (þ- e.; Antíokus hinn „bandr
óða“ý, og er svo að sjá sem hann hafi borið það nafn með
rentu. Hann var fullr með duttlunga, hégómlegr og glysgjarn
fram úr hófi, drykkfelldr og óhemja hin mesta í hvivetna.
Fengu Gyðingar sárlega að kenna á skaplyndi hans.
Antíokus þessi hóf ófrið við Egyptaland; og tók hann þá
að gruna Gyðinga um græsku, enda höfðu þeir litla ástœðu til
að halda tryggð við hann. Ásetti hann sér að jafna sakir við
þá, og brjóta þá algjörlega á bak aftr. Fékk hann átyllu til
þess um sömu mundir. Svo stóð á, að Menelás nokkur hafði
tekið að sér að heimta skatt af Gyðingum, og samið við konung
um ákveðið gjald fyrir skattheimtuna, svo sem þá var siðr.
Þetta gjald reyndist hærra en allr sá skattr, sem hann gat
heimt af Gyðingum og lét hann taka nokkur gullker úr muster-
inu til að bœta upp hallann. Gamall uppgjafa-prestr, að nafni
Ónías, mælti harðlega móti ráni þessu, og lét Menelás myrða
hann á laun. Gyðingar urðu uppvægir útaf ódáðaverkum þess-
um og hófu uppreisn. Þetta tœkifœri gat Antíokus ekki látið