Sameiningin - 01.03.1912, Blaðsíða 10

6
persnesku sérkennum; en þeir hlutar ritningarinnar
hafa engin slíh merki á sér; þar sést ekki minnsti vottr
neins slíks. Af þessu má leiða þá ályktan, að ritverk
þessi geti ekki liafa orðið til svo seint á öldum, og álykt-
an sú er svo sterk, að enginn hefir rétt til að vera þar
í vafa.
Hinsvegar höfum vér þó veitt því eftirtekt, að sá, er
síðast gekk frá sögunni í sex bóka safninu — sögu, sem
að sumu leyti er af atburðum, er gjörðust svo öldum
skiftir fyrir daga Mósesar—, minnist stöku sinnum,
söguefninu til skýringar, á sitthvað, er síðar fór fram.
Á ekki svo fá þannig löguð dœmi má benda. Bn að tím-
anum til hafa þau sín takmörk. Með vísu verðr ekki á
neitt slíkt bent lengra fram en nokkra áratugi eftir
Móses. Fyrir þessu verðr aðeins á einn veg gjörð
sennileg grein. Ritarinn tengir forna atburði saman
við nýlega atburði fram-að þeim tíma, er hann sjálfr
var uppi, — og sá tími segir þá til um það, hvenær lokið
hafi verið við sex bóka safnið.
Þessar röksemdir eru skiljanlegar; þær eru ekki
leiddar fram með hártogunar-sldlgreiningum sérfrœð-
inga. Þær ráða úrslitum, þótt ekkert væri annað því
máli til sönnunar.
Það, sem síðast kemr til skoðunar, er trúverðleiki
sögumálsins.
Það er kenning nýmæla-manna, að efnið í ritum
þessurn sé að miklu leyti helgisögur eða æfintýri, og
ýmsir þættir þar aðrir að meginmáli beint tilbúnir í því
skyni að breiða sérstakar trúarskoðanir út með þeim
heilaspuna.
En eins ber hér vandlega að gæta. Menn þessir
flytja ekki þá kenning, að rit þessi kannist sjálf við, að
þau sé trúarlegr skáldskapr, eða líkingarmáls-sögurj,
samsettar í því skyni að flytja trúar-boðskap, og að þau
hafi verið skilin svo frá upphafi. Nýmæla-menn kenna
allt annað — þetta: að rithöfundar nokkrir hafi af á-
settu ráði lagt fram fvrir almenning það, sem átti að
vera saga, en saga, sem þeir sjálfir höfðu spunnið upp í
þeim tilgangi að láta svo líta út, þótt fjarri væri sönnu