Nýi tíminn - 14.05.1953, Blaðsíða 4

4) __ nýi TÍMINN — Fimmtudagur 14. maí 195o
Merkir dagar hafa upprunnið
yfir Útvarpið svo sem aðra
þætti þjóðlífsins tvær undan-
farnar vikur, en af gildum á-
stæðum náði fátt efni þess út-
varpseyra Nýia tímans. Þó var
notið kynningar Háskólastúd-
enta á verkum Einars Bene-
diktssonar og kvöldvöku þeirra
síðasta vetrarkvöld. Það var
glaður og. bjart'ur blær yfir
þeirri kvöldvöku, — þar kynnt-
ist maður sterkum frásagnar-
hætti \ smásögu og trúir vart
öðru en að æskumaður sá, sem
semur nú þegar þess háttar
isögu, geti einhvem tíma orðið
verulega liðtækur, ef hann held
ur sig á þeim brautunum í
framtíðinni. Eg leyfi mér að
fullyrða, að í Útvarpinu hafi
samta'lsþáttur aldrei tekizt bet-
ur en með stúdentum að þessu
sinni. Látum oss biðja. að sum-
armál þessi séu tákn þess, að
stúdentar Háskólans taki að
hafa sig meira í frammi í menn
ingarmálum þjóðarinnar en
verið hefur til þessa, og væri
þeim fátt betri undirbúningur
undir menningarstarf í þjóð-
lífinu, auk þess hve mikils-
virði þeirra starf ggtur verið á
liðandi stund. — 1. maí í Út-
varpinu er orðinn fastur
hneykslisdagur, en vart er
hægt að saka Útvarpið um það.
Féíagsmá'laráðherra velur há-
itíðardag verkamanna til að
ræða um hernaðaráætlanir yf-
irstéttarinn.ir á hendur honum,
íorseti Alþýðusambandsins lof-
syngur efnahagskúgun Banda-
ríkj.anna og fulltrúi launa-
manna á vegum ríkis og bæja
færir hagfræðileg rök að því,
að þá er hag þeirra bezt borg-
ið, ef laun þeirra eru lág. Eg
treysti útvarpsstjóra til að sjá
um, að ræður þessar verði vel
geymdar. Fátt mun sýna ó-
komnum kynslóðum í skýrara
ljósi nokkra svörtustu drættina
i ásýnd félagsmála þessara ára.
En hvern.ig sem á stendur, þá
kappkostar maður að hlusta á
fréttir, og um fréttaflutninginn
ætlar maður nú að fara nokkr-
um orðum. Fyrir nokkrum
'kvöldum flutti Fréttastofan
fregn, sem hljóðaði eitthvað á
þessa leið: 400 voru skotnir í
Kenía, af þvi iað þeir neituðu
.að nema staðar eða reyndu að
flýja. Að því búnu birtir hún
tilkynningu um það, að menn
eru sannfærðir um, að iögregl-
an í Kenía misnotar ekki skot-
vopnin.
Þarna hefur maður eitt skýrt
dæmi um vinnubrögð þessarar
íréttastofu. Brezka útvarpinu
finnst ekki mikið við það að at-
huga, þótt það flvtji sinni þjóð
íregnir sem þær, að hennar
konunglega ríkisstjórn skjóti
„litaðar” persónur suður i Af-
ríku fyrir sakir sem slíkar, að
þær skuli leyf.a sér að ganga,
þegar sjálft brezka heimsveldið
skipar þeim að halda kyrru
fyrir, eða láta sér detta í hug
að reyna að flý.ia, þótt þær sjái
ofsækjendur sína á næstu grös-
um. Ekki þykir brezka útvarpinu
fregnin þó glæsilegri en það,
að það gerir ráð fyrir tor-
tryggni háttvirtra hlustenda
gagnvart svona löguðum vinnu-
brögðum og tekur því skýrt
frarn, að fjarri fari, að þessir
heimsveldisins skotm'enn mis-
noti aðstöðu síná og umboð.
Þegar maður lítúr á fregnina
sem opinber-a tilkynningu frá
brezka heimsveldinu, þá er hún
aðeins opinbemn þess, sem
maður hafði reyndar hugmynd
um áður, í hvílíkt foræði sið-
ferðilegrar spillingar brezka
þjóðin e,r sokkin fyrir heims-
veldastefnu yfirstéttarinnar.
Henni er ætlað að taka Því
sem eðlilegum og sjálfsögðum
hlut, að nýlendubúar séu skotn-
ir eíns og rottur, ef þeir vilja
halda sjálfstæði sínu til að
ganga á eigin fótum jörð for-
feðra sinna.
En hvað er það, er að baki
liggur því, er íslenzk frétta-
stofa endurtekur svona frétt?
Fyrst og fremst aumingjahátt-
ur og sviksamleg vinnubrögð.
Frétta'Stofan er ekki til þess
stofnsett og starfrækt, að hún
endurvarpi hugsunarlaust
hverju því, og stundum því
einu, sem einstök erlend frétta-
stofnun sér ástæðu til að segja
þjóð sinni. En hér er um meira
að ræða en aumingjaháttinn
einn og sviksemina. Þegár ís-
lenzkur fréttamaður segir frá
því sem ailmennum fréttum, að
menn séu s'kotnir hundruðum
saman fyrir að ganga í kringum
heimi'li sín og reyna að flýja,
ef hættu ber að höndum, og
finnur ekk.i snefil af viðbjóði
í hjarta sínu, þá er sá maður
á góðum vegi með að glata sál
sinni í hendur djöfulsins. Og
væri fréttastofan ekki gersam-
lega tilfinningalaus fyrir inni-
haldi þessarar fréttar, þá
mundi hún alls ekki vera birt,
því að ekki er fréttnæmi henn-
ar á svo marga fiska, þar sem
'svo marigpft hefur áður. verið
um það frætt, að Bretar drepa
fleiri og færri á hverjum degi
af þessum „þegnum” sínum
suður þar. Með flutningnum
sljóvgar Fréttastofan einnig
siðakennd hlustenda og aðra
særir hún með fádæmum, með-
al þjóðar, sem sjálf er hernum-
in af herve.ldi, sem litur á hana
'Sem nýlendu, og er fréttin /því
um leið tilkynning um, að það
>er ekki misnotkun á skotvopn-
um, þótt setuliðshermaður sendi
kúln í gegnum þá þverhausa,
sem ekki standa kyrrir, þegar
þeim er skipað að standa kyrr-
ir, og gera sig seka um að
forðast hættur. Þetta Keníu-
hneyksli brezka heimsveldisins
er orðið eitt reginhneyksli
Fréttástofu Útvarpsins. Það
leið.ir í Ijós, hve Fréttastofan
er gersneydd öllu sjálíslæðu
mati. Skæru í Kenía, þar sem
,,að minnsta kosti fjórir særð-
ust lífshættulega”, tekur hún
sem fréttnæmt atriði nú fyrir
fám dögum.
Daufingjaháttur Fréttastof-
unnar er átakanlegur. Sumir
færa henni það til afsökunar,
að hún hafi ófrjálsar hendur
með fréttaöflun sína, — stjórn-
arvöldin setji henni svo þröng-
.ar skorður. Ekki er að efa góð-
ian vilja stjórnarvaldanna í
þeim efnum, en ekki dettur
mér í hug, að þeirra vegna
væri ekki hægt að starfa betur
Framhald á 2. síðu.
t
I
Líf í bláþræði
Bagsværd nefnist lítill og
elslculegur bær á Sjálandi,
ekki ýkjalangt frá Kaup-
mannahöfn. Þar er hlýlegt
að reika um í góðu veðri á
sumrin, róa á vatni og hvíla
sig í sefi, ellegar virða fyrir
sér hvernig gróður dafnar í
garðlöndum og teyga ilm af
blómum. Þar má einatt sjá
aldurhniginn mann að störf-
um, lágvaxinn og snarlegan,
en hann annast blóm og
gróður af mikilli virkt og
umhyggju. Sá nefnist Mar-
tin Carlsen og varð kunnur
víða um lönd í fyrra, þótt
ekki væri það beinlínis fyrir
tilverknað hans sjálfs. Hann
er nefnilega faðir Kurts
Carlsens, sem velktist um
skeið á Atlanzhafi með
sökkvandi skipi sínu, en hér-
lendis á hann annan son,
sem getið hefur sér ágætt
orð fyrir að útrýma þeim
skaðræðiskvikindum sem
minkar nefnast. — En Mar-
tin Carlsen hefur ekki að-
eins unnið sér það til ágæt-
is að eignast góða sonu og
hlúa vel að gróðri; nú ný-
lega hefur komið í ljós að
hann er ekki síður tilþrifa-
mikill atkvæðamaður í al-
þjóðamálum. Sonur lians
Kurt ætlaði sem sé að láta
ferma dóttur sína nýlega og
bauð foreldrum sínum vest-
ur um haf að vera viðstödd
athöfnina. Þegar leið að
brottfarardegi var garð-
yrkjumaðurinn frá Bags-
værd kallaður á bandaríska
sendiráðið og tilkynnt að
upp hefði komizt að hann
hefði í hyggju að steypa af
stóli löglegri stjórn .Banda-
ríkjanna með ofbeldi, og
fengi hann því ekki land-
vistarleyfi, þar sem stjórnin
vildi sitja að völdum sínum
enn um sinn. Þegar upp
hafði komizt um þessi illu á-
form sneri garðyrkjumaður-
inn heim til sín og lét þau
orð falla að hann vildi einn-
ig heldur ferðast austur á
bóginn þar sem lífið grær
eins og jurtirnar í Bags-
værd á vorin. En nú bíða
menn þess í ofvæni að Mc-
Ca.rthy Ijóstri því upp að
ævintýrið heimsfræga sem
gerðist á Flying Enterprise
hafi í rauninni verið komm-
únistískt samsæri; og gott
ef það reynist ekki óame-
rískt athæfi að skjóta
minka þá sem eru versta
plága sem hingað til lands
ihefur flutzt um langt skeið,
að hernámsliðinu undan-
skildu.
Svo hætt er nú komið
stjórn Bandaríkjanna, sem
er æðsta yfirvald- friðar,
frelsis, lýðræðis og öryggis
í veröldinni, og er sannar-
Iega ekki á að lítast. Enda
steðja hættumar að úr öll-
um áttum. Daglega er vísað
á bug fjölda manna, hér-
lendis og annarstaðar, sem
ólmir vilja ferðast til
Bandaríkjanna í sama til-
gangi og garðyrkjumaður-
inn frá Bagsværd, til þe3s
að steypa ríkisstjórninni af
stóli; og einhverntíma kann
að koma að því að sá sleppi
í gegti sem vinnur verkið.
Þó eru þessir erlendu menn
meinlitlir hjá þeim mönnum
bandarískum sem komast
undir annarleg áhriá Að
vísu er þegnanna gætt af
mikilli vandvirkni og það er
enginn hörgull á fangelsis-
rúmi fyrir þá sem þar eru
bezt geymdir, en þó er sá
staður einn þar sem Banda-
ríkjamenn eru í beinum
tengslum við fjandmenn
stjórnarinnar, Kórea, og þar
hafa þeir atburðir gerzt sem
mestum áhyggjum hafa
valdið um skeið. Þeir banda
rísku hermenn sem þar
ganga bezt fram í því að
tryggja frið, frelsi, lýðræði
og öryggi falla sem sé ekki
allir, þótt tugir þúsunda
hafi hlotið þau örlög, held-
ur eru sumir teknir liönd-
um; og ekki eru þeir fyrr
orðnir tukthúsmenn en þeir
eiga þá ósk heitasta að
koma frá völdum stjórninni
1 Washington. Hefur það
verið eitt helzta viðfangsefni
Bandaríkjamanna í alþjóða-
málum alla tíð síðan 1951
að losna við að endurheimta
fanga þessa, því ekki verð-
ur þeim neitað um landvist-
arleyfi eins og garðyrkju-
manninum frá Bagsværd.
Varð þeim lengi vel mikið
ágengt í þeirri iðju, en þar
kom þó fyrir skemmstu að
kommúnistum tókst að
tryggja það af mikilli slægð
að höfð væru skipti á sjúk-
um föngum og særðum.
Ýmislegt góðviljað fólk
sem ekki hefur gert sér
grein fyrir því hversu hætt
er komið völdum Bandaríkja
stjórnar mun hafa ímyndáð
sér að það yrði mikið um
veizlur og gleði þegar hinir
fönguðu, særðu og sjúku
garpar kæmust til ættjarðar
sinnar að nýju, en það sást
brátt á heimsfréttum að við
búnaðurinn var allur annar.
í einni tilkynningunni af
annarri var varað ákaflega
við því að margir fanganna
myndu vera orðnir kommún
istar, og var ýmist skýrt svo
frá að sú hugarfarsbreyting
væri árangur af pyndingum
og hótunum. eða '„lævíslega
mildri og ísmeygilegri með-
ferð.“ Einnig var fólk var-
að mjög eindregið við því að
trúa einu orði af því sem
fangarn:r segðu. Aðvaranir
þessar færðust mjög í auk-
ana og urðu senn ógnamdi,
þar til New York Herald
Tribune sagði 14. apríl frá
því að fangar sem orðnir
væru kommúnistar og neit-
uðu að hverfa heim yrðu
taldir liðhlaupar og skotnir
þegar 1 þá næðist. Mun þá
ýmsum hafa þótt sem illa
væri gleymd frásögnin um ,,
glataða soninn í biblíunni,
enda féll herstjórnin frá
þeirri tillögu að tekið yrði á
móti föngunum með skot-
hríð og lofaði að þeim yrði
ekki refsað; þeir skyldu ’
teknir öðrum tökum.
Þegar fangaskiptin hófust
var þriðjungur fanganna
einangraður og fengu engir
blaðamenn að koma nálægt
þeim. Hinir sem viðtalshæf-
ir voru taldir báru norðan- ‘
mönnum mjög vel söguna, og
virtist það þelzt hneykslun-
arvert í frásögnum þeirra að *
þeir höfðu átt kost á þvi að
hlusta á fyrirlestra um þjóð-
mál og lesa sígildar bók-
menntir enskar. Eftir við-
tölin var allmörgum í við-
bót bætt í einangraða hópinn.
Nokkru síðar var frá því
skýrt að hinir hættulegu
fangar yrðu fluttir á geð- J
veikrahæli í Bandaríkjunum
og yrði færustu vísinda-
mönnum falið að gera þá
hættulausa. Ekki var nánar “
skýrt hverjum aðferðum ”
yrði beitt, en fyrir nokkrum ''
árum hermdi ívar Guð- "•
mundsson, sem nú er einn af "
forustumönnum sameinuðu <►
þjóðanna, svo frá í Morgun- <►
blaðinu að fundin væri upp <►
aðgerð til að lækna menn af f
kommúnisma. Aðgerðin var
í því fólgin að opna höfuð- i
kúpuna og taka úr sambandi f
þá vefi sem annast æðri
heilastarfsemi. Er ekki að 1
efa að þessari ágætu aðferð
verður nú beitt, þannig að
fangarnir fái loks að hverfa , „
hcim til ástvina sinna, full-
komlega ánægðir með ríkis-
stjóm Bandaríkjanna.
Þannig hangir líf Banda-
ríkjastjórnar í bláþræði
hvern dag af margvíslegustu
orsökum og með henni *
frelsi, friður, lýðræði og ör-
yggi. Og það kemur í Ijós
að henni stendur ekki mest
liætta af ráðamönnum í
Kreml eða herjum austan-
manna gráum fyrir járnum,
heldur af bandarísku drengj-
unum þegar þeir fá tækifæri
til að kynnast sígildum bók-
menntum enskum og hugsa
í tómi um þjóðfclagsmál
eða af öldruðum mönnum í
elskulegum smábæjum sem
alla tíð hafa hlúð að gróðri
í kr'ngum sig. Og það er
vandséð hvernig líf stjórn-
ar sem á við slík vandkvæði
að stríða verður treint fil ”
langframa nema hafin verði '■
fjöldaframleiðsla á geð- "
veikrahælum og íbúar jarð
ar'nnar — að Bandaríkja
stjórn frátalinni — látnir |
ganga undir þá aðgerð sem
beint er gegn æðri heila-
starfsemi.
Þá yrði
Eisenho-
wer vit-
maður.
/J'rvyu* ■■